Küllerinden doğdu: Dört yılın ardından Donald Trump'ın dönüşü
Günler sürmesi beklenen ABD Başkanlık Seçimleri, Başkan adayı Donald Trump'ın tıpkı 2016'da olduğu gibi anketleri yanıltmasıyla Cumhuriyetçiler için tarihi bir zafere dönüştü. Trump, eşi görülmemiş bir şekilde 7 salıncak eyaletin 7'sini de kazandı. 2020 seçimlerini Biden'a kaybettikten sonra Kongre Baskını süreciyle itibarını hem ulusal hem de uluslararası arenada yerle bir eden Trump, dört yılda Beyaz Saray'a geri döndü.
Cumhuriyetçilerin Başkan adayı ve eski Başkan Donald Trump, 2020'de mevcut Başkan Joe Biden'a karşı kaybettiğinde, bu onun siyasi kariyerinin ölüm çanı gibi görünüyordu. 2016-2020 yılları arasındaki Başkanlık dönemi kaosla ve pandemiyle sona ermişti. Cumhuriyetçiler için bile artık 'problem' adamdı.
Bugün ise Trump seçimleri resmi olmayan sonuçlara göre kazanarak, daha önce ABD Başkanlık Seçimleri'ni kaybettikten sonra Beyaz Saray'a geri dönen ABD tarihindeki sadece ikinci kişi oldu.
Trump özellikle Hispaniklerde ve 30 yaş altı seçmen nüfusunda oyunu ciddi derecede artırarak anketleri bir kez daha yanılttı. Hem toplam oyda hem de kritik eyaletlerin hepsini alarak delege sayısında rakibi Demokrat Kamala Harris'e üstünlük kurdu.
Cumhuriyetçi liderin bu yoldaki en büyük destekçisi ise dünyanın en zengin insanı Elon Musk. Musk, Trump'ın kampanyasında Başkan Yardımcısı adayı J.D. Vance'ten bile daha daha aktif bir rol oynadı.
Peki hikayesi sona erdiği düşünülen Trump nasıl küllerinden doğdu?
"Yere düşüyor, daha odaklı bir şekilde kalkıyor"
Trump'ın 2016 kampanyasını başlatmasından bu yana siyasi danışmanlığını yapan Bryan Lanza şunları söylüyor:
"Yere düşüyor ve iki kat daha odaklanmış bir şekilde ayağa kalkıyor. Bu geri dönüşe kimsenin şaşırması gerektiğini düşünmüyorum."
Talihin 78 yaşındaki eski Başkan için böylesine olağanüstü bir şekilde tersine dönmesi, Trump'ın popüler kültürde edindiği 'çatlak adam' izleniminden farklı bir kişiliğe sahip olduğunun emarelerini veriyor.
Cumhuriyetçiler bile sırtını dönmüştü
Dört yıl önce Trump yenilmiş bir adamdı. Demokrat rakibi Biden, 2020 Başkanlık yarışında onu rahat bir farkla mağlup etmişti. Mahkemeler bu sonuçlara itiraz etme girişimlerini geri çevirmişti.
Son çare olarak, delegeler sonuçları onaylarken destekçilerini ABD Kongre Binası'na yürümeye çağırdığı mitingi, meşhur 6 Pcak Kongre Baskını, kalabalığın şiddetli bir saldırı başlatmasıyla sonuçlandı. Yüzlerce kolluk görevlisi yaralandı. Eğitim Bakanı Betsy DeVos ve Ulaştırma Bakanı Elaine Chao, protesto amacıyla istifa eden bir dizi Trump yönetimi yetkilisi arasında yer aldı. Trump'ın en çok hiddetini çeken Cumhuriyetçi ise Başkan Yardımcısı Pence olmuştu.
DeVos, Başkan'a yazdığı istifa mektubunda "Söylemlerinizin durum üzerindeki etkisinden şüphe yok ve bu benim için bir dönüm noktası oldu" dedi. Trump'ın en yakın müttefiklerinden biri olan Güney Carolina Cumhuriyetçi Senatörü Lindsey Graham bile Başkan'dan ayrıldı.
Aralarında American Express, Microsoft, Nike ve Walgreens'in de bulunduğu düzinelerce büyük şirketin 2020 Başkanlık Seçimi sonuçlarına itiraz eden Cumhuriyetçilere verdikleri desteği askıya aldıklarını açıklamasıyla Trump'tan uzaklaşma hareketi kurumsal dünyaya da yayıldı.
Biden'ın yemin töreni yerine Florida'da
Biden'ın yemin töreninin yapıldığı gün Trump 152 yıllık geleneği bozarak törene katılmayı reddetti, bunun yerine sabah erken saatlerde Mar-a-Lago'daki malikanesine uçtu. Yanında en yakın yardımcıları ve ailesinden bir avuç kişi vardı. Eski Başkan'ın Beyaz Saray'dan ayrıldıktan sonraki dönemini anlatan "Trump in Exile" kitabının yazarı Meridith McGraw'a göre Trump'ın ruh hali asık suratlıydı:
"Kızgındı, hayal kırıklığına uğramıştı, günlerini nasıl geçireceğinden emin değildi ve siyasi geleceği için bir planı yoktu."
O ay medyada yer alan haberler ve siyasi konuşmalar Trump'ın geleceğine ilişkin bu belirsizliği yansıtıyordu. Açık bir seçim yenilgisinin ardından Kongre'de yaşanan kaotik sahnelerden sonra, bazıları daha da kesin konuşarak Trump için geri dönüşün olmadığını öne sürdü.
Mesajı kaybettikten hemen sonra verdi
The Hill'de yayınlanan bir köşe yazısında "Ve işte böyle, Donald J. Trump'ın cesur, yanıcı ve bazen de parlak siyasi kariyeri sona eriyor" deniyordu. Ocak 2021'de The New York Times'ta yayınlanan bir köşe yazısının alt başlığı ise şöyle diyordu: "Korkunç deney sona erdi." Başlık daha da açıktı: "Başkan Donald J. Trump: Son."
Ancak Trump yemin töreninin yapılacağı gün Florida'ya gitmeden önce olacakların ipuçlarını verdi. Maryland Hava Kuvvetleri üssünün pistinde destekçilerine hitaben yaptığı konuşmada, "Sizi seviyorum ve bir şekilde geri döneceğiz" dedi.
Parti Trump'a geri döndü
Bir hafta sonra, Trump'ın siyasi etkisini sürdürmek için uzun süre beklemek zorunda kalmayacağı anlaşıldı. Parti ona geri döndü. Temsilciler Meclisi'nin Cumhuriyetçi lideri California Kongre Üyesi Kevin McCarthy, eski başkanı Mar-a-Lago'da ziyaret etti ve yüzü gülen Trump'ın yanında poz verdi.
McCarthy, 6 Ocak baskınının hemen ardından Trump'ın şiddetin sorumluluğunu taşıdığını söylemiş ve Kongre'nin Trump'ı bu davranışından dolayı resmen kınamasını önermişti. Şimdi ise yapılacak ara seçimlerde Kongre çoğunluğunu kazanmak için eski Başkanla birlikte çalışma sözü veriyordu.
Demokratların kontrolündeki ABD Senatosu Trump'ın azil duruşmasını yapmaya hazırlanırken bile McCarthy'nin Palm Beach ziyareti, Kongre'deki en güçlü Cumhuriyetçilerden birinin eski Başkan'ı hala bir kralyapıcı -kingmaker- olarak gördüğünü gösterdi.
McGraw, "McCarthy'nin ziyareti Trump için gerçekten de kapıyı açtı," diyor. "Bu, Trump'ı eleştiren Cumhuriyetçilere onu affetmeleri ve yollarına devam etmeleri için bir izin belgesiydi."
"Trump Cumhuriyetçileri böler mi" endişesi
Trump'ın Senato'daki davası, azınlık lideri Mitch McConnell gibi bazı açık sözlü eleştirmenler de dahil olmak üzere Cumhuriyetçilerin çoğunun, eski Başkanın gelecekte seçimle gelinen görevlerden men edilmesine yol açabilecek bir mahkumiyete karşı oy kullanması nedeniyle beraatle sonuçlandı.
Cumhuriyetçiler ayrıca eski Başkan'ın Cumhuriyetçilerin desteğini çekecek üçüncü bir parti kurabileceğinden de endişe ediyorlardı ki Trump'ın en yakın yardımcıları bu endişeleri gidermek için pek bir şey yapmadı. Trump'ın uzun süredir iletişim yardımcılığını yapan Jason Miller, Fox News'e verdiği bir röportajda "Bunun daha ciddi bir hal alıp almayacağı Cumhuriyetçilere bağlı" dedi.
Eski Başkan günlerini çoğunlukla Mar-a-Lago kulübünün sınırları içinde geçirdi ve sadece bir tur golf ya da özel bir akşam yemeği için dışarı çıktı. Şubat ayının sonunda ise, 6 Ocak'ın yarattığı öfke azalırken, ilk halka açık etkinliğini düzenlemeye hazırdı.
Kalabalıklar Trump'ın arkasında
Muhafazakar Siyasi Eylem Konferansı'nda - normalde Washington DC yakınlarında düzenlenen ancak Covid kısıtlamaları nedeniyle Orlando, Florida'ya taşınan sağ kanat konferansı - eski Başkan, Cumhuriyetçi tabanın sadakatine hala hakim olduğunu gösterdi. Geniş bir otel konferans merkezinde binlerce destekçisine hitap eden Trump, onların hayranlığının tadını çıkardı. "Bugün karşınızda, birlikte başladığımız inanılmaz yolculuğun henüz bitmediğini ilan etmek için duruyorum" dedi. Ayrıca 2024'te Demokratları "üçüncü kez" yenebileceğini de nazikçe ima etti.
Konferans katılımcıları arasında yapılan resmi bir anket, o zamana kadar aşikar olanın altını çizdi. Katılımcıların yüzde 68'i Trump'ın yeniden aday olması gerektiğini söyledi. Katılımcıların yüzde elli beşi çekişmeli bir önseçimde kendisine oy vereceklerini söyledi ki bu oran ikinci sıradaki aday Florida Valisi Ron DeSantis'in iki katından daha fazlaydı.
McGraw, "Trump ve ekibi bu konuşma konusunda oldukça gergindi," dedi. "Psikolojik olarak Trump ve müttefikleri için böylesine olumlu bir karşılama gerçekten önemli bir andı." Kısa bir aradan sonra Trump, destekçilerine gönderdiği bağış toplama e-postalarını yeniden aktif hale getirdi ve karnaval benzeri açık hava mitinglerine yeniden başladı.
"Beni özlediniz mi?" Trump haziran ayında Ohio'da düzenlenen bir toplantıda kalabalığa bunu sordu. Kalabalık alkışlarla karşılık verdi. "Beni özlüyorlar" diye sözlerini tamamladı.
Siyasi iklim değişiyor
2021 yılının Trump'ın Cumhuriyetçi Parti içindeki etkisinin devam ettiğine dair verdiği ipucu, 2022 ara seçimlerinde doğrulandı. Amerikan askeri güçleri Afganistan'dan gelişigüzel bir şekilde çekilmiş ve bu ülkenin ABD destekli hükümetinin düşmesine, Taliban'ın kontrol etmesine yol açmıştı. Benzin fiyatları ve enflasyon on yıllardır görülmemiş seviyelere yaklaşıyordu. Pandemi kesintilerinden sonra toparlanmaya başlayan ABD'nin ekonomik büyümesi duraklamıştı. Başkan Biden'ın onay derecelendirmeleri negatife evriliyordu. 2021'in başında Trump'a çok düşmanca görünen siyasi ortam değişmeye başlıyordu.
ABD'li bir siyaset bilimci Lanza, "Joe Biden seçmenlerin birincil endişelerini ele almakta başarısız oldu. Bu da Donald Trump'a bir fırsat verdi." yorumunu yapıyor. Mar-a-Lago, Cumhuriyetçilerin adayı olmak isteyen tüm muhafazakâr adaylar için zorunlu bir durak noktası haline geldi. Eski Başkanın onayı en çok arzulanan ödüldü.
Trump'ın ikinci kez azledilmesi yönünde oy kullanan ve yeniden seçilmek için yarışan altı Cumhuriyetçi Temsilciler Meclisi üyesinden dördü, parti önseçimlerinde Trump destekli adaylar tarafından yenilgiye uğratıldı. Bu arada, Ohio'da JD Vance ve Georgia'da Herschel Walker gibi Senato adayları Trump'ın desteğiyle kalabalık ön seçim alanlarında öne geçti.
Trump'ın 2016'daki kampanyasında Arizona eyalet direktörü ve 2020'de batı bölge direktörü olarak çalışan Brian Seitchik, "Trump'ın desteği ön seçimlerde kazanmayı garantiliyor" diyor.
Bugün Trump, kıran kırana geçmesi ve günler sürmesi beklenen seçimlerde beklenenden çok daha büyük bir oyla kesin bir başarı kazanmış gibi görünüyor. 7 salıncak eyaletin 7'sini de kazanarak ABD tarihinde görülmesi ender rastlanan bir başarı kazandı. Cumhuriyetçiler Senato'da da çoğunluğu ele geçirdi. Önümüzdeki dört yıl Beyaz Saray'da ikamet edecek olan Donald Trump için 'dikensiz' bir gül bahçesi.
