20 yılda rakı tüketimi yüzde 5 düştü viski tüketimi yüzde 1.399 arttı
Vergi oranlarının sürekli yükselmesi milli içki rakının aleyhine tamamı ithal viskinin ise lehine oldu. 20 yılda rakı tüketimi 2,2 milyon litre azalırken viski tüketimi 26,7 milyon litre arttı. Vergi oranları yükselip rakı ile viski arasındaki fiyat farkı azaldıkça vatandaş ya kaçak rakı tüketimine gitti veya rakı yerine viskiyi tercih etmeye başladı. Firmalar ile yapılan anketlerde bira ve rakı işletmelerinde istihdamın yüzde 10'dan fazla düştüğü tesisler olduğu tespit edildi. Buna karşın şarap tesislerinde sınırlı bir istihdam artışı olduğu beyan edildi. Rakı tesislerinde kapasite kullanımı yüzde 66'den yüzde 33'e geriledi
Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı'nın istatistikleri son 20 yılda viski tüketimi dramatik şekilde artarken rakı tüketimin düştüğünü ortaya koydu. Rakamlar vergi oranlarının sürekli yükselmesinin milli içki rakının aleyhine tamamı ithal viskinin ise lehine olduğunu gösterdi.
2004 ile 2023 arasındaki 20 yılda rakı tüketimi 2,2 milyon litre azalarak 44,1 milyon litreden 41,8 milyon litreye geriledi. Yani yüzde 5 düştü. Özellikle 2020 yılında tüketimin 27 milyon litreye kadar gerilemesi dikkat çekti. Rakı tüketiminin bu kadar azalmasının üç ana nedeni bulunuyor. Bunlardan ilki haberlerde her gün gördüğümüz kaçak üretim. Her köşe başında büfelerde satılan kaçak rakı vatandaşların ölümüne ve kör kalmasına neden oluyor. Daha dün İstanbul'da sahte rakıdan 37 kişi hayatını kaybetti. Yılda ortalama 500 kişinin sahte alkolden hayatını kaybettiği biliniyor.
RAKI YARIŞI KAYBEDİYOR
İlginç olan ise rakı tüketimindeki azalmaya karşı viski tüketiminin yine 20 yılda 26,7 milyon litre artmış olması. Viski tüketimi 2004'te 1,9 milyon litreyken yüzde 1.399 artışla 28,6 milyon litreye yükseldi. Öyle anlaşılıyor ki rakı, pazarının bir kısmını viskiye kaptırmış durumda. Vergi oranları yükselip rakı ile viski arasındaki fiyat farkı azaldıkça vatandaşın ya kaçak rakı tüketimine gittiği veya belki daha prestijli bir içki olarak gördükleri için rakı yerine viskiyi tercih etmeye başladığını da rahatlıkla söyleyebiliriz.
ZENGİNİN VİSKİ TÜKETİMİ ARTTI
Üçüncü neden ikinci neden ile benzer ancak biraz farklı. Türkiye'de genellikle orta direk denilen toplumun orta gelir seviyesine sahip vatandaşların gelirinin giderek azalması bu kesimin rakı tüketimini azalttı. Belirli bir kesim de kaçak rakıya yönelmek zorunda kaldı. Diğer yandan geliri sürekli artan zenginlerin tüketimi tırmanırken viski tüketimi de zirve yaptı. İstatistiklere göre Türkiye'de fazla tercih edilen şarap ve bira tüketimi ise 20 yılda sırasıyla yüzde 39 ve yüzde 143 gibi istikrarlı bir artış kaydetti. Rom tüketimi de yüzde 3 bin artarken votka, likör tüketimi de yüzde 200 ile 400 arasında artış gösterdi.
İSTİHDAM VE KAPASİTE KULLANIMI DÜŞTÜ
Firmalar ile yapılan anketlerde bira ve rakı işletmelerinde istihdamın yüzde 10‘dan fazla düştüğü tesisler olduğu tespit edildi. Buna karşın şarap tesislerinde sınırlı bir istihdam artışı olduğu beyan edildi. Rakı tesislerinde kapasite kullanımı yüzde 66'den yüzde 33'e geriledi.
İç pazardaki tüketimin azalması rakı üreticisi firmaları dış pazara yönlendirmek zorunda bıraktı. Firmalar kapasitelerini bu yönde kullanmaya ve dış pazara rakı ihraç etmeye yöneldi. Fakat burada lider dünya ülkeleri ile karşılaştırıldığında ihracat miktarları düşük kaldı. Rakı ihracatı son 20 yılda 2,1 milyon litreden ancak 4,4 milyon litreye çıkabildi.
