Göç hareketleri demografik yapıyı bozuyor
2024 yılı raporlarına göre Türkiye'de bir önceki yıl 3.4 milyon kişi iller arasında göç etti. İller arası göç eden nüfus, bir önceki döneme göre yüzde 23.6 artarak 3 milyon 450 bin 953 kişi oldu. Bu rakamlarla ülke nüfusunun yüzde 4'ü iller arasında göç etmiş oldu. Raporlar, iç göçün en önemli nedenlerinden birinin daha iyi yaşam ve daha iyi konut beklentisi olduğunu ortaya koyuyor
Ülkemizde doğum oranlarının düşüşü ve nüfusun yaşlanmasıyla birlikte demografik yapıyı bozan temel unsurlar arasında göç de sayılıyor.
Demografik yapının bozulmasına yol açan temel sebepler arasında sayılan göç hareketleri; iklim değişikliği kaynaklı, ekonomik, çevre ve sağlık sorunları gibi nedenlerden kaynaklansa da kişisel tercihler, gelecek veya güvenlik endişesi, refah veya daha iyi bir hayat kalitesi gibi arayışlar da belirleyici oluyor.
Su sorunu, aşırı hava olayları, çatışmalar, küresel olarak zorunlu yerinden edilmenin önemli itici güçleri arasında sayılıyor. Bu unsurlar her yıl yaklaşık 30 milyon insanın evlerinden ayrılmasına yol açıyor.
Kovid-19 salgınının da etkisiyle İstanbul başta olmak üzere birçok metropolden çeşitli Anadolu kentlerine tersine göçün dikkate değer oranlarda arttığı ve hatta bazı illerin nüfusunun azaldığı dikkat çekiyor.
6 Şubat depremlerinden etkilenen şehirler de eksi göçün en yüksek olduğu iller arasında yer alıyor.
ULUSAL GÜVENLİK TEHDİDİ
Verilere bakıldığında tersine en çok net göç veren illerin sırasıyla; İstanbul, Ankara, Adana, Gaziantep, Şanlıurfa, Van, Kayseri, Diyarbakır, Hatay ve Mersin olduğu; en çok göç alan illerin ise Çankırı, Ordu, Sivas, Muğla, Antalya, Balıkesir, Rize, Giresun, Trabzon, İzmir olduğu görülüyor.
Bu tablo, bir yandan köken memleketlere dönüşü temsil ederken, diğer yandan kentlerden kırsal alana yapılan geçişe de işaret ediyor.
Birçok insanın, şehrin gürültülü, dar ve pahalı yaşam koşullarını, yüksek suç ve hastalık ortamını terk ederek; nispeten daha ucuz, daha kaliteli ve daha doğal bir yaşam beklentisiyle kırsal kesime doğru göç eğilimi göstermesi dikkat çekiyor.
Bu göç davranışı ve eğilimlerin çok yönlü analiz edilerek muhtemel sonuçlarının değerlendirilmesi ve gerektiğinde toplumu çeşitli hareket tarzlarına teşvik edebilecek yöntem ve tedbirlerin tespit edilerek uygulanmasının fayda sağlayacağı düşünülüyor.
3.4 MİLYON KİŞİ İLLER ARASINDA GÖÇ ETTİ
2024 yılı raporlarına göre Türkiye’de bir önceki yıl 3.4 milyon kişi iller arasında göç etti. İller arası göç eden nüfus, bir önceki döneme göre yüzde 23.6 artarak 3 milyon 450 bin 953 kişi oldu. Bu rakamlarla ülke nüfusunun yüzde 4’ü iller arasında göç etmiş oldu. İstanbul, 2023 yılında 412 bin 707 kişi ile en çok göç alan il oldu.
Bir önceki yıla kıyasla, göç eden nüfusa bakıldığında İstanbul, yüzde 7.1 artışla 412 bin 707 kişi göç aldı. İstanbul’u sırasıyla 232 bin 700 ile Ankara, 147 bin 765 ile İzmir, 118 bin 356 ile Antalya ve 95.935 ile Bursa takip etti.
İstanbul aynı zamanda 581 bin 330 kişi ile en çok göç veren il oldu. İstanbul’u sırasıyla 208 bin 740 kişi ile Ankara, 164 bin 247 kişi ile Hatay, 125 bin 643 kişi ile İzmir, 102 bin 621 kişi ile Malatya takip etti. En az göç veren iller ise sırasıyla 6 bin 811 kişi ile Ardahan, 7 bin 234 kişi ile Tunceli, 7 bin 604 kişi ile Kilis, 8 bin 309 kişi ile Bayburt, 8 bin 926 kişi ile Bartın oldu.
6 ŞUBAT’IN GÖÇE ETKİSİ
6 Şubat depremlerinden etkilenen şehirler, eksi göçün en yüksek olduğu iller arasında yer aldı.
“Net göç”, bir bölgenin veya ülkenin belirli bir dönemdeki göç hareketlerinin sonucunda elde edilen net değişimi ifade eder. Net göç değerinin pozitif olması, bu şehre gelenlerin, bu şehirden gidenlerin sayısından daha fazla olduğunu gösterir. Eğer bir şehrin verdiği göç aldığı göçten fazla ise ortaya “eksi göç” çıkar.
6 Şubat depremlerinden etkilenen şehirlerin net göç değerinin düşük olduğu görüldü. Net göçün en düşük olduğu iller sırasıyla; İstanbul eksi 168 bin 623, Hatay eksi 127 bin 179, Malatya eksi 68 bin 207, Kahramanmaraş eksi 50 bin 537 ve Adıyaman eksi 25 bin 78.
Net göçün en yüksek olduğu iller ise sırasıyla; Antalya 29 bin 598, Ankara 23 bin 960, Muğla 23 bin 8, İzmir 22 bin 122 ve Tekirdağ 18 bin 48 oldu.
DAHA İYİ KONUT VE YAŞAM KOŞULLARI
Son 5 yılda Türkiye’de en önemli göç nedenlerinden biri daha iyi konut ve yaşam koşulları oldu.
Son 5 yılda Türkiye’de göç etme nedenine göre iller arası göç incelendiğinde, aile fertlerinden birine bağımlı göç yüzde 21.3 ile ilk sırada yer aldı.
İkinci sırada yüzde 17 ile eğitim, üçüncü sırada ise yüzde 16.9 ile daha iyi konut ve yaşam koşulları yer aldı.
ULUSLARARASI GÖÇ
Göç İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından yayımlanan 27 Şubat 2025 tarihli göç istatistikleri ile 30 Ocak 2025 verileri karşılaştırılarak analiz edilen rapora göre;
İkâmet izinli yabancı uyrukluların sayısı şubat ayında 6 bin 881 artarak 1 milyon 72 bin 713 oldu. Türkmenistan (yüzde 11.1) uyruklular en fazla ikamet izni sahibi oldu.
İkamet izinleri açısından Ruslar üçüncü sıraya gerilerken (yüzde 7.6) Azerbaycanlılar (yüzde 7.7) ikinci sıraya geçti.
Türkmenlerin ikamet izinlerinde yüzde 1.2 ve Azerbaycanlıların izinlerinde yüzde 3 artış olurken, Rusların izinlerinin sayısı aynı kaldı.
Kısa dönem ikamet izinleri yarım puan azalarak 488 bin 229 oldu. Öğrenci ikamet izinleri yüzde 0.7 artarak 185 bin 539’a, aile ikamet izinleri ise yüzde 2.2 artarak 148 bin 481’e ulaştı.
Yabancıların en çok ikamet ettiği il olan İstanbul’da yabancı ikameti yüzde 0.5 artarak 532 bin 352, ikinci il Antalya’da ise yüzde 4.4 artarak 105 bin 377 oldu. Üçüncü il Ankara’da yüzde 0.6 azalarak 69 bin 667’e düştü.
DÜZENSİZ GÖÇ VE İNSAN TİCARETİ
Şubat ayında mükerrerler dâhil edildiğinde 10 bin 585, edilmediğinde 10 bin 50 düzensiz göçmen tespit edildi. Bu göçmenlerin 3 bin 46’sı Afganistan (yüzde 28.8), bin 604’ü Suriye (yüzde 15.2) ve 750’si Mısır (yüzde 7.1) uyruklulardan oluşuyor.
Ay içerisinde 812 göçmen kaçakçılığı vakası kayda geçti. Şubat ayında 13 kişi daha insan ticareti mağduru oldu.
Şubat ayı boyunca Türkiye’de geçici koruma altındaki Suriyeli sayısı yüzde 1.5 azalarak 2 milyon 820 bin 362 oldu. Ay sonu itibariyle geçici koruma kapsamındaki Suriyelilerin 1 milyon 365 bin 893’ü (yüzde 48.4) kadınlardan, 1 milyon 454 bin 469’u (yüzde 51.56) erkeklerden oluşuyor.
İstanbul’da ikamet eden Suriyelerin sayısı yüzde 1.3, Gaziantep’te ikamet edenlerin yüzde 1.6 ve Şanlıurfa’dakilerin yüzde 0.6 azaldı. Bu ay geçici koruma statüsündeki 157 Suriyeli üçüncü ülkelere yerleştirildi.
Türkiye’de göç hareketleri incelendiğinde 2025 yılının şubat ayında ikamet izni sayılarındaki artışın ve Suriyelilerin sayısındaki düşüşün devam ettiği görülüyor.
En çok ikamet izinliler, Türkmenler, Azerbaycanlılar ve Ruslar’dan oluşuyor. Tespit edilen düzensiz göçmenlerin içinde bu ay da en büyük orana sahip ilk üç uyruk Afganistan, Suriye ve Mısır’dır.
