Haftanın tarihine bakış

- Büyük Önder'e Atatürk soyadı verildi

Gazi Mustafa Kemal Paşa'ya, 24 Kasım 1934'te kabul edilen kanunla "Atatürk" soyadı verildi.

Başbakan İsmet Paşa'nın kanun teklifiyle, Mustafa Kemal Paşa'ya "gerçekleri dile getiren en uygun, en güzel, en anlamlı soyadının verilmesi", Meclis'te oy birliğiyle alkışlar arasında kabul edildi.

TBMM'nin, Mustafa Kemal Paşa'ya "Atatürk" soyadı verilmesine ilişkin oturumunu anlatan Anadolu Ajansı'nın haberi özetle şöyleydi:

"Reis, kanun teklifinin heyeti umumiyesini okudu. Bundan sonra kürsüye gelen İsmet Paşa dedi ki: 'Arkadaşlar, Büyük Önderimiz, Cumhur Reisimizin soyadı için kanun teklif ediyoruz. Düşündük ki Soyadı Kanunu tatbik olunurken Büyük Önder'in taşıyacağı adı tayin, Büyük Meclis'in borcudur. Bu kanunla 'Atatürk' adını teklif ediyoruz. İnanıyoruz ki Atatürk adıyla büyük Türk ulusu en büyük oğluna, en büyük saygılı hitabını yapmış olacaktır.' (Alkışlar)"

- Belli başlı diğer olaylar

18 Kasım

1583- Galata'daki Saint Benoit Kilisesi'ne yerleşen Cizvitler, St. Benoit Mektebi'ni açtı.

1601- Tiryaki Hasan Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Haçlı ordusunu yenerek Kanije Zaferi'ni kazandı.

1865- Mark Twain'in "Claravas'ta Zıplayan Kurbağa Kutlaması" isimli ilk öyküsü yayımlandı.

1912- İstanbul'da kolera salgını başladı.

1928- Walt Disney'in yarattığı çizgi film Mickey Mouse'un ilk gösterimi yapıldı.

1931- Japonlar Mançurya'yı işgal etti.

1933- İstanbul Darülfünunu, "İstanbul Üniversitesi" olarak açıldı.

1945- "Doğan Kardeş Sanat Müsamereleri"nin ilki Tepebaşı Çocuk Tiyatrosu'nda yapıldı.

1951- Şerife Feriha Sanerk emniyet müdürlüğüne yükselen ilk kadın oldu.

1967- Türk jetleri Kıbrıs üzerinde alçaktan uçtu. BM Barış Gücü denetimindeki Erenköy bölgesinde Türkler ile Rumlar arasında çıkan çatışma 7 saat sürdü.

1976- İspanya'da 37 yıllık diktatörlüğün ardından demokrasinin kurulması kararı alındı.

1983- BM Güvenlik Konseyi, KKTC'yi tanımadı.

1990- Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) toplandı, Paris Sözleşmesi imzalandı.

1992- Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu kabul edildi.

1999- İstanbul'daki Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Zirvesi'nde, Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı ve Hazar geçişli doğal gaz projelerine ilişkin anlaşmalar, ilgili ülkelerin devlet başkanlarınca imzalandı.

2000- Türk sanat müziğinin ünlü ismi, besteci ve ses sanatçısı Yıldırım Gürses, 62 yaşında kalp yetmezliğinden İstanbul'da hayata veda etti.

2007- Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Boru Hattı'nın resmi açılış töreni, İpsala Gümrük Sahası'nda yapıldı.

2009- Araştırmacı, gazeteci-yazar Ömer Lütfi Mete yaşamını yitirdi.

2010- Fidel Castro, Küba Komünist Partisi liderliğinden kaynaklanan yetkilerini devretti.

2012- Anadolu Ajansı Arapça Haberler Koordinatörlüğünün Kahire merkezli Ortadoğu Bölge Müdürlüğü hizmete girdi.

2013- Tiyatro sanatçısı Nejat Uygur, İstanbul'da bir süredir tedavi gördüğü hastanede 86 yaşında vefat etti.

2016- Türk Hava Yolları, "Batman V Superman: Adaletin Şafağı" filminde yaptığı reklam kampanyasıyla Altın Epica Ödülü'nü kazandı.

2017- Diyanet İşleri Başkan Yardımcılığı'na Prof. Dr. Huriye Martı'nın atanmasıyla, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde, ilk kez bu göreve bir kadın getirildi.

2017- Olimpiyat ve Dünya Şampiyonu eski milli halterci Naim Süleymanoğlu, karaciğer naklinin ardından tedavisinin sürdüğü hastanede 50 yaşında yaşamını yitirdi.

2018- Milli Motosikletçi Can Öncü, Moto3 Dünya Şampiyonası'nda yarışan ve birinciliğe ulaşan en genç pilot olarak tarihe geçti.

2023- İsrail ordusu, saldırı ve abluka altında tuttuğu Gazze Şeridi'ndeki Şifa Hastanesi'nde bulunan yerinden edilmiş Filistinlilerin tamamı ile hastaların çoğunu zorla hastane dışına sürdü.

19 Kasım

1900- İngiltere'de seçme ve seçilme hakkı isteyen 119 kadın, Avam Kamarasına zorla girmekten tutuklandı.

1926- Troçki ve Zinovyev, Politburo'dan kovuldu.

1938- Cumhuriyet'in Kurucusu Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşı İstanbul'dan Ankara'ya, hazin bir törenle yola çıkarıldı.

1943- III. Tarih Kongresi toplandı.

1949- PTT'ye devredildikten sonra 1938'de yayınlarına ara veren İstanbul Radyosu, normal yayınına başladı.

1977- Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat, İsrail'i ziyaret eden ilk Arap lider oldu.

1979- Eski milletvekillerinden Ortadoğu gazetesi yazarı İlhan Darendelioğlu, İstanbul'da uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.

1984- BM görevlisi Enver Ergun, Viyana'da Ermeni teröristlerce katledildi.

1985- ABD Başkanı Ronald Reagan ile Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov, Cenevre'de ilk kez buluştu.

1988- Pakistan'da Benazir Butto başbakan seçildi.

1994- Halil Mutlu, Dünya Halter Şampiyonası'nda 7 dünya rekoru kırarak 3 altın madalya kazandı. Naim Süleymanoğlu 64 kiloda 5 dünya rekoru kırarak 3 altın madalya, Fedail Güler de 70 kiloda iki dünya rekoru kırarak 2 altın madalyanın sahibi oldu.

1999- AGİT Zirvesi'nin son günü, Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Antlaşması'nın yeni koşullara uyarlanmış şekli, tarafların liderlerince imzalandı.

2007- Macar edebiyatının duayeni Magda Szabo, 90 yaşında vefat etti.

2011- Ünlü sinema yönetmeni Ömer Lütfi Akad, 95 yaşında İstanbul'da hayatını kaybetti.

2013- British Council, Türkçeyi, Birleşik Krallık'ta gelecek 20 yıl için en önemli 10 dil arasında gösterdi.

2018- Kazdağları'nın eteklerinde MÖ 10. yüzyılda kurulduğu düşünülen Antandros Antik Kenti'nde, üzerinde 22 satırdan oluşan bir kararnamenin yer aldığı 2 bin 200 yıllık yazıt bulundu.

20 Kasım

1910- Meksika Devrimi başladı.

1923- Halk Fırkası "Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" örgütünü bünyesine aldı.

1943- İstanbul Teknik Üniversitesi kuruldu.

1945- II. Dünya Savaşı'ndan sonra Nürnberg duruşmaları başladı.

1949- Türk Milli Futbol Takımı, Dünya Kupası grup eleme maçlarının ilkinde Suriye'yi 7-0 yendi.

1953- Türkiye'deki ilk otomobil mukavemet yarışı, "İstanbul-Ankara-İzmir-İstanbul" güzergahında yapıldı.

1959- BM, "Çocuk Hakları Deklarasyonu"nu yayımladı.

1961- Türkiye'de ilk koalisyon hükümeti, Başbakan İsmet İnönü tarafından AP ve CHP'li bakanlarla kuruldu.

1975- İspanya'da General Franco öldü.

1979- İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi ve Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Ümit Doğanay, uğradığı saldırıda öldürüldü.

1989- Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi kabul edildi.

2003- İstanbul'da, İngiltere Başkonsolosluğu ile HSBC Bank Genel Müdürlüğüne yönelik intihar saldırılarında 27 kişi öldü.

2010- Türkiye'nin ilk kadın emniyet müdürü Şerife Feriha Sanerk hayatını kaybetti.

2011- İspanya'daki erken genel seçimlerde sağ görüşlü Halk Partisi tarihi zaferle tek başına iktidara geldi, sosyalistler demokrasi tarihindeki en kötü sonucunu aldı.

2012- 12 Eylül askeri darbesine ilişkin davada, dönemin Genelkurmay Başkanı, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile Hava Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral Tahsin Şahinkaya, Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi aracılığıyla hakim karşısına çıktı.

2015- Mali'nin başkenti Bamako'daki Radisson Otel'de 170 yabancı uyruklu, silahlı kişiler tarafından rehin alındı. 22 kişinin öldüğü, 20 kişinin yaralandığı rehine krizini, önce El Kaide ile bağlantılı El Murabitun Grubu, sonra Macina Kurtuluş Cephesi üstlendi.

2019- Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi üyesi 5 Avrupa Birliği ülkesi İngiltere, Almanya, Fransa, Belçika ve Polonya, İsrail'in işgal altındaki Filistin topraklarındaki tüm yerleşim faaliyetlerinin uluslararası hukuka göre yasa dışı olduğunu, iki devletli çözümü ve kalıcı barışı yıprattığını açıkladı.

2023- Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Gazze'deki sivil can kaybının kendisinin göreve gelmesinden bu yana daha önce hiçbir çatışmada görülmediği kadar yüksek olduğunu belirtti.

21 Kasım

1783- Jean de Rozier ve Marquis d'Arlandes, Paris'te 500 feet'in üzerine çıkarak balonla ilk uçuşu gerçekleştirdi.

1877- Edison, fonografı (gramofon) icat ettiğini duyurdu.

1922- Lozan Konferansı çalışmalarına başladı.

1923- Mustafa Kemal Paşa, Fevzi Paşa, İsmet Paşa, Kazım Karabekir Paşa, Ali Fuat Paşa, Kazım Paşa, Refet Paşa, Fahrettin Paşa, Cafer Tayyar Paşa ve cephede kahramanlık ve fedakarlık gösteren bazı sivil mebuslara, yeşil kırmızı şeritli İstiklal Madalyası verilmesi hakkında Başbakanlık Tezkeresi TBMM'de kabul edildi.

1927- Samsun-Amasya demiryolu hattı işletmeye açıldı.

1938- Büyük Önder Atatürk'ün naaşı, törenle Etnografya Müzesindeki geçici istirahatgahına getirildi.

1940- Türkiye'de hava saldırılarına karşı karartma uygulamasına başlandı.

1941- Yükseköğretimde "Türk İnkılap Tarihi" dersi zorunlu tutuldu.

1952- ABD, ilk hidrojen bombasını Pasifik'te patlattı.

1972- Ankara Radyosu, yurdun her yerine yayın yapmaya başladı.

1980- ABD'de tahminen 83 milyon televizyon izleyicisi, "Dallas" dizisinde, JR'ı kimin vurduğunu öğrenmek amacıyla televizyonlarının karşısına geçti.

1996- Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) Antlaşması Paris'te imzalandı.

2002- Prag'daki NATO Zirvesi'nde Litvanya, Letonya, Estonya, Bulgaristan, Romanya, Slovakya ve Slovenya'nın ittifaka katılmaları kabul edildi.

2005- Türkiye'nin, Oscar ödüllerinin "En İyi Yabancı Film" dalındaki temsilcisi "Gönül Yarası", New York'ta düzenlenen Uluslararası Queens Film Festivali'nde "En İyi Film" ödülünü aldı.

2012- NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, Türkiye-Suriye sınırına yerleştirilmek amacıyla Türk hükümetinden patriot füzesi talebi aldıklarını açıkladı.

2013- Nobel Kimya Ödülü'ne iki kez layık görülen İngiliz bilim adamı Frederick Sanger, 95 yaşında hayata veda etti.

2013- Ukrayna hükümeti, AB ile serbest ticaret anlaşmasının imzalanmasına yönelik hazırlıkları askıya aldı.

2017- Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesince, Almanya'da olduğu ileri sürülen FETÖ'nün sözde "hava kuvvetleri imamı" firari Adil Öksüz hakkında iade talepnamesi hazırlandı.

2017- ABD, Suriye'de desteklediği terör örgütü PKK/PYD'ye 120 zırhlı araç verdi.

2021- Türksat AŞ, Fransa'daki Airbus Defence and Space Tesisleri'nde düzenlenen törenle üretim ve test süreçleri tamamlanan Türksat 5B uydusunu teslim aldı.

22 Kasım

1332- Şair Aşık Paşa öldü.

1617- Sultan I. Ahmet öldü, I. Mustafa tahta çıktı.

1906- Öykü yazarı Sait Faik Abasıyanık doğdu.

1906- SOS tehlike sinyali, Berlin'deki uluslararası radyo telgraf konvansiyonunda kabul edildi.

1909- İstanbul'da, tıp fakültesine bağlı "dişçilik" eğitimi veren yüksekokul açıldı.

1948- II. Türkiye İktisat Kongresi toplandı.

1950- Dünya Barış Konseyi, şair Nazım Hikmet'e, İspanya'dan Pablo Picasso, Şili'den Pablo Neruda, ABD'den Paul Robeson ve Polonya'dan Wanda Jakubowska ile beraber Uluslararası Barış Ödülü verdi.

1962- Hükümetin davetlisi olarak Türkiye'yi ziyaret eden Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios'un gezisi olaylı geçti.

1963- ABD Başkanı John F. Kennedy, Dallas'ta suikastta öldü.

1968- Ankara'da Dr. Kemal Beyazıt ve ekibi, ilk kalp naklini gerçekleştirdi. Maviş Karakurt adlı hasta 18 saat yaşayabildi.

1975- Monarşi İspanya'ya geri döndü, Carlos İspanya Kralı oldu.

1976- Yazar Sevgi Soysal 40 yaşında hayatını kaybetti.

1982- Açık öğretim uygulaması başladı.

1982- Türkiye I. Pul Kongresi Ankara'da yapıldı.

1983- TRT Genel Müdürü Macit Akman, "Yorgun Savaşçı" filminin yaktırıldığını açıkladı.

2005- Cumhuriyet'in Kurucusu Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün Nutuk'u, orijinal metninden Rusça ve Yunancaya çevrildi.

2006- Dünya Ekonomik Forumu Türkiye Zirvesi İstanbul'da başladı.

2010- Kamboçya'da bir festivalde çıkan izdihamda 345 kişi öldü, 440 kişi yaralandı.

2013- Bilim adamları, Güney Kutbu'nda dış uzaydan gelen ve evrenin kökenlerinin sırrını çözebilecek çok sayıda nötrino buldu.

2017- Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, eski Sırp Komutan Ratko Mladic hakkında, 1995 yılında Srebrenitsa soykırımında 8 binden fazla Bosnalı erkeğin öldürülmesi suçu, insanlığa karşı suç ve savaş kanunlarını ihlal suçundan müebbet hapis cezası verdi.

2019- İngiltere, BM kararına rağmen, Hint Okyanusu'nda bulunan Chagos Takımadaları'ndaki sömürgeci yönetimine son vermeyi reddetti.

2023- BM, Gazze'de 46 günde 5 bin 300 çocuğun öldürüldüğünü, bunun günde 115 çocuğa karşılık geldiğini belirterek, "Gazze, çocuklar için dünyanın en tehlikeli yeri" açıklamasını yaptı.

2023- İsrail hükümeti, Hamas ile esir takası anlaşmasını ve geçici ateşkesi kabul etti. İsrail ile Hamas arasındaki çatışmalara 4 günlük insani ara verilmesi konusunda mutabakata varıldı.

23 Kasım

1918- Fransız generali Franchet d'Esperey, işgal orduları komutanı olarak İstanbul'a girdi. Beyaz ata binen d'Esperey'e, "bir kral gibi" tören yapılması tepki çekti.

1925- Şurayı Devlet (Danıştay) kanunu kabul edildi.

1936- Henry R. Luce tarafından yayınlanan Life dergisinin ilk sayısı çıktı.

1942- "Casablanca" filminin ilk gösterimi New York'ta yapıldı.

1967- ABD Başkanı Johnson'ın Kıbrıs Özel Temsilcisi Cyrus Vance, Kıbrıs krizini görüşmek üzere Ankara'ya geldi. Türkiye'ye gelen BM Genel Sekreteri U. Thant'ın özel temsilcisi Rolz Bennet ile Vance, temaslarından sonuç alamayınca Atina'ya geçti.

1970- Türkiye'nin Ortak Pazar'a üyeliği için 22 yıllık geçiş dönemi öngören Katma Protokol, Brüksel'de imzalandı.

1976- Fransız düşünür Andre Malraux öldü.

1985- DSP Genel Başkanlığına Rahşan Ecevit seçildi.

1990- Prof. Dr. Tansu Çiller, DYP'den siyasete atıldı.

1992- Türk tiyatrosunun önemli isimlerinden sanatçı Vasfi Rıza Zobu 90 yaşında vefat etti.

2011- Başbakan Erdoğan, Dersim olaylarıyla ilgili, "Eğer devlet adına özür dilemek gerekiyorsa ve böyle bir literatür varsa ben özür dilerim ve diliyorum." dedi. Erdoğan, Dersim olaylarına ilişkin bazı belgeleri de açıkladı.

2011- Türk Sanat Müziği sanatçısı Şükran Ay, İstanbul'da 78 yaşında vefat etti.

2012- Mısır Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'nin yeni anayasal düzenlemeler çerçevesinde aldığı kararları protesto amacıyla ülke genelinde düzenlenen gösterilerde olaylar çıktı.

2013 - Türkiye ile Mısır arasında büyükelçilerin karşılıklı geri çağrılmasıyla diplomatik temsil düzeyi düşürüldü. Mısır'ın Kahire büyükelçisini gönderme kararına Türkiye aynı şekilde karşılık verdi.

24 Kasım

1870- Türkiye'nin ilk mizah gazetesi "Diyojen" yayımlandı.

1927- Ankara'da Heinrinck Krippel tarafından yapılan Zafer Abidesi açıldı.

1934- Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa, Meclisten çıkan kanunla "Atatürk" soyadını aldı.

1941- II. Dünya Savaşı ortamında, pasta ve unlu yiyeceklerin yapımı yasaklandı.

1961- BM, nükleer silah yasağını ABD'nin protestosuna karşın kabul etti.

1963- ABD Başkanı John Kennedy'nin katil zanlısı Lee Harvey Oswald, Jack Ruby tarafından öldürüldü.

1976- Van ve çevresinde, Çaldıran-Muradiye'de etkili olan 7,2 büyüklüğündeki depremde 3 bin 840 kişi öldü.

1977- Yunanistan, Büyük İskender'in babası Kral II. Philip'in mezarının bulunduğunu açıkladı.

1981- Millet Mekteplerinin 1928'deki açılış ve Atatürk'e başöğretmenlik unvanı veriliş tarihi olan 24 Kasım, Öğretmenler Günü olarak kutlanmaya başlandı.

1988- Sürgünde Bağımsız Filistin Devleti kuruldu.

1989- Hakkari'nin Yüksekova ilçesi İkiyaka köyünde, çoğu kadın ve çocuk olmak üzere 28 vatandaş teröristlerce öldürüldü.

1991- Queen topluluğunun solisti Freddy Mercury, AIDS ile gelen zatürre yüzünden Londra'da öldü.

1996- ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz'a, Budapeşte'de Hilton Oteli lobisinde yumruklu saldırıda bulunuldu.

2015- Suriye sınırında Türk hava sahasını ihlal eden milliyeti bilinmeyen bir uçak, angajman kuralları çerçevesinde Hava Kuvvetleri Komutanlığına ait iki F-16 uçağı tarafından düşürüldü. Uçağın, Rusya'ya ait Su 24 tipi jet olduğu ortaya çıktı.

2016- Avrupa Parlamentosu, Türkiye'nin AB ile sürdürdüğü müzakerelerin geçici süreyle dondurulmasını tavsiye eden ve hukuki bağlayıcılığı olmayan tasarıyı 37'ye karşı 479 oyla kabul etti. 107 üye ise çekimser kaldı.

2017- Mısır'ın Ariş kentinde Ravda Camisi'ne terör örgütü DEAŞ üyesi teröristlerce cuma namazında düzenlenen saldırıda 310 kişi öldü, 128 kişi yaralandı.