Geçmişten günümüze Türk futbolunun yayın geliri
Türk futbolu, gözünü 28 Şubat Pazartesi günü sonucu açıklanacak olan yayın ihalesine çevirdi. Beklenen tekliflerin gelmemesinin ardından süre uzatılırken 'Süper Lig TV' projesi de ortaya atıldı. 146 milyon dolar civarında olduğu öne sürülen rakam, hayal kırıklığı yaratırken Türk futbolunun yayın geliri de 2010 yılı öncesine dönmüş oldu. Süper Lig, Avrupa'nın bu alanda da çok gerisinde kalırken artan borçlara karşılık düşen yayın geliri kulüpleri de kara kara düşündürüyor. İşte geçmişten günümüze Türk futbolunda yayın geliri meselesi...
Süper Lig ve 1. Lig maçlarının yayın hakları için düzenlenen ihalede sona geliniyor...
14 Şubat Pazartesi günü sona eren ilk teklif verme sürecinin ardından, 8 yayın paketinin tamamına talip olan beIN Sports ve Saran Medya'ya tekliflerini revize etmeleri için 18 Şubat Cuma gününe dek ek süre tanınmıştı. Pazartesi günü TFF'nin Riva'daki tesislerinde toplanan Yayın Hakları İhale Komisyonu, teklif mektuplarını noter huzurunda açarken, teklif veren firmalarla son bir görüşme yapılması kararlaştırılmıştı.
Süper Lig ve 1. Lig müsabakaları yayın haklarının devrine ilişkin Yayın İhale Komisyonu toplantısı bugün son kez yapıldı. Riva'da gerçekleştirilen toplantıya TFF Başkanı Nihat Özdemir, Kulüpler Birliği Vakfı Başkanı Ahmet Ağaoğlu, komisyon üyesi bazı TFF yöneticileri ile kulüp temsilcileri katıldı.
Toplantıda ihaleye teklif veren firmaların temsilcileri tarafından sunum yapıldı. Komisyon üyelerinin değerlendirmesinin ardından Ahmet Ağaoğlu, Kulüpler Birliğine yönelik bilgilendirme toplantısı yaptı. Nihai karar 28 Şubat Pazartesi günü açıklanacak.
Komisyon teklifleri düşük bulduğu takdirde ihaleyi iptal etme yetkisine sahip. Bu durumda 'Süper Lig TV' projesinin de hayata geçirilebileceği belirtildi.
TFF Başkanı Nihat Özdemir daha önce yaptığı açıklamada, "Eğer umduğumuzu bulamazsak Süper Lig TV'yi kurarız. Buradan gerçekleşecek dekoder satışı ve her kulübün satış miktarına göre gelir paylaşımlı bir sistem de düşüncelerimizin içinde" ifadelerini kullanmıştı.
TARİHİ 40 MİLYON DOLARLA BAŞLADI
Süper Lig'in yayın hakları için ilk ihale 96-97 sezonu öncesinde yapıldı ve şifreli döneme geçildi. Yayın gelirlerinin belli oranlarda paylaştırılmasını sağlayan havuz sistemi kuruldu. Böylelikle yayın hakkını kazanan kuruluşlar, maçları şifreli olarak yayınlamaya başladı.
1996-1999 sezonları için ihaleye giren tek kuruluş Cine 5 oldu. Cine 5 (1. yıl için 40, 2. yıl için 45, 3. yıl için 55 milyon dolar) üç sezon boyunca yayın haklarının sahibi oldu.
1999-2000 ve 2000-2001 sezonları için yayın ihalesini yıllık 60 milyon dolarla iki yıllığına Teleon kazandı. Ancak 2001 sezonu devre arasında sözleşme feshedildi.
Yapılan yeni ihaleyi ise 465 milyon dolar teklif eden Digiturk kazandı ve ligin yayın haklarını 3,5 yıllığına satın aldı. 2004-05 öncesinde yapılan yeni ihaleye de yıllık 135.8 milyon dolar teklifle giren Digiturk, Süper Lig'in yayın haklarını dört sezon daha elinde bulundurdu. Digiturk, 2008-2009 ve 2009-10 sezonları için ise yıllık 140 milyon dolar ile iki sezon daha yayın haklarının sahibi oldu.
2010 yılındaki ihaleyi 2013-2014 sezonu sonuna kadar yıllık 321 milyon dolar bedelle Digiturk kazandı. Yaklaşık 4 saat süren ihalede B ve C paketlerini (Süper Lig özet, 1. Lig canlı ve mobil yayın) TRT ve Telekom satın alırken ihalenin toplam bedeli 374 milyon 710 bin dolar oldu.
Daha sonra 3 Temmuz sürecindeki maddi kayıpları önlemek adına sözleşme uzatıldı. 2015-16 ve 2016-17 sezonlarının yayın hakkı, herhangi bir ihale açılmadan TFF ile yapılan anlaşma sonrasında Digiturk'te kaldı.
21 Kasım 2016'daki ihale ise 10 dakika sürdü. Şartname alan 3 firma ihaleye katılmadı. 2017-18 sezonundan itibaren beş sezon boyunca Süper Lig ve 1. Lig yayın haklarının sahibi 500 milyon dolar + 90 milyon dolar KDV ile mevcut yayıncı Digitürk oldu. TFF'nin yüzde 12 olan payını yüzde 4'e düşürmesiyle birlikte Süper Lig takımlarının geliri artırıldı.
O gün yapılan ihalenin ardından 500 milyon dolara yayın hakları satılan Süper Lig'in değeri 21 yılda 12,5 kat artmıştı. Digiturk'ün 5 yıl sonunda kasasından KDV dahil toplamda yaklaşık 3 milyar dolar çıkacak, kulüplerin kasası dolacaktı. Kulüpler gelirlerinin ise en az yüzde 30 artması bekleniyordu.
Ancak aradan geçen 5 yılın ardından evdeki hesap çarşıya uymadı. Önce ihale bedelinin yarısı TL, diğer yarısı dolar olarak sabitlendi. Yayıncı kuruluşun yaptığı ödeme her yıl azaldı. Avrupa'da alınan başarısız sonuçlar, geçmişte yapılan yanlış transfer politikası, sıfır üretim de ligin marka değerini düşürdü. Zaten sallantıda olan ligin marka değerine bir darbe de pandemi vurdu. Kulüpler Birliği, 160 milyon dolarlık teminat mektubu bir umut olarak görse de söz konusu mektubun kayıp olduğu ortaya çıktı. Geç yapılan ödemeler, korsan yayıncılık, yapılan indirimler ve TL'nin dolar karşısında değer kaybetmesi sonrası bugün yıllık meblağ yaklaşık 215 milyon dolara kadar geriledi.
14 Şubat'ta açıklanması beklenen Süper Lig ve 1. Lig yayın ihalesinde beklenen teklifler gelmeyince süreç ikinci kez uzatıldı. Mevcut gelen en yüksek teklifin ise 146 milyon milyon dolar olduğu iddia edildi. Bu da demek oluyor ki; 6 sene içinde 354 milyon dolarlık bir kayıp yaşandı. Bir anlamda yayın haklarında yıllık ortalama 140 milyon dolar verilen 2010 sezonları öncesine dönüldü.
Pandeminin etkisiyle dünyanın önde gelen liglerinin yayın gelirlerinde de düşüş yaşandı. Premier Lig, zorlu süreçten etkilenmeden çıkan tek organizasyon olurken 1.9 milyar Euro ile zirvedeki yerini korudu.
Onu 1.1 milyar Euro ile Almanya takip ederken İspanya La Liga 990 milyon Euro ile 3., İtalya Serie A ise 927 milyon Euro ile 4. sırada yer aldı. Pandemiden en çok etkilenen liglerin başında ise Fransa Ligue 1 geldi. Resmi yayıncının iflas edip çekilmesiyle zorlu bir süreç geçiren Ligue 1 yayın gelirinde 500 milyon doları bulan düşüş yaşandı.
