Sosyal medya fenomenleri ne kazanıyor, ne kadar vergi ödüyor?
Günümüz dünyasında sosyal medya fenomenliği gençler arasında bir meslek olarak algılanmaya başlandı. Dünya çapında çocuğundan yaşlısına herkes, Youtube, TikTok, Instagram, Facebook ve hatta son olarak Twitter gibi sosyal medya hesapları üzerinden para kazanmak için adeta bir yarışa tutuştular. Dilan Polat olayı ile birlikte sosyal medya fenomenlerinin nasıl para kazandığı ve vergi ödemeleri yeniden gündeme geldi. Peki ya sosyal medya fenomenlerinin bu kazançlarını nasıl vergilendiriliyor? Hangisi ne kadar kazanıyor, ne kadar vergi ödüyor?
Teknolojinin insan hayatındaki yeri her geçen gün daha büyük bir hacme sahip oluyor. Bu gelişim bilgiye erişimi kolaylaştırdığı ve hızlandırdığı gibi, aynı zamanda bazı problemleri de beraberinde getiriyor.
Albert Einstein’ın bir sözünde belirttiği, “Korkarım ki bir gün teknoloji, insan etkileşiminin önüne geçecek ve aptal bir nesil ortaya çıkacak” ifadesinde olduğu gibi insanlar hayatlarını sosyal medya üzerinden yaşar, konserleri, yedikleri yemekleri, gittikleri tatilleri sanal ortamdan paylaşmadan yaşayamaz hale dönüştü. Teknoloji ve sanal alemin bu gelişimiyle birlikte bu yolla para kazanmanın yolları da açılmış oldu ve ‘fenomenlik’, ‘influencerlık’ günümüzün yeni mesleği haline dönüştü.
BİLGİ KİRLİLİĞİ DE OLUŞTURABİLİYOR
İnsanlar Youtube, Instagram, Facebook, TikTok, Twitter gibi sosyal medya kanalları üzerinden içerik üreterek bu içerikleri ile para kazanabilmeye başladılar. Medya devlerinin de bu alana kayması ile birlikte verimli ve içi dolu içerikler de sosyal alemde yer almaya başlasa da sırf etkileşim alacağı bilindiği için doğruluğu önemsenmeyen içerikler de sosyal medya dünyasında bir kirlilik yaratmaya başladı.
NASIL PARA KAZANIYORLAR?
Sosyal medya fenomenleri, bu yayın yaptıkları kanallardan reklam gelirleri üzerinden, takipçi sayıları, izlenme süreleri ve aldıkları etkileşim gibi birçok farklı kriter toplamında belirli bir pay alabiliyorlar.
İçerik üreticileri sosyal medya hesaplarında aldıkları etkileşim ile kazanç elde etmenin yanı sıra, video ve içeriklerinin içerisine aldıkları ürün tanıtımları veya gizli reklamlarla da para kazanabiliyorlar. Youtube, Instagram gibi platformlarda reklam denetiminin TV’ye göre daha düşük düzeyde olması bu konunun vergiden kaçınma yöntemi olarak kullanılmasına da olanak tanıyor. Markalar da sosyal medya fenomenlerinin kendi hesaplarında paylaşmaları için ürünlerini onlara göndererek satışlarına katkı sağlaması için yeni pazarlama yöntemi olarak bunu kullanıyorlar.
“LİNK’İ AŞAĞIYA BIRAKIYORUM”
Bu yöntemlerin yanı sıra bir de link ile aracı olma yöntemi bulunuyor. Hepsiburada, Trendyol, Amazon gibi önde gelen e-ticaret siteleri ve bir takım bazı internet siteleri üzerinden link aracılığı ile satış yapmak mümkün.
Influencer pazarlaması ajansı ve teknoloji sağlayıcısı Creatorden'in 2023 yılı raporuna göre ise Türkiye'de yaklaşık 170 bin influencer bulunuyor. Ancak bunun yanı sıra ünlü oyuncular ve başka meslekleri olsa da sosyal medyasında yüksek takipçisi olan kişiler de influencer gibi hareket edebiliyorlar.
Bunu çok takipçili fenomenler yapabildiği gibi, sıradan bir sosyal medya kullanıcısı da yapabiliyor. Elbette kazandığı para bu noktada bir fenomen kadar olmuyor.
İnternet sitelerinde beğendikleri ürünleri bir linke kopyalayarak, sosyal medya hesaplarında hikayeleri, gönderileri üzerinden veya mesaj yolu ile takipçileri ile paylaşan fenomenler, bu linkten alışveriş yapılması veya etkileşim alınması durumunda belirli bir miktar limite kadar para kazanabiliyorlar.
Bazı firmalar bunu yalnızca alışverişte kullanılabilecek ‘parapuan’ şeklinde tanımlarken bazılarından direkt gelir elde edilebiliyor. Direkt gelir elde edilmesi durumunda ise esas soru gündeme geliyor. Gelir vergisi ödeniyor mu?
NE KADAR VERGİ ÖDENİYOR?
Herhangi bir internet siteniz varsa, bu internet sitesine bir firmadan banner veya video reklam alacaksanız bir fatura keserek hem KDV’sinin hem de gelir vergisinin ödenmesi gerekiyor. Peki internet sitelerinde geçerli olan bu fatura işlemi sosyal medyada da zorunlu mu?
Sosyal medya hesabında bir kişi bir ürünün pazarlamasını yapıyorsa ve bundan bir gelir elde ediyorsa, bu pazarlama faaliyetinin karşılığında bir firma bu hesap sahibine para ödüyorsa, bu işlemin hem pazarlama faaliyetini yapan firmanın gider gösterebilmesi için hem de sosyal medya hesabı sahibinin para karşılığı bu işi yapmasından dolayı faturalandırılarak yapılması gerekliliği söz konusu. Ancak . ‘Hikayelerde görülen bu ürünü aldım, çok güzelmiş size de tavsiye ederim’ cümleleri her zaman samimi görüş olmayabiliyor.
Son dönemde çokça gündemde olduğu gibi hem bazı firmalar hem de bazı sosyal medya fenomenleri denetimlerdeki açıklardan faydalanarak bu faturalandırma işlemini yapmadan, açıktan ücret veya ürün alarak bu reklam faaliyetlerini gerçekleştiriyorlar. Yani bir gelir vergisi ödenmiyor...
1 MİLYON 900 BİN TL SINIRI VAR
Sosyal medya kanalları üzerinden içerik üretme ve etkileşim karşılığında elde edilen gelirlerde de influencerlar 1 milyon 900 bin liraya kadar olan kazançları için gelir vergisi ödemiyor. 2022 yılında bu sınır 880 bin TL idi. Gelir vergisi ödemesi 1 milyon 900 bin TL’lik kısım için 607 bin TL, üzerindeki tutarlar için ise %40 olarak hesaplanıyor
26 Ekim 2021'de yürürlüğe giren 7338 Sayılı Vergi Usul Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'a göre 2022 itibarıyla bu işleri yapanlar, Türkiye'de kurulu bir bankada özel bir hesap açıyor ve banka bu hesaba yapılan ödemelerden yüzde 15 oranında stopaj kesintisi yapıyor.
Böyle bir sınırın olması influencerların kazancını daha rahatça almasını sağlarken, reklam verenlerin de bu alana yönelmesinde önemli bir etken oluyor. Reklamcılar Derneği, influencer pazarlamanın 2022'den 2023'ün ilk yarısına dek yüzde 176 büyüme kaydettiğini belirtiyor.
Creatorden'in raporuna göre ise, geçen yıl markaların yüzde 35'i influencer pazarlaması için 2 milyon TL'den yüksek bir bütçe ayırdığı, markaların yüzde 18'inin pazarlama bütçesi 5 milyon TL'nin üzerinde olduğu belirtiliyor.
İÇERİK ÜRETİCİLERE ÖZEL UYARILAR
İçerik üreticilerin kendi videolarını ve içeriklerini üreterek paylaştığı internet sitelerinde ise para kazanma konusunda özel ktiterleri bulunuyor. Belirli bir takipçi sayısı ve etkileşim hedefi koyan bu tip siteler daha sonrasında kriterler tutturulduğunda hesapları veri bilgilerini de kontrol ederek para kazanmaya açıyor.
Örneğin YouTube, para kazanma bölümü açılacağı zaman İş Ortağı Programı için aşağıdaki uyarıda bulunuyor;
“Vergi bilgilerini paylaşmazsanız Google'ın dünya genelinde maksimum vergi oranını kullanarak vergi kesintisi yapması gerekebilir. Vergi bilgilerinizi paylaşırsanız, vergi oranınız ABD gelirinizin %30'una kadar çıkabilir.
Google'ın, YouTube İş Ortağı Programı'ndaki (YPP) içerik üreticilerden vergi bilgilerini toplaması gerekir. Herhangi bir vergi kesintisi uygulanırsa Google, ABD'deki izleyicilerin reklam görüntülemeleri, YouTube Premium, Super Chat, Super Stickers ve Kanal Üyeliklerinden elde ettiği YouTube kazançları üzerinden vergi kesintisi yapar. İşletme hesabı türü: Alacaklı ABD dışındaysa, varsayılan stopaj oranı ABD kazançlarının %30'u olacaktır ABD'deki işletmeler, dünya çapındaki toplam kazançlar üzerinden %24 stopaja tabi olacaktır. Bireysel hesap türü: Yedek stopaj uygulanır ve dünya genelindeki toplam kazançların %24'ü kesilir.”
ABD’DE HESAP İLE PARA KAZANIYORLAR
Son dönemde para kazanma hizmetini başlatarak, içeriklerin sırf para kazanmak için daha ‘kirli’ hale geldiği eleştirilerinin odağında kalan Twitter’da ise bu durum biraz daha farklı. Bu platformdan para kazanmak için kullanıcıların ABD’de bir banka hesabına ve şirkete sahip olması gerekliliği söz konusu çünkü henüz Türkiye’de vergi sisteminin nasıl işleyeceği soru işaretlerinden dolayı bu platformdan ülkemizde resmi olarak para kazanma başlatılmadı.
Sonuç olarak, sosyal medya fenomenleri birçok farklı yoldan para kazanabilirken, bu kazançlarını faturalı şekilde alarak vergi ödemesi gerçekleştirenler olduğu gibi, bu tip kazancı gizli reklamlar ile sağlayanlar da söz konusu. Bu sebeple yapılan denetimlerin her geçen gün sıkılaştırıldığı vurgulansa da kişinin sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımların reklama girip girmediği, gerçekten kendi beğendiği ürünleri paylaşanların nasıl ayırt edileceği de büyük bir tartışma konusu olarak gündemde yerini korumaya devam ediyor.
HANGİ PLATFORM DAHA ÇOK KAZANDIRIYOR?
Peki, en çok parayı hangi sosyal medya platformu ödüyor? Her şey duruma göre, yani bunu daha küçük parçalara ayırmamız gerekiyor. Ancak, Epidemic Sound'un para kazanan 1.500 içerik oluşturucuyla yaptığı kendi araştırmasına göre, katılımcıların yüzde 30’u TikTok gelir elde etmek için en iyi platform olduğunu vurguluyor.
Araştırmaya göre YouTube %25,8 ile hemen arkasından gelirken, Facebook %16,5, Twitter %13,1 ve Instagram %7,1 ile tamamen geriledi. Bu nedenle, Facebook ve Instagram'ın en çok parayı getirmesine rağmen, kullanıcılar TikTok ve YouTube'da daha fazlasını kazanıyor.
Forbes’un yayınladığı dünyada 2023 En İyi İçerik Üreticileri Listesi'nde ise en çok kazanan sosyal medya fenomenleri ve kazançları şu şekilde oldu:
