Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi PMI anketinin, Eylül 2024 dönemi sonuçları açıklandı.
➔Altı aydır aralıksız daralan İSO Türkiye İmalat PMI eylül ayında 44,3’e gerilerek Mayıs 2020’den bu yana en belirgin düzeyde gerçekleşti.
➔Eşik değer olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre ağustosta 47,8 olan manşet PMI, eylül ayında sektörde sert bir yavaşlamayla 44,3’e geriledi.
➔Faaliyet koşullarındaki bozulma eğilimi altıncı aya ulaşırken üretim yavaşlaması Mayıs 2020’den bu yana en belirgin düzeyde gerçekleşti.
İSTİHDAMDA GERİLEME
➔Türkiye Sektörel PMI raporuna göre eylül ayında takip edilen 10 sektörün tamamında üst üste üçüncü ay yeni siparişler yavaşladı.
➔En belirgin ivme kaybı giyim ve deri ürünlerinde görülürken, en hafif yavaşlama gıda ürünlerinde gerçekleşti.
➔Yeni siparişlerin zayıf seyrine bağlı olarak üretim de üst üste altıncı kez aylık bazda yavaşlama kaydetti.
➔Liradaki zayıflık ve ham madde fiyatlarındaki yükseliş, eylül ayında girdi maliyetlerinin daha da artmasına yol açtı.
➔Girdi maliyetleri 10 sektörün tamamında belirgin şekilde arttı. En yüksek oranlı artış kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri sektöründe gerçekleşirken, en zayıf artış ana metallerde kaydedildi.
➔Takip edilen 10 sektörde de 6 yıldır ki istihdam gerileme kaydetti. İstihdamda en belirgin azalış, tekstil sektöründe gerçekleşti.
SİPARİŞLERDE 4.5 YILIN EN SERT DÜŞÜŞÜ
➔Eylül ayında anket katılımcılarının talep zayıflığına ilişkin geri dönüşleri dikkat çekti. Söz konusu zayıflık yeni siparişlerde yaklaşık son dört buçuk yılın en sert düşüşüne yol açtı.
➔Yeni ihracat siparişlerinin yeniden yavaşlamaya geçmesi dış talepte de durgunluğa işaret etti.
➔Yeni siparişlerin zayıf seyrine bağlı olarak üretim de üst üste 6. kez yavaşlama kaydetti. Üretimdeki daralma aynı zamanda Mayıs 2020’den bu yana en yüksek oranda gerçekleşti.
➔Talepteki zayıflık ve üretim gereksinimlerindeki azalış eylül ayında imalatçıların istihdam ve satın alma faaliyetlerini de yavaşlatmalarına yol açtı.
➔Bazı firmalar eylül ayında tam zamanlı çalışanlarının işten ayrıldığını bildirdi. Böylece istihdam hacminde Nisan 2020’den bu yana en belirgin daralma gözlendi.
➔Hem girdi hem de nihai ürün stoklarında azalma devam etti. Girdilere yönelik talebin zayıf seyri, tedarik zincirleri üzerindeki baskıyı hafifleterek teslimat sürelerinin son 9 ayda ilk kez kısalmasını sağladı.
YAVAŞLAMA DERİNLEŞTİ
➔Liradaki zayıflık ve ham madde fiyatlarındaki yükseliş, eylül ayında girdi maliyetlerinin daha da artmasına yol açtı. Enflasyon son üç ayın en düşük seviyesine gerilemesine rağmen belirgin seviyelerde kaldı.
➔Buna bağlı olarak nihai ürün fiyatlarında devam eden artış oran olarak Ağustos ayındakine oldukça yakın gerçekleşti.
➔İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker “Sektördeki yavaşlamanın üçüncü çeyrek sonları itibarıyla daha da derinleştiğine işaret etti.
➔Harker “PMI verileri Türk imalatçıları için endişe verici bir tablo çizdi. Birçok firma, talepteki zayıflık ve yeni sipariş alma konusundaki yaşanan sıkıntılar nedeniyle üretim, istihdam ve satın alma faaliyetlerinin azaldığını bildirdi” dedi.
➔Sanayi faaliyetlerdeki zayıflama “Atı suya götürebilirsin ama zorla su içiremezsin” sözünü hatırlatıyor.
➔Ekonomi yönetiminin amacı seçim öncesi yüksek büyüme, seçim sonrası ise enflasyonla mücadele çerçevesinde büyümenin hız kesmesiydi. Enflasyonla mücadele edilirken büyümede yumuşak inişin gerçekleşmesiydi.
➔Ancak üçüncü çeyrek öncü verilerinden öyle anlaşıyor ki ekonominin aşağı inişi yumuşak ötesi birazca sert olacak.
➔Bunun bir nedeni sanayi kesiminin üretimini seçim öncesine çekmesi ve seçim sonrasına çok ihtiyatlı girmesiydi.
➔Talebi karşılamak üzere seçim öncesi stoklara çalışma ve üretimin öne çekilmesi şimdi beklenenin ve istenenin ötesinde durgunluğa yol açıyor.
➔Talep daralmasında ise yurtiçinde belli bir kesimin alım gücünün düşmesi etkili oldu .
-Bir de tabiki dış pazarlar da iyi durumda değil. Genişleyici değil ve Türkiye’nin ihracat pazarı AB de durgunluk yaşanıyor.
