ILO ve IOM deprem bölgesine mercek tuttu
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Uluslararası Göç Örgütü (IOM) Türkiye ofisleri, 6 Şubat depremlerinden etkilenen illerde araştırma yaptı. Araştırma sonuçları bölgenin yeniden ayağa kaldırılması için yapılacak çalışmalara rehberlik edecek
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Uluslararası Göç Örgütü (IOM) Türkiye ofisleri, 6 Şubat 2023'te meydana gelen Kahramanmaraş depreminin ardından işgücü piyasalarının durumunu değerlendirmek, önemli verileri toplamak ve devam eden toparlanma ve yeniden inşa çabalarına rehberlik etmek üzere yürütülen ortak araştırmanın bulgularını açıkladı.
Depremden etkilenen bölgedeki işgücü piyasasının niteliksel yönlerine odaklanarak resmi kamu verilerini tamamlayıcı nitelikte olan bu çalışmalar, sürdürülebilir, kapsayıcı, hak temelli ve toplumsal cinsiyete duyarlı iyileşme çabalarının geliştirilmesine yönelik kanıta dayalı bir zemin sağlamayı amaçlıyor.
Depremden etkilenen bölgelerde işgücü piyasalarının derin etkilerini dikkate alarak yola çıkan ILO Türkiye Ofisi ve IOM Türkiye Ofisi, Kasım 2023 ve Nisan 2024 döneminde Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya illerinde gerçekleştirdikleri Hane Halkı Anketi ile mevcut durumu değerlendirmek ve iyileştirme adımlarını yönlendirmek için kanıta dayalı rehberlik ve politika önerileri sunmak amacıyla güçlerini birleştirerek ortak bir çalışma yürüttü. Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya'daki depremzedelerin yaşam ve çalışma koşullarını değerlendiren araştırmada, Hatay şehir merkezinde nüfusun yüzde 55,2’sinin yerinden olduğu belirtildi.
GEÇİCİ BARINAKLARDA TEMEL İHTİYAÇLARI KARŞILAYAMAMA DURUMU ON KAT ARTTI
Özellikle Adıyaman'daki geçici barınaklarda yaşayanların temel ihtiyaçlarını karşılayamama durumunun 10 kat arttığına dikkat çekildi. Adıyaman'da geçici yerleşim yerlerinde internet erişiminin yüzde 2,6'ya düştüğü kaydedilen raporda, belirgin bir dijital uçurum oluştuğu, özellikle kadınlarda iş kaybının daha yüksek olduğu belirtildi.
Emeklilik gelirine bağımlılığın Hatay'da yüzde 39,3 olduğu, bunun da potansiyel yoksulluğa ve bu grup için ek sosyal yardım ve işgücü piyasası aktivasyonu ihtiyacına işaret ettiği ifade edildi.
Ankara ve Adana'ya göç eden depremzedelerin işgücü piyasası deneyimleri ve sosyal ilişkileri hakkında derinlemesine niteliksel veri sağlamak amacıyla ILO tarafından hanehalkı anketi yoluyla elde edilen niceliksel verileri tamamlayıcı bir çalışma da yürütüldü. Bu çalışmada, yerinden olmuş nüfusun taşındıkları illerdeki işgücü piyasasına insana yakışır entegrasyonu ve ayrıldıkları illere kademeli olarak geri dönmeleri için ne tür politikalar izlenmesi gerektiği üzerinde duruldu. Travmaya duyarlı çalışma ortamının eksikliğinin, hayatta kalanların işyerlerindeki kaygılarını artırarak iş kazaları, düşük verimlilik ve kötüleşen refah gibi riskleri beraberinde getirdiği belirtildi.
Geleneksel kırsal toplumdan farklı olan kentsel toplumdaki yaşam ve iş pratiklerinin, hayatta kalanların yeni bir sosyal ve ekonomik ortamda kendilerini hayal kırıklığına uğramış ve umutsuz hissetmelerine neden olduğu kaydedildi. Depremden kurtulanların gittikleri kentlerde işgücü piyasalarına entegrasyonunun, sosyal ağlarının ne kadar güçlü olduğuyla yakından ilişkili olduğu belirtildi.
DEPREM BÖLGESİNDEKİ İŞLETMELERİN YÜZDE 71,2’Sİ MÜŞTERİSİNİ KAYBETTİ
İşletme Anketi ile depremlerin ardından Adıyaman, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya'daki işletmelerin toparlanma süreçleri değerlendirildi. Anket, işletmelerin yüzde 16'sının taşınmak zorunda kaldığını, yüzde 60'ının faaliyetlerini geçici olarak durdurduğunu ve ortalama kapanma süresinin 60 gün olduğunu ortaya koydu. İşletmeler ağırlıklı olarak müşteri kayıpları (yüzde 71,2) yaşarken, bunu tedarikçi kayıpları (yüzde 57), ürün kayıpları (yüzde 55,9) ve pazar payı kayıpları (yüzde 54,6) takip etti. 2022'den 2023'e kadar ABD doları cinsinden yüzde 32 gelir düşüşü gerçekleşti.
Ankete göre, deprem sonrasında işverenlerce çalışanlara çeşitli destekler sağlandı. Yemek yardımı (işverenlerin yüzde 35,2'si tarafından), konaklama desteği (yüzde 25,6), yarı zamanlı çalışma düzenlemeleri (yüzde 23,5) ve çalışma saatlerinin azaltılması (yüzde 20) en yaygın destekler olarak ifade edildi. Esnek çalışma düzenlemeleri, kişisel gelişim ve stres yönetimi eğitimi ve işyeri psikolojik danışmanlığı gibi desteklerin her biri işverenlerin sadece yüzde 10’undan daha azı tarafından sağlandı.
ILO Türkiye Direktörü Yasser Hassan, bölgede ciddi sosyal, ekonomik ve çevresel hasara yol açan ve insanların geçim kaynakları üzerinde önemli etkileri olan geçen yılki depremlerin yıkıcı etkilerinin hala yaşandığını söyledi. Hassan, “İnsana yakışır işin ve sosyal adaletin, dayanıklılığın arttırılmasında kilit unsurlar olarak teşvik edilmesine acilen ihtiyaç duyulmaktadır. İyileşme süreçlerine rehberlik edecek güvenilir, güncel ve kapsamlı kanıtlar/veriler, fiziksel yeniden inşanın yanı sıra sosyo-ekonomik iyileşmenin planlanması için de hayati önem taşımaktadır" dedi.
