Imelda Marcos’un 3 bin çift pabucunu saymazsak, ayakkabının siyasetle kesiştiği en sert vaka 14 Aralık 2008’de Bağdat’ta yaşandı. Irak işgalinin beşinci yılıydı; oğul Bush’un başkanlığı Obama’ya devretmesine birkaç hafta kalmıştı. Irak Başbakanı Nuri el Maliki ile basın toplantısı sırasında Iraklı gazeteci Muntahar el Zeydi, “Bunlar Iraklı dullar ve yetimlerle öldürdüklerin için” diye bağırarak Bush’a ayakkabı fırlattı. Hem de çiftini birden arka arkaya. Bush ikisini de savuşturmayı başardı, Maliki birini tutmaya çalıştıysa da ıskaladı.
Özellikle Arap aleminde çok tutulan bir aşağılama jesti olarak ayakkabı fırlatma o tarihten sonra aldı yürüdü, ayakkabı yemese de ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice’a Arapça “Kundura” lakabı takıldı. Yıllar içinde Tony Blair’den Yorgo Papandreu ve Hillary Clinton’a, Ahmedinejad’dan Pakistanlı liderlerin hemen hemen topuna ayakkabı atmak, çürük yumurta ve pastanın yerini aldı. İstanbul’da dönemin IMF direktörü Dominique Strauss-Kahn da bir öğrenciden isabetsiz ayakkabı yedi. Bir Suriyelinin İspanya ziyareti sırasında Erdoğan’a attığı ayakkabı da öyle.
Kaderin cilvesi bu ya, Muhtahar el Zeydi de Paris’te tam Bush macerasını ve kısa dönem hapisle devam eden sonrasını anlatırken, “Irak diktasının uşağı” nidasıyla sürgündeki Iraklı bir gazetecinin ayakkabı saldırısına uğradı; sonra da “Benim tekniğimi çaldı” diyecekti. Yıllar içinde sayısız fırlatma vakası yaşandı, siyasetten spor ve sanat alanına da sıçradı. Öyle ki Cardi B’nin ayağındaki kırmızı platform pabucu çıkarıp Nicki Minaj’a fırlatmasına kadar vardı iş. Beş yıl önce New York Moda Haftası’ndaki bu rap kavgasından sonra furya sönümlendi.
SNEAKER KAMPANYASI
Şimdi yılın en merak edilen seçim yarışında ayakkabılar yine gündemde: ABD’nin 5 Kasım başkanlık seçiminde kampanyanın şu dönemine Washington Post’un deyişiyle ayakkabı fetişi hakim. Hem Biden, hem de Trump’ın sneaker’ları bakımından.
Cumhuriyetçi cephede Trump, malum akçeli davalarla boğuşuyor. Dolandırıcılık davasında indirimli bedelle 175 milyon dolar ceza ödeyecek önümüzdeki günlerde. Sus payı davası da nisan ayında başlıyor. Bloomberg’e göre 6.5 milyar dolarlık varlığıyla dünyanın 500 zengini arasında. Yine de davalar vesilesiyle servetini kaybetsin diye dört gözle bekleyenler var. Çok bekleyecekleri kesin. Bir marka olarak adını her daim kazanca dönüştürmeyi başaran Trump emlak imparatorluğu bir yana şu sıra ayakkabı da satıyor!
Zaten kırmızı “Make America Great Again” (MAGA) keplerinden sabıka fotoğrafının bulunduğu tişörtlere, Trump marka votka, kolonya, kravat ve hatta mobilyaya yığınla merchandise lisans anlaşması var.
Geçen ay Philadelphia’daki Sneaker Con fuarında tanıttığı Trump marka altın yaldız ve Amerikan bayraklı spor ayakkabısı da lisanslı ve eski başkanın tasarımı filan değil. 45Footwear adlı firmanın sınırlı sayıda bin çift ürettiği “Never Surrender” tipi yaldızlı sneaker’lar 399 dolar satış fiyatı ve ön siparişle birkaç saat içinde tükenmiş. Trump’ın 45’inci başkan olmasına atfen 199 dolara “POTUS 45” versiyonu kırmızı veya beyaz sneaker da var. Ağustos 2024’te satışa çıkmak üzere ön sipariş veriliyor. Trump’ın adını kullanan şirket siyasetle ve seçim kampanyasıyla ilgisi olmadığını söylese de Trump bu ayakkabı sayesinde genç oylarını çekmeye niyetlendiğini ilan etti bile.
Biden’ın kampanya ekibi “T” logolu ayakkabılarla epey dalgasını geçti; Biden’ın takım elbise altına giydiği Hoka marka sneaker yüzünden Cumhuriyetçi cephenin “ihtiyar desteği ayakkabı” şeklinde propaganda yayacağını hesap edemediler.
DENGELİ BAŞKAN
Hoka’nın yastıklı koşu ve yürüyüş ayakkabıları bir haftadır Biden vesilesiyle Amerikan medyasının dilinde. Britney Spears, Reese Witherspoon, Cameron Diaz, Gwyneth Paltrow ve Emily Ratajkowski gibi ünlülerin de rağbet ettiği Transport modeli kent içinde gündelik yürüyüş ayakkabısı olarak tasarlanmış. Ancak Biden lacivert takım altına geçirince sneaker’ın niteliği aniden değişti. Sosyal medyada hemen 81’lik Biden’ın ileri yaşıyla ayakkabı arasında bağlantı kuruldu. Ama “Air Bidens” yakıştırması veya “Takım elbise altına Hoka, çok cool” gibi hayranlık ifade eden yorumlar da vardı. Hoka’nın web sitesine göre ayakkabı 24 saat içinde 12 bin kez incelendi.
Cumhuriyetçi Parti Ulusal Komitesi’nin X’teki RNCResearch hesabı da devreye girdi; profiline bakılırsa “Joe Biden ile Demokratların yalanlarını ve ikiyüzlü aşırı sol politikalarını afişe eden” hesap imalı bir şekilde Biden’ın fazla seyahat ettiği için “lifestyle sneaker” giymeye zorlandığını iddia etti. Malum, başkanın Air Force One merdivenlerinde tökezlemişliği, çeşitli ortamlarda düşmüşlüğü var. New York Post ile Fox News da Hoka marka ayakkabının yastığıyla dengesi sağlanan Biden’ın bu sayede düşmediğini haber verdiler.
Muhafazakar medyanın diğer unsurları da “Hoka tipi ayakkabıların düşmeye meyilli kıdemli vatandaşlar açısından faydalarını” yazmaya doyamadılar. Bu kesime göre gerçi moda uzmanları takım elbise altına sneaker’ı son derece itici buluyordu, ancak seçim gününe kadar hayatta kalmaya çalışan Biden düşmemek için mecburen denge ayakkabısı giyiyordu. Çünkü 65 yaş üstü Amerikalılar arasında düşerek yaralanma başta gelen ölüm nedenleri arasında yer alıyordu. Ayak hastalığı uzmanları özellikle yaşlılar ile hamile ve yaralanmaya meyilli bireylere Hoka’yı tavsiye ediyordu. Ayrıca Biden’ın uçağa binip inmesini kolaylaştırmak için artık kısa merdiven kullanılıyordu.
Biden’ın yeni tarzına daha insaflı yaklaşanlar da oldu ama İngiliz medyasından. Mesela Daily Mail, X’teki beğeni dolu yorumlara bakarak “Biden aniden moda ikonu oldu, Z kuşağı artık böyle pratik ürünleri tercih ediyor” diye yazdı.
Politico’nun haberine göre ise Biden, başkanlık makamına yakışmayacağı gerekçesiyle uzun süre sneaker giymemek için direnmiş, ancak üç yıl önce köpeklerinden biriyle oynarken ayağının kırılmasından ötürü zaman zaman ağrı çektiği için doktor tavsiyesiyle direnci kırılmıştı. Politico Biden’ın aslında deri ayakkabı seçimiyle moda medyasından tam not aldığını da yazıyor. Geçen yıl Oval Ofis’teki bir toplantı sırasında takım elbiseli bazı Kongre üyelerinin ayağındaki zombi sneaker’lar hayli alay konusu olmuş, Biden ise övülmüştü.
Başkanın 150 dolarlık Hoka’sı sosyal medyada viral olup Google’da Hoka Transport aramaları artınca daha önce giydiği sneaker’lar da medyada sayılıp döküldü; mesela havalandırmalı dokusuyla topuğu yastıklı siyah Skechers’lar da denge meselesine bağlandı. Derken Biden’ın ayağında bir marka daha hasıl oldu: Nevada, Arizona ve Teksas’a üç günlük kampanya gezisinden Beyaz Saray’a dönüşünde Cole Haan marka, üstü Oxford kauçuk tabanı sneaker esnekliğinde bir ayakkabıyla görüntülendi. Takım altına daha uygun ama Z kuşağının cool bulması uzak ihtimal.
