Yusuf Halaçoğlu 10 Mayıs 1949'da Adana Kozan'da doğdu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümünü bitirdi. Doktorasını aynı üniversitede yaptı. İstanbul Üniversitesinde 1983'te doçent, 1989'da profesör oldu. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcılığı görevini yürüttü. Rektör Yardımcılığı ve Türk Tarih Kurumu Başkanlığı görevlerine getirildi. Gazi Üniversitesi Rektör Danışmanlığı ve Stratejik Araştırmalar Müdürlüğü yaptı. Rusya Tabii Bilimler Akademisi üyesi, Uluslararası Türk Dünyası Akademisi, CIEPO, Beynelmilel Gündoğar Halklarının Medeni Mirasını Araştırma Devlet Enstitüsü, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yönetim Kurulları üyesi, Ahilik Araştırma Vakfı Danışma Kurulu Başkanı ve Osmanlı Araştırmaları Merkezi Danışma Kurulu üyesidir. Yayınlanmış 21 kitabı ve çok sayıda makalesi bulunmaktadır. 24. dönemde Akdeniz İçin Birlik Parlamenter Asamblesi (AİBPA) Türk Grubu üyesi oldu. Çok iyi düzeyde Osmanlıca ve orta düzeyde Fransızca bilen Halaçoğlu, evli ve dört çocuk babasıdır.
