'Türkiye'de cumhuriyet yerleşmiştir'
Cumhuriyetimizin 100. yılında cumhuriyeti gazeteci Murat Bardakçı'yla konuştuk… Cumhuriyetin ilk yıllarında 2023'teki 100. yıl hayal eden aydınların hayallerine ulaştık mı? Cumhuriyet yeterince coşkuyla kutlanıyor mu? Cumhuriyetin kültür temelleri ne kadar sağlam? 100. yılda bir cumhuriyet mimarisinden, edebiyatından bahsedilebilir mi? Belgesel bir Atatürk biyografisi var mı? Dünya çapında bir edebiyatçımız var mı? Neden bir Atatürk filmi çekemeyiz? Kadir Kaymakçı'nın Murat Bardakçı'yla yaptığı bu keyifli röportajı kaçırmayın
CUMHURİYETİN KURULUŞ BELGESİ 96 YIL BOYUNCA NEDEN BULUNAMADI
Murat Bardakçı: "Hep duyarız işe 'Arkadaşlar yarın cumhuriyeti ilan ediyoruz' ediyoruz da nasıl ilan edildi, çıkıp Meclis'te 'Türkiye cumhuriyet oldu' demediler. Merak ettim, epey aradım kuruluş belgesi meclis arşivleriden çıktı. Arşivler açık ama arşivde çalışmak, belge üzerine çalışmak bi tarafından ter damlatır. Zordur, yapmıyorlar. Bizde inkılap tarihi demek güzelleme yapmak demektir."
SALTANATIN KALDIRILMASI NEDEN ÖNEMLİ?
Murat Bardakçı: "600 senelik bir rejime son veriyorsun! Önceleri isim ve hanedan sonra sistem, rejim değişmiştir ama devlet aynı devlettir. Sevr'de ve Lozan'da 'Osmanlı' demez 'Türkiye' der. Çünkü 13. asırdan beri buranı adı Türkiye."
29 EKİM 1923'TEN ÖNCE KAFASINDA BİR ANAYASA VAR MI?
Murat Bardakçı: "Var. Yeni buldum, henüz yayınlamadım, yayınlayacağım. Ankara'da 1960'lı yıllarda yapılan bir tasnifte farkedilmiş. Atatürk'ün kendi el yazısıyla bir anayasa taslağı. Üzerinde daktiloyla şu yazıyor: 'Bağlı üç nottaki yazılar rahmetli Atatürk'ün kendi el yazısıdır.' Bir anayasa taslağı bu..."
CUMHURİYET'İN 100. YILI COŞKUYLA KUTLANIYOR MU?
Murat Bardakçı: "Açık söyleyeyim böyle sönük geçmesinden ben daha memnunum. Çünkü bizim kötü bir adetimiz var böyle yuvarlak seneler oldu mu o para kazanma aracına çevrilir. Millet para kazanacaktır... Paraya döndü iş! 100. yıl kutlaması bence başka bir şeydir. 100. yılı hatırlatacak bir eser koyarsın ortaya, mimari mesela... Yok ki!"
"TÜRKİYE'DE CUMHURİYET YERLEŞMİŞTİR"
Murat Bardakçı: "Cumhuriyet karşı çıkan yoktur. Uygulamalarıyla kavgalı olanlar var. Hilafet bilmem ne diyen iki-üç zırtapoz çıkabilir. İki-üç zibidi çıkabilir 'Halife hazretleri gelsin' diyen ama milyonda birdir. Türkiye'de cumhuriyet yerleşmiştir."
'10. YILDA 100. YILI HAYAL EDEN YAZARLAR VAR'
Murat Bardakçı: "Cumhuriyet'in 10. yılında Falih Rıfkı, Yunus Nadi gibi köşe yazarları 100. yılı hayal ediyor. 100. yılda Türkiye onların hayallerinin çok ilerisindedir. Bu kadarın hayal edememişler; onlar daha geri bir Türkiye, 60'ların 70'lerin Türkiyesi'nin hayal etmişler..."
"HER İMPARATORLUK YIKILMAK ÜZERE KURULUR"
Murat Bardakçı: "Osmanlı devam edemezdi. Her imparatorluk yıkılmak üzere kurulur. İmparatorluğun devamı diye bir şey söz konusu değildir. Ama Sultan Vahdettin'in kızı Sabiha Sultan'ın bir lafı var, 'Osmanlı Türk'ün malıydı cumhuriyet de Türk'ün maldır' diyor..."
"SLOGANLAR ÜSTÜNE CUMHURİYET KUTLANMAZ"
Murat Bardakçı: "Cumhuriyet deyince gerçekçi olmak lazım. Sloganlar üstüne cumhuriyet kutlanmaz. Türkiye çok büyük adımlar attı ama işte cumhuriyet mimarisi diye bir şey yok!"
CUMHURİYET'İN TÜRK TOPLUMUNA VERDİĞİ EN ÖNEMLİ ŞEY NEDİR?
Murat Bardakçı: "Cumhuriyetin en büyük katkısı bilhassa ilk yıllarda ümit vermiştir. Birinci Dünya Harbi'nde imparatorluk yıkıldı. Sonra çok büyük bir çaba gösterip İstiklal Harbi'ni kazandık. Ve ümütsiz bir topluma ümit verdi cumhuriyet."
BİR CUMHURİYET EDEBİYATI VAR MI?
Murat Bardakçı: "Bize göre büyük edebiyatçılarımız tabi ki var ama dünya çapında, açık söyleyeyim, yok. Orhan Pamuk'un Nobel alması çok güzeldi, ona kimse bir şey diyemez ama Nobel bir ölçü değildir. Roman, senfoni, opera bize çok yeni girmiştir. Dışarda yüzlerce senelik bir gelenek. Bize daha çok zaman var..."
"ŞİİRDE İKİ BÜYÜK İNTİHALCİ TANPINAR VE CEMAL SÜREYA'DIR"
Murat Bardakçı: "Türk edebiyatında, tam kelimesiyle kullanmayayım ayıp olur, özellikle şiirde iki büyük intihalci olduğunu görürüz. Biri Ahmet Hamdi Tanpınar'dır diğeri Cemal Süreya. En önemli şiirleri Fransız edebiyatındandır. 'Önce öp sonra doğur beni' Cemal Süreya'nın meşhur dizesi, kimindir o açın okuyun..."
"O DÖNEM ÖNDE GELEN FİKİR ADAMLARI ABDÜLHAMİD'E MUHALİFTİR"
Murat Bardakçı: "Sultan Abdülhamid dönemi, Mehmet Akif dahil, Türkiye'nin önde gelen fikir adamları, sanatçıları muhaliftir Sultan Abdülhamid'e. 'Üç kişi sokakta gezemiyoruz' diyorlar. Bugün yere göğe koyamıyoruz işte diziler yapılıyor ama öyle bir Abdülhamid yok."
"BİZ ATATÜRK FİLMİ YAPAMAYIZ"
Murat Bardakçı: "İki nedenden biz Atatürk filmi yapamayız. Birincisi senaryo yazamıyoruz. Hiç yazıyoruz demesinler. İkincisi şahıs filmleri bizde güzelleme, yüceltme çerçevesinde kalıyor. Bu gelecek olan Atatürk filmini Fatih Altaylı ve Ertuğrul Özkök ağlayarak izlemiş. İkisi de Fransız eğtimi almış arkadaşlarımız. Yahu bir Fransız entelektüeli göstersene Napolyon'u ağlayarak izlesin... İşte bu yüzeden çekemeyiz."
"ATATÜRK ÇOK KEYİFLİ YAŞAMIŞTIR"
Murat Bardakçı: "Atatürk başarısızdır, kötü askerdir diyen hıyardır! Atatürk büyük mücadeleler içinden geçmiş, savaşlar, İstiklal Harbi azbuz bir şey değildir fakat çok da keyifli yaşamıştır. Dünya kadar sevgilisi var, bunlar hangi filmde var. Bunun nesi ayıp. Her yönüyle anlatılır öyle yücelir bu insanlar. Şunu unutmayalım Atatürk'ün hayatında utanç verici bir şey yoktur."
MURAT BARDAKÇI CUMHURİYET'İN 100 YILINI ANLATTI
