Tecahülüarif ne demek? Söz sanatı tecahül-i arif nedir ve örnekleri neler?
Bir duygun, düşünce, fikir ya da hayalin belirli estetik kurallar çerçevesinde kaleme alındığı bir sanat türü olan edebiyatta, edebiyatçı dile getirdiği düşünceyi güçlü kılmak adına bazı yöntemlere başvurabilmektedir. Verilmek istenen düşünceyi pekiştirmek, okuyucunun ilgisini tümüyle metin üzerine çekmek ya da kelimelerin düz anlamlarının dışında bir anlamda kullanmak gibi amaçlar ile yapılan bu yöntemlere ise edebiyatta söz sanatları adı verilmektedir. Peki, bugünkü yazımızın konusu olan tecahülüarif nedir? Tecahülüarif örnekleri nelerdir? Ayrıntılar içeriğimizin devamında...
Türk edebiyatında kullanılan söz sanatları mecaza dayalı, anlama dayalı, söze dayalı ve düşünceye dayalı söz sanatları olmak üzere 4 temel başlık altında toplanmıştır. Peki, anlama dayalı söz sanatlarından bir tanesi olan tecahülüarif ne demek? İşte, tecahülüarif söz sanatı ile alakalı tüm bilinmesi gerekenler...
Tecahülüarif Nedir?
Birbirleri ile alakalı kelimelerin gerçek anlamlarıyla kullanıldığı bir söz sanatı olması nedeniyle, anlama dayalı söz sanatları ailesi içinde yer alan tecahülüarif sanatı; yazarın herkes tarafından bilinen bir olgu ya da olayı bilmezlikten gelmesidir. Kelime anlamı olarak da bilmezlikten gelme manasına gelen bu söz sanatında yazar, eserine bir espri ya da şaka katmak gayesiyle bu yola başvurmaktadır.
Tecahülüarif sanatı çoğu zaman bir eserde tek başına kullanılmaz. Bu söz sanatının tek başına kullanılması eserin estetik değerine zarar vereceği için tecahülüarif sanatı benzetme ya da mübalağa gibi sanatlar ile birlikte kullanılmaktadır.
Tecahülüarif sanatının en fazla birlikte kullanıldığı diğer söz sanatı ise istifham sanatıdır. Bilindiği üzere, cevap alma amacı olmayan ve sadece anlatımı güçlendirmek için soru sormaya dayanan istifham sanatı; tecahülüarif ile birlikte kullanılır ve yazar sanki cevabını bilmiyormuşçasına sorular sorar.
Bir edebi eserde tecahülüarif sanatına başvurulmasının ise 4 ana nedeni bulunmaktadır. Bu söz sanatına başvuran yazar; okuyucuyu neşelendirme, ciddi bir konu hakkında uyarıda bulunma, kendi hayret ya da şaşkınlığını okuyucuya aktarma veya da bir durumu övme gibi sebeplerle tecahülüarif söz sanatını kullanılır.
Tecahülüarif Örnekleri
Bir önceki ara başlığımızda tüm detayları ile tanımını yaptığımız tecahülüarif sanatının örneklerini yazımızın devamında bulabilirsiniz.
Örnek 1:
…
Hayal meyal şeylerden ilk aşkımız;
Hatırası bile yabancı gelir.
Hayata beraber başladığımız,
Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir;
Gittikçe artıyor yalnızlığımız.
Gökyüzünün başka rengi de varmış!
Geç fark ettim taşın sert olduğunu.
Su insanı boğar, ateş yakarmış!
Her doğan günün bir dert olduğunu,
İnsan bu yaşa gelince anlarmış.
Örnek 2:
Bu eller miydi masallar arasından
Rüyalara uzattığım bu eller miydi?
Arzu dolu, yaşamak dolu,
Bu eller miydi resimleri tutarken uyuyan.
Bilyaların aydınlık dünyacıkları
Bu eller miydi hayatı o dünyaların.
Altın bir oyun gibi eserdi
Altın tüylerinden mevsimin rüzgârı.
Topraktan evler yapan bu eller miydi
Ki şimdi değmekte toprak olan evlere.
El işi vazifelerin önünde
Tırnaklarını yiyerek düşünmek ne iyiydi.
Kaybolmuş o çizgilerden
Falcının saadet dedikleri.
O köylü çakısının kestiği yer
Söğüt dallarından düdük yaparken...
Bu eller miydi kesen mavi serçeyi
Birkaç damla kan ki zafer ve kahramanlık.
Yorganın altına saklanarak
Bu eller miydi sevmeyen geceyi.
