Elektrikli otomobil yangını nasıl söndürülür?
Elektrikli araçlar çoğunlukla menzil ve şarj süreleri gibi özellikleri ile gündeme gelirken, geçtiğimiz günlerde Gaziantep'teki bir şarj istasyonunda meydana gelen yangın ise, batarya ile çalışan bu otomobillerin farklı bir yüzünü tartışma konusu haline getirdi. Uzmanlar, elektrikli otomobil yangınlarına su ile müdahale edilmemesi gerektiğini vurgularken, batarya çeşidine göre yangına müdahale yönteminin de değişeceği aktarıyor. Ayrıca, elektrikli araç yangını söndürmenin herhangi bir standardının olmadığını belirten sektör temsilcileri, mevcut yangın yönetmeliğinin elektrikli araçları da kapsayacak şekilde acilen güncellenmesi gerektiğinin altını çiziyor. Yiğitcan Yıldız yazdı...
Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) raporuna göre, bu yılın ilk çeyreğindeki elektrikli araç satışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 25 arttı. Böylece, bu dönemde satılan elektrikli araçların sayısı 2020'nin tamamında satılan elektrikli araç sayısına eşit oldu.
Dünyada bu yıl sonu itibarıyla elektrikli araç satışlarının yüzde 20'den fazla artarak 17 milyona ulaşması bekleniyor. Bu gerçekleştiğinde ise, 2024 sonuna kadar dünyada satılan her 5 araçtan biri elektrikli olacak.
Her geçen gün yollardaki sayıları artsa da, tüketicilerini önemli bir kısmı batarya ile çalışan bu otomobillere mesafeli yaklaşıyor. Bu refleksin başlıca sebepleri ise şarj işleminin uzun sürmesi ve yeteri kadar menzil sunulamaması olarak sıralanabilir.
Üreticiler bu iki temel alanda tam gaz çalışmalarını sürdürürken, madalyonun bir diğer yüzünde ise elektrikli otomobillerin güvenliği konusu bulunuyor. Bu otomobillerin kalbi görevi gören bataryaların çeşitli sebeplerden yangına sebebiyet verme riski, birçok kullanıcının kafasında soru işareti yaratıyor.
Elektrikli araçların bataryaları, yüksek enerji yoğunluğuna sahip olmaları nedeniyle kısa devre, aşırı ısınma gibi durumlar sonucu yangın riski taşıyabilir. Bu tür durumlar, lityum iyon bataryaların zarar görmesi sonucu meydana gelebilir ve yangınlar, benzinli araçlardaki yangınlara kıyasla daha şiddetli olabilir.
Bu araçlarda yangın çıkmasını engellemek üreticilerin görevi olsa da, yangını söndürmek için kullanıcıların da bilmesi gerekenler var.
'SU KULLANMAYIN'
İlk olarak, elektrikli otomobil yangınına su ile müdahale edilmemesi gerektiğini vurgulayalım.
Bu konuda bir uyarı yayınlayan Makina Mühendisleri Odası (MMO), menzili uzatmak adına bataryaların etrafındaki koruma kalkanının çok ince hale getirildiğini, dolayısı ile lityum-iyon bataryaların içerisindeki sıvı gazın da herhangi bir kaza anında açığa çıkarak yangına sebep olduğunu belirtiyor.
Konuya ilişkin Anadolu Ajansı'na konuşan MMO Kayseri Şube Başkanı Süleyman Varol, bataryaları söndürmek için kuru kimyevi köpükler ve kuru tozlar kullanılması gerektiğine işaret ederek, "Normal yangın gibi üzerine suyla müdahale ederseniz yangını daha da hızlandırırsınız. O yüzden mümkünse eğer önce aracın merkezi elektriğini devre dışı bırakıp ondan sonra kuru kimyevi köpükle ve kuru tozla oksijenle bağlantısını kesmeniz gerekiyor. Daha sonra su bataryayı soğutmak için kullanılabilir. İlk etapta yangına hemen suyla müdahale ettiğiniz zaman o gazdan çıkan alev suyla birleştiği an yangını daha da büyütmüş hale getiriyor" uyarısında bulundu.
BATARYAYA GÖRE YÖNTEM DEĞİŞİYOR
Uzmanlar, bu gibi yangınlarda termal kamera kullanımının da önemine değiniyor. Bu sayede, fazla ısınan bölgenin tespit edilerek daha hızlı önlem alınabileceği aktarılıyor.
Ayrıca, farklı tip bataryaların farklı söndürme yöntemleri gerektirdiği aktarılıyor. Dolayısı ile, kullanıcıların araçlarındaki bataryanın cinsini bilmesinin önem arz ettiği ortaya çıkıyor.
Öte yandan, batarya kaynaklı yangınlarda ortaya çıkan kimyasal gazlara maruz kalmamak adına da önlem alınması gerekiyor.
'YANGIN YÖNETMELİĞİ GÜNCELLENMELİ'
Advanced Firefighting Technology Ülke Müdürü Aral Ekrem Uzun, elektrikli araç yangını söndürme işlemlerinde herhangi bir standardın olmadığından bahsetti.
Yangın yönetmeliğinin gelişen teknoloji ile birlikte güncellenmesi gerektiğini vurgulayan Uzun, "Mevcut yönetmelikte elektrikli araçlar ile ilgili bir madde yer almıyor. Dolayısı ile her firma kendi önlemini kendi alıyor. Şarj istasyonu kurulumu ve kapalı otoparklar gibi konularda yönetmelikler değişmeli. İtfaiye araçları herhangi bir elektrikli araç yangınında kapalı otoparklara giremez, bununla ilgili çalışılma yapılmalı. Gerekirse otoparklara sıcaklık ölçüm sistemleri kurulmalı, elektrikli aracın park ettiği ve şarj noktasının olduğu her yerde buna göre kurallar getirilmeli" uyarısında bulundu.
Elektrikli araç söndürmenin bir mühendislik işi olduğuna da değinen Uzun, "Uygun ekipman seçilmeli, algılama sistemleri kurulmalı, termal kameralar kurulmalı. Şarj istasyonlarında panodan başlayan bir süreç bu. Elektrikli araç yangınında 20'ye yakın zararlı gaz açığa çıkıyor, kişisel koruma ekipmanı olmayanların ve ilk müdahale konusunda bilgisi olmayanların söndürme işlemi yapması riskli" dedi.
Uzun, elektrikli araç yangınında alevlerin diğer araçlara sıçramaması için yapılacaklarla ilgili olarak da, "Yangın battaniyesi ve uygun söndürücülerin bulundurulması lazım, fakat bununla ilgili bir standart bulunmuyor. Aksi halde yangın tonlarca su ile söndürülmeye çalışıyor ve bu işlem günlerce sürebiliyor" diye konuştu.
Uzun, ilgili bakanlık yetkilileri ve sektör temsilcilerinin katılımıyla bir heyet kurulduğunu anlatarak, elektrikli araç yanıt yönetmeliği hazırlığının başladığını bildirdi.
HAVAYA KALDIRILARAK SÖNDÜRÜLDÜ
Türkiye'de bu konunun gündeme gelmesi ise, önceki günlerde Gaziantep'teki bir akaryakıt istasyonunda çıkan yangın ile oldu.
Akaryakıt istasyonundaki ünitede şarj edilen bir Togg T10X, henüz bilinmeyen bir sebepten alev aldı. Ekiplerin müdahalesi sonucu yangın kontrol altına alınırken, yangın söndürme işlemi sırasında T10X'in forklift ile havaya kaldırılması dikkat çekti.
Bu şekilde bir söndürme işlemi yurtdışındaki elektrikli araç söndürme işlemlerinde pek rastlanan bir görüntü değil. Togg'dan da konuya ilişkin henüz bir açıklama gelmediğini belirtelim.
TESLA YANGINLARININ DATASINI TUTUYOR
Son dönemdeki elektrikli araç yangınlarına yakından bakmak gerekirse, bu konuda sicili en kabarık markalardan biri Tesla.
ABD'li elektrikli otomobil markasının ürettiği otomobillerde çıkan yangınların datasını tutan online bir site bile bulunuyor.
Tesla-fire.com verilerine göre, 2013'ten günümüze kadar dünyanın farklı bölgelerinde toplam 232 Tesla'da yangın çıktı. Çeşitli sebeplerden çıkan bu yangınlarda 83 kişi yaşamını yitirdi.
Türkiye'de Tesla'nın karıştığı en büyük yangınlardan biri de Ekim 2023'te meydana geldi.
İstanbul Tuzla ilçesinde, tır dorsesinde 6 adet Tesla Model Y bilinmeyen bir sebepten alev aldı. Olay yerine gelen itfaiye ekiplerinin yaklaşık 1 saat süren çalışması sonrasında yangın söndürülebilmişti.
ÜRETİMDEN KAYNAKLI KISA DEVRE YAPTI
Tesla haricinde diğer otomobil üreticilerinin de fabrikalarından çıkan elektrikli otomobillerde yangınlar çıkıyor.
Şubat 2023'te, Ford'un elektrikli pick-up modeli F-150, şirketin Michigan'daki merkezinde teslimat öncesi kalite kontrolü sırasında şarj edilirken alev aldı.
Yangının çıkış nedeniyle ilgili olarak, bataryadaki hücrelerin yüksek şarj durumunda olduğu sırada meydana gelen bir üretim sorunu nedeniyle kısa devreden kaynaklandığı kaydedilmişti.
Örneğin, Aralık 2023'te de, ABD'de bir Mercedes-Benz marka elektrikli otomobil, bayi önündeki istasyonda şarj işlemi sırasında alev almıştı.
Ocak 2024'te de, Hong Kong'da bir BYD şarj sırasında yanmış ve araç çıkan yangın sonrası kullanılamaz hale gelmişti.
Listeyi uzatmak mümkün.
Bu noktada, söz konusu riskin batarya ile ilgili olduğunu, dolayısı otomobil markalarından bağımsız olduğunu belirtmek lazım.
Fakat, farklı yakıt cinsine sahip araçlardaki yangın istatistikleri ile konuyu şimdilik noktalayalım.
Auto Insurance EZ'de yayınlanan araştırmaya göre, her 100 bin hibrit araçta 3 bin 475, her 100 bin fosil yakıtlı araçta bin 530 ve her 100 bin tam elektrikli araçta ise 25.1 yangın olayı meydana gelmiş durumda!
