Canlıları öldürdüğü yetmedi! Plastikler bir de iklimi değiştirdi!

Bilim insanları, her geçen gün plastiğin farklı şeylere nüfuz ettiğini ortaya koyuyor. Plastik kirliliği, Türkiye de dahil olmak üzere tüm dünyayı meşgul eden en acil çevre sorunlarından biri. İnsan eliyle meydana getirilen bu kötülük, insanı, hayvanı, vahşi yaşamı ve gezegenimizi olumsuz bir şekilde etkiliyor.

'BİR TANE PET ŞİŞEDEN NE OLUR Kİ' DEMEYİN

Plastik çılgınlığına karşı bazı ülkeler harekete geçse de dünya kırmızı alarm veriyor. Çeşitli olumsuz geri dönüşleri olan bu kirliliğe karşı bilim insanları uyarıyor. ‘Bir tane pet şişeden ne olur ki?’ diye düşünenler için uzmanlar hangi maddenin doğada ne kadar sürede yok olacağını aktararak, bu sonuçlara göre plastiğin doğadaki en büyük düşman olduğunu gözler önüne seriyor.

YAKALANAN ÜÇ BALIKTAN BİRİ PLASTİK İÇERİYOR

Türk Deniz Araştırmaları Vakfı’na göre; deniz çöplerinin yüzde 60 ila 80’ini plastik çöpler oluşturuyor. Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın verilerine göre ise açık denizlerde kilometrekare başına ortalama 13.000 plastik düşüyor. Akıntılarla tüm dünyaya yayılan bu çöpler, dünyanın ekolojik dengesinde büyük tahribatlara yol açıyor. Plastik kirliliği insan sağlığını yakından ilgilendiriyor. Örneğin; balık ya da diğer deniz canlılarının plastik tükettiği düşünüldüğünde otomatikman onları yiyen kişi de plastik yemiş oluyor. Uzmanlara göre; insan tüketimi için yakalanan her üç balıktan yaklaşık biri plastik içeriyor. Plastik nedeniyle sular ve yiyecek kaynakları da kirleniyor.

PLASTİK HAKKINDA MUTLAKA BİLMENİZ GEREKENLER

• Her yıl 100.000 deniz memelisi ve kaplumbağa ile 1 milyon deniz kuşu plastik kirlilik yüzünden hayatını kaybediyor.

• Her gün 500 milyondan fazla plastik pipet kullanıyoruz.

• Plastik pipetler, plajlardaki en büyük kirleticilerden biri ve hayvanlara zarar veriyor.

• Sigara izmaritleri biyolojik olarak parçalanamayan selüloz asetattan (bir plastik form) yapılıyor. Çoğu sigara kullanıcısı sigara izmaritlerini sahilde bırakıyor, onları kuma gömüyor. Bu da plajlardaki en yaygın kirlenme şekline neden oluyor.

• Sigara izmariti kirliliği, zehirli kimyasalları 10 yıl boyunca sahillerdeki kum ve suya yayıyor.

• Her gün okyanuslarda yaklaşık 8 milyon parça plastiğe rastlanıyor.

• Dünyanın bazı bölgelerinde plastik kullanımı yasak. Bu örnek ülkelerden biri de Kenya. Kenya'da, bir plastik poşet üretirken, satarken ya da kullanırken yakalanırsanız, bunun 4 yıl hapis cezası ve 40.000 dolar para cezası var.

• Dünya genelinde dakikada yaklaşık 2 milyon plastik poşet kullanılıyor.

• Yapılan yeni bir çalışmaya göre; yılda ortalama 70.000 mikro plastik yiyoruz.

• Plastik bir torba sadece yaklaşık 12 dakika kullanılıyor ancak doğada yok olması yüzlerce yıl sürüyor.

• Her yıl cips için milyarlarca plastik torba üretiliyor.

• Birleşmiş Milletler Çevre Programı’na göre; 2050 yılında 12 milyar ton pet şişe olacak.

YEDİNCİ KITA: 7 MİLYON TON AĞIRLIĞINDAKİ BİR PLASTİK YIĞINI

İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından düzenlenen 16. İstanbul Bienali, ‘Yedinci Kıta’ çevre ve iklim krizine ışık tutuyor. Adını küresel ısınmayla birlikte en gözle görünür sonuçlarından biri olan, Pasifik Okyanusu’nun ortasındaki devasa atık yığınından alıyor. ‘Yedinci Kıta’, 3.4 milyon kilometrekare genişliğinde, 7 milyon ton ağırlığındaki bir plastik yığınından meydana geliyor. İnsan atıklarının okyanusun ortasında dünyaya yeni bir kıta kazandırdığı bu olay, 16. İstanbul Bienali için ekolojik sorunlar karşısında sanatın güncel durumunu pek çok sanatçı, düşünür, antropolog ve çevreci ile birlikte araştırmak için bir çıkış noktası oluşturuyor.

PLASTİKLER KÜRESEL ISINMAYI HIZLANDIRIYOR

Plastiğin küresel ısınma sürecini hızlandırdığını aktaran bilim insanları, plastiğin çözünmesi sırasında açığa çıkan metan ve etilen gibi sera gazlarının küresel ısınmanın hızlanmasına yol açan en büyük etkilerden biri olduğunu belirtiyor.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ NELERE YOL AÇACAK? DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ AÇIKLADI!

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Türkiye Temsilcisi Dr. Pavel Ursu, iklim değişikliğinin neden olabileceği faktörleri HABERTURK.COM’a değerlendirdi:

• “Aşırı yüksek hava sıcaklıkları, özellikle yaşlı insanlar arasında kardiyovasküler ve solunum yolu hastalıklarından kaynaklanan ölümlere doğrudan katkıda bulunur. Örneğin; Avrupa'da 2003 yazının sıcak dalgasında, 70.000'den fazla aşırı ölüm kaydedildi.

• Yüksek sıcaklıklar, havadaki kardiyovasküler ve solunum yolu hastalıklarını şiddetlendiren ozon ve diğer kirletici madde seviyelerini de yükseltir.

• Yüksek sıcaklıklar, vektör, gıda ve su kaynaklı bulaşıcı hastalıkların dağılımını değiştirecek ve yükünü artıracaktır. İklim değişikliği, vektör kaynaklı önemli hastalıkların bulaşma dönemlerini uzatabilir ve coğrafi aralıklarını değiştirebilir.

• Aşırı sıcaklıkta polen ve diğer aeroalerjen (havada uçuşan alerji yapıcılar) seviyeleri de daha yüksektir. Bunlar yaklaşık 300 milyon insanı etkileyen astımı tetikleyebilir. Devam eden sıcaklık artışlarının bu yükü artırması bekleniyor.

• Yükselen deniz seviyesi ve gittikçe artan aşırı hava olayları, evleri, tıbbi tesisleri ve diğer önemli hizmet alanlarını imha edebilir.

• Artan sıcaklıkların ve değişken yağışların, en fakir bölgelerin çoğunda temel gıda maddelerinin üretimini azaltması muhtemeldir. Bu, şu anda her yıl 3.1 milyon ölüme neden olan yetersiz beslenme ve yetersiz beslenme sıklığını artıracaktır.

• Artan derecede değişken yağış düzenlerinin tatlı su tedarikini etkilemesi muhtemeldir. Güvenli su eksikliği, hijyeni tehlikeye atabilir ve her yıl 5 yaşın altındaki 500.000 çocuğu öldüren ishal hastalığı riskini artırabilir.

• Sellerde sıklık ve yoğunlukta da artışlar görülmekte ve aşırı yağışların sıklığı ve yoğunluğunun mevcut yüzyıl boyunca artmaya devam etmesi beklenmektedir. Taşkınlar tatlı su kaynaklarını kirletiyor, su kaynaklı hastalık riskini artırıyor ve sivrisinekler gibi hastalık taşıyan böcekler için üreme alanları oluşturuyor. Ayrıca, boğulmalara ve fiziksel yaralanmalara neden olabileceği gibi evlere zarar verir, tıbbi ve sağlık hizmetlerinin tedarikini bozar.”

Birleşmiş Milletler'deki İklim Eylemi Zirvesi'nde konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan "Atık yönetimi, iklim dostu teknoloji ve enerji kaynaklarının kullanımı, hava, su, toprak kalitesinin iyileştirilmesi yönünde önemli değişiklikler kaydettik. Ülkemizde plastik poşet kullanım oranını dörtte üç oranında düşürdük. Sıfır atık projemizi Türkiye'ye yaygınlaştırıyoruz. 2023 itibarıyla yaklaşık 400 bin binada sıfır atığa ulaşmış olacağız. Bisiklet yolları da son dönemdeki en önemli yatırım alanlarımızdan birini oluşturuyor. Bisiklet yollarını 4 bin kilometreye çıkaracağız. İklim değişikliğine uyuma yönelik politikaları hayata geçiriyoruz. Karadeniz bölgesi için eylem planımızı yayınladık. Diğer bölgelerimiz için de kısa sürede yayınlayacağız."

İŞTE PLASTİK KULLANIMINI AZALTMAK İÇİN 6 ÖNERİ

Greenpeace, hükümetlerin ve şirketlerin harekete geçmek için sorumlulukları olduğunu ancak bizlerin de bu konuda kişisel olarak bir şeyler yapması gerektiğini savunuyor. İşte o öneriler…

1. Yanınızda tekrar kullanılabilir şişe taşıyın

Yanında tekrar kullanılabilir şişe taşıyarak hem plastik kullanımına son vermiş hem de paradan tasarruf etmiş olursun!

2. Plastik kamışlara 'hayır' deyin

Plastik kamışlar denizlerimiz için kötü haber niteliği taşıyor. Bir içecek siparişi verirken kamışa gerçekten ihtiyacınız olup olmadığını düşünün; eğer yoksa istemediğinizi söyleyin. Hatta her zaman gittiğin kafeyle konuşup içeceklere standart olarak eklenen çubuk kullanımından vazgeçmelerini isteyin.

3. Yeniden kullanılabilir kahve fincanı edinin

Kahve fincanını yanında taşı! Bazı kafeler kendi fincanını getirdiğinde küçük bir indirim de yapıyor.

4. Alışverişte plastiğe yönelmeyin

Süpermarketlerde veya alışverişe gittiğiniz diğer yerlerde plastikle ilişkinizi kesin. Plastik poşet kullanmamak için yanınızda kendi bez çantanızı veya filenizi götürün. Plastik paketli meyve – sebzeleri almayın.

5. Plastik çatal-bıçak kullanmayın

Bir kafeden salata / yoğurt aldığında ya da dışarıdan yemek siparişi verdiğinde önüne gelen çatal-bıçaklar genelde plastik oluyor! Dışarıdan yemek söylediğinde ilgili restoran veya kafeye plastik çatal-bıçak istemediğinizi not düşün. İş yerindeki çekmecene kendi çatal-bıçağınızı koyun. Hatta çantanda da bir set bulundurabilirsin.

6. Mikro taneciklerden kaçının

Satın almadan önce ürünlerin etiketlerini kontrol et; polietilen (PE), polipropilen (PP), polietilen tereftalat (PET), polimetil metakrilat (PMMA), politeirafloroetilen (PTFE) ve naylon içeren ürünlerden kaçın.

İNSANLIK DERSİ VERDİLER

Çevre kirliliğine karşı bilinçli olmanın gereklilikleri her fırsatta dile getirilirken, hayvanların çevre kirliliğine karşı olan hassasiyetleri, insanlık dersi verdi. Atıkları çöp kutusuna taşıyan hayvan videoları, sosyal medyada paylaşım rekorları kırarken, dünyanın yalnızca bize ait olmadığını yeniden hatırlattı.