Probiyotik ve prebiyotik arasındaki fark nedir? Probiyotiklerin faydaları nelerdir?

Güçlü bir bağışıklık ve sağlıklı bir sindirim için temel besin öğelerinin başında probiyotik içeren gıdalar gelmektedir. Faydaları saymakla bitmeyen probiyotiklerin insan sağlığına başlıca katkıları nelerdir? İşte detaylar...

Giriş: 24.03.2025 - 10:30 Güncelleme: 24.03.2025 - 10:30

Probiyotik ve prebiyotik arasındaki fark ne?

Bağırsak sağlığının beyin üzerindeki etkileri günümüzde daha fazla dikkat çekiyor. Probiyotiklerin depresyon ve anksiyete üzerinde olumlu etkileri olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır.

Probiyotikler sağlık için faydalı olan iyi bakteriler olarak tanımlanır. Mide-bağırsak arasındaki doğal flora dengesinin korunmasını sağlarlar. Aynı zamanda gıdalardan alınan vitamin ve minerallerin emiliminin artırılmasını sağlayarak sindirim sürecine destek olurlar. Probiyotik tüketilmemesi durumunda flora dengesinin bozulması ile bağışıklık hastalıkları, bağırsak kanseri ya da iltihaplı bağırsak hastalıkları, diyabet ya da obezite gibi hastalıkların gelişmesi muhtemeldir. Bu faydası kanıtlanmış iyi bakterilerin sindirim sistemi hastalıklarının tedavisinde, bağışıklık sisteminin kuvvetlenmesinde, alerji oluşumunun önlenmesinde ve aynı zamanda kadınlarda genital ve idrar yolu enfeksiyonları tedavisinde etkili olurlar.

REKLAM

Probiyotiklerin temel işlevi vücudun olması gerektiği gibi çalışabilmesi için “iyi” ve “kötü” bakterileri dengelemektir. Korucuyu bağırsak bariyerini sağlamlaştıran probiyotikler, sindirim sistemi yanı sıra, bağışıklık fonksiyonuna destek olur ve iltihaplanmayı kontrol altında tutarak vücut sağlığını korurlar.

Bazı probiyotikler şunları yapabilir:

- Probiyotikler vücuda giren besinlerin sindirilmesini sağlar

- Kötü bakterilerin çoğalmasını önleyerek hastalıkları önler

- Vitaminlerin çözülmesinde etkili olur

- Besin yoluyla vücuda alından kötü bakterilerin kana karışmasını engeller

- İlaçların parçalanması ve emilmesini sağlar

- Vücudunuzun bağışıklık tepkisini pozitif şekilde etkilerler

Çocuklarda bağırsak flora dengesi hijyenik olmayan yaşam koşulları, prematüre veya sezaryen doğum gibi nedenlerle düzenli değildir ve bu yüzden otoimmün sistemin çocuklarda gelişimi gecikir. Probiyotikler bağırsaklardaki koruyucu görevi olan mukoza bariyerinin güçlenmesini sağlayarak bağırsağın geçirgenlik özelliğini azaltır, alerjen maddelerin de kana karışmasını önlerler. Hamilelik dönemi ya da emzirme döneminde annenin probiyotik tüketmesi çocuğun sağlığı açısından önemlidir.

REKLAM

Probiyotikler bağırsaktaki bakterilerin doğal dengesini sağlar. Dengesizlik yaşandığı durumlarda kötü bakterin yoğunluğundan söz edilebilir. Kötü beslenme, hastalıklar ve antibiyotik kullanımı bu duruma sebep olur. Fermente gıdalarda bulunan probiyotikler, vücuda alınarak sindirimin düzenlenmesi hedeflenir. Bunun yanında ishali önleyerek şiddetinin azalmasında etkili olur.

Bağırsak florasının dengesini korumaya yardımcı olan probiyotiklerin, kanser riskini azaltmaya yönelik etkisi olduğu araştırmalar sonucu kanıtlanmıştır.

Bağırsaklardaki bakteri dengesi vücut ağırlığı üzerinde değişiklik yaratabilir. Probiyotikli gıdalar açlık düzeyini sınırlayarak kilo vermeye yardımcı olur.

Bağırsaklarda olduğu gibi vajinada da dengeli bir ekosistem bulunmaktadır. Bu ekosistem dengesinin bozulması idrar yolu enfeksiyonları oluşumuna sebebiyet verebilir. Aynı zamanda vajinal mantar gibi sık rastlanan kadın genital rahatsızlıklarının önlenmesinde ve tedavisinde destekleyicidir. Bununla beraber probiyotikler ameliyatlar sonrasında görülebilen enfeksiyon oluşumu riskini de azaltır. Bu sebeple ameliyat öncesi ya da sonrasında hastalara yoğurt gibi probiyotik içerikli gıdalar tüketilmesi önerilir.

REKLAM

Bağırsaklar ve bağışıklık sistemi arasında güçlü bir bağlantı bulunur. Probiyotikler bağırsaklarda yer alan zararlı bakterilerin azalmasını sağlayarak, dış etkenlere ve zararlı bakterilere yönelik savunmayı artıracak iyi bakterileri artırır. Bağışıklık sisteminin güçlenmesinde ve vücudun hastalıklardan korunmasına yardımcı olur. Vücutta enfeksiyon oluşumu riskini azaltır.

Fermente bir ürün olan elma sirkesi, bağırsak dostu probiyotikler arasında yer alır. Böylelikle sindirim sisteminin düzenlenmesine yardımcı olur.

Fermente edilmiş probiyotik süt içeceği olan kefir, inek ya da keçi sütüne kefir tanelerinin eklenmesiyle yapılır. Kefir, sindirim sorunlarını düzenleyerek enfeksiyonlara karşı koruma sağlar.

Laktik asit bakterileri tarafından fermente edilerek yapılan lahana turşusu probiyotik içermesinin yanında lif, C ve K vitaminlerini içerir.

Probiyotikler arasında en iyi kaynak görevi gören yoğurt, laktik asit bakterileri ve bifidobakteriler tarafından fermente edilerek elde edilir. Antibiyotiklerin neden olduğu ishali azaltarak, irritabl bağırsak sendromuna karşı kullanılabilir.

REKLAM

Peynir vücuda alındığında vitamin ve minerallerin emilimini arttırarak yardımcı bakteri görevi görür. Yemeklerin sindirilmesi konusunda önemli rol oynayarak, mide kasılmalarını önler.

Probiyotik bakımından zengin içerikli fermente edilmiş gıdalar içerisinde amin barındırır. Eğer amin içeren gıdalar sizde baş ağrısı yaratıyorsa takviye probiyotik almayı tercih edebilirsiniz.

Nadiren rastlansa da probiyotik bakterileri ya da mayalar kan dolaşımına sızabilir ve bazı kişilerde enfeksiyon oluşumuna sebep olabilir. Bağışıklık sistemi zayıf, ameliyat olmuş ya da ağır hasta bebeklerde ciddi komplikasyonlara neden olabilir.

Süt, kefir, soya gibi içerisinde probiyotik barındıran gıdalar bazı kişilerde tepkimelere sebep olabilir, alerji yapabilir.

Probiyotik ve prebiyotik arasındaki farklar, bağırsaklarda mikroskobik canlılar yani organizmalar bulunur. Bu canlılar mikrobiyomu yani bağırsak ekosistemini oluşturur. Sağlıklı mikrobiyom zararlı ve faydalı bakterilerin dengelenmesini sağlamakla görevlidir. Bu dengenin korunması için probiyotik adı verilen canlı bakterilerin sisteme eklenmesini sağlamak ve bu bakterilerin ihtiyacı olan besinleri yani onlara prebiyotik vermek gerekir.

REKLAM

Probiyotikler bağırsaklardaki iyi bakterilere doğrudan katkı sağlayan organizmalardır. Prebiyotikler ise bitki lifleridir. Bağırsakta tıpkı gübre görevi görerek iyi bakterilerin gelişimini sağlarlar. Yani probiyotikler faydalı bakteriler, prebiyotikler ise bağırsak florasında yaşayan probiyotiklerin besin kaynaklarıdır.

UYARI: Hamileler, alerjisi olanlar ve kronik rahatsızlığı bulunanlar öncelikle uzman bir hekime danışmalıdır.

Görsel Kaynak: istockphoto/shutterstock