Şiir gibi şehir: Mardin!

Nazenin Tokuşoğlu, HT Cumartesi'de Mardin'i kaleme aldı. Sanatın her dalıyla ilgilenin, tüm şiirleri ezbere bilin; kendinizi yetersiz hissedersiniz. Ara sokaklardaki tarihi binalardan birine kilitlenip hangi döneme ait olduğunu anlamaya çalışırken, elinde süpürgeyle temizlik yapan bir kadının evi olduğunu anlayıp dumur olursunuz. Zamanın durduğu, insanların da bu duruma ayak uydurduğu şehirdir Mardin.

TEL TEL TELKARİ

Telkari, ‘gümüş tel işleme sanatı’ demek. Asıl merkezinin 12. yüzyılda Musul olduğu, buradan Suriye’ye ve Anadolu’ya geçtiği söyleniyor. 1980’li yılların başlarına kadar tonlarca gümüş, Süryani ustalar tarafından telkariye dönüştürülüyordu. Terör yüzünden ustaların göç etmesi telkarinin geleceğini bir dönem tehlikeye atsa da, son yıllarda telkari sanatı yeniden canlandı. Sayıları bugün çok az olan telkari ustaları, valiliğin de desteğiyle bu sanatı yaşatmaya çalışıyor.

Alışveriş: Mardin, telkari cenneti. El yapımı takıların cenneti de Midyat. Bıttım ağacından yapılan katkısız sabun, el yapımı keçe ürünler, badem şekeri, leblebi, ipek eşarp, eski taş kalıplarıyla basılmış yazmalar, aklıma gelen en güzel hediyelikler.

ÜÇ DİNİN BULUŞMA NOKTASI

Katolikler için Vatikan ne demekse, Süryaniler için de Deyrulzafaran Manastırı o demek. Mardin’in üç kilometre doğusundaki manastır, 639 yıl boyunca dünyadaki Süryanilerin merkezi olmuş. Mardin’deki camilerin en eskisi olan Ulu Camii ise şehirdeki önemli İslami merkezlerden biri. Bulunduğu mahalleye de adını vermiş. Benim gibi şehir merkezinde dolaşırken her ara sokağa dalıpkaybolursanız başınızı kaldırın yeter, Ulu Camii size yol gösterir. Midyat’a 22 kilometre uzaklıktaki Mor Gabriel Manastırı, dünyanın ‘yaşayan’ en eski Hıristiyan manastırlarından biri. Meryem Ana Kilisesi ve sekiz kemerli Thedora Kubbesi de burada. Mardin’e gidip de buraları görmezseniz alay konusu olursunuz.

DİZİLERİN GÖZBEBEĞİ

Birçok dizi çekimi de Mardin'de yapıldı. 1999’da Salkım Hanımın Taneleri ile başlayan bu furya, Deli Yürek, Sonbahar ve İncir Çekirdeği ile devam etti. Bizi Mardin manyağı yapan diziyse, Sıla oldu. Berivan, Aşka Sürgün, Azap Yolu, Ağa, Tutsak derken, her kanalda Mardin sokaklarını görmeye başladık. Bu arada Hollanda, İsveç, İngiltere, Almanya, Japonya gibi birçok ülke belgesel çekmek için Mardin’in yolunu tuttu. Mardinliler bu durumdan hiç rahatsız değil.

DAMAKTA KALACAK TATLAR

Mardin mutfağının özel tatlarına gezinizde zaman ayırın. Mesela ‘örok’ denilen kızartılmış yassı içli köfte ile sarımsaklı, börek görünümlü kapalı lahmacun ‘semusek’ yemeden dönmeyin. Erdoba Evleri’nde bu iki yerel yemeği de bulabilirsiniz. Kaburga dolması, ikbebet (haşlanmış içli köfte), kibbe(işkembe dolması), peksimet, bol baharatlı muammara, pekmezli erik yahnisi de Mardin’in özel tatlarından. Daha bildik yemekler için, 1920’de açılan, Bayazsaray Çarşısı’nın tam karşısındaki Kebapçı Rıdo’ya uğrayın; satır kıymasından yapılan Adana Kebap ve yanında bakır kaplarda ikram edilen ayran çok leziz.

GÖRMEK İÇİN 5 NEDEN

1.Mimariye meraklıysanız, Mardin’in farklı dini inanışlar paralelinde şekillenmiş, dünyanın hiçbir yerinde göremeyeceğiniz yapılarına bayılacaksınız.

2.1960’ların sonunda şehrin tamamının sit alanı ilan edilmesiyle, merkezde yeni inşaatlar yasaklandı. Bu özel durumun etkisini gezerken anlayacaksınız.

3.Mardinliler çok sıcak insanlar. Sokak satıcıları sizi hiç rahatsız etmiyor, ama bir şey sorduğunuzda hiç sıkılmadan uzun uzun anlatıyorlar.

4.Şarap seviyorsanız ve ev yapımı şaraplar aklınızı başınızdan alıyorsa, eski Mardin’in ara sokaklarında bir kapıyı çalmanız yeterli.

5.Farklı dinlerin, etnik grupların ayinlerini, düğünlerini, geleneksel kutlamalarını merak ediyorsanız aralarına katılabilirsiniz. Onlar alışıklar.