Herhangi bir şeyi elde etmek için vazgeçilen/vazgeçilmesi gereken en iyi alternatifin değerini ifade eder. Her tercih veya fiilin bir alternatif maliyeti olduğu için kullanım alanı oldukça geniş olan bir kavramdır.
Örneğin, bir lise öğrencisi, mezuniyetinden sonra eğitim hayatına üniversitede devam etmek veya bir iş bulup çalışmak arasında karar vermek durumunda kalır. Öğrencinin üniversiteye gitmeye karar vermesi durumunda, üniversite eğitimi süresince ödemesi gereken harçlar ve diğer eğitim giderleri, üniversiteye gitmenin doğrudan maliyetidir. Üniversiteye gitmenin alternatif maliyeti ise öğrencinin üniversiteye gitmek yerine bir işte çalışarak elde edeceği toplam gelirdir. Doğru bir tercih yapabilmek için, daha öngörülebilir olan üniversiteye gitme seçeneğinin doğrudan maliyetine ilaveten, herhangi bir işte çalışmayarak vazgeçilen toplam gelirin de dikkate alınması gerekir.
Benzer bir şekilde, bir portföy yatırımcısı için alternatif maliyet, farklı yatırım seçeneklerinin getirileridir. Belli bir miktar parayı borsaya veya vadeli mevduat hesabına yatırmak arasında karar verilmesi gereken bir durumda, borsaya yatırım yapmanın alternatif maliyeti, vazgeçilen vadeli mevduat hesabının getirisi olacaktır.
Alternatif maliyetin bir diğer uygulaması üretim kaynaklarının kullanımıyla ilgilidir. Bir ülke veya fabrika için mevcut kullanılabilir üretim faktörleri (iş gücü, makine ve ham madde gibi) ve üretim teknolojisiyle üretilebilecek ürün bileşenleri, üretim imkanları eğrisi ile gösterilir. Örneğin, sadece bilgisayar veya cep telefonu üretebilen bir fabrika için üretim imkanları eğrisi, tüm kaynaklarını kullanarak üretebileceği bilgisayar ve cep telefonu sayısı bileşenleridir. Üretilecek her bir bilgisayar için üretiminden vazgeçilmesi gereken cep telefonlarının değeri, bu fabrika için bilgisayar üretmenin alternatif maliyetidir. Bir işletme olarak bu fabrikanın kaç tane bilgisayar üreteceği, bu alternatif maliyete bağlıdır.
Ağırlıklı olarak mikroekonomi alanındaki uygulamalarda karşımıza çıksa da alternatif maliyetin makroekonomi alanında da temel uygulamaları vardır. Örneğin, para politikası konusunda, hanehalkının para tutma talebini etkileyen faktörlerden birisi mevduat faiz oranlarıdır. Çünkü bu oran, hanehalkı için parayı elde tutmanın alternatif maliyeti olarak değerlendirilir. Hanehalkının elinde ne kadar para tutacağı ise toplam para arzı gibi çok temel makroekonomik değişkenleri etkiler.
Örneklerde de görüldüğü gibi alternatif maliyet, üretim ve yatırım planı yapmak gibi temel ekonomik konularda olduğu kadar kariyer planı yapmak gibi daha genel alanlarda da yaygın bir kullanıma sahiptir. Alternatif maliyet, karar verme süreçlerinde doğru tercihler yapabilmek için belirleyici bir unsur olduğundan, kişiler ve toplum için verimsizliklerin azaltılmasında ve refahın artırılmasında önemli bir rol oynamaktadır.
YAZAR
Mete Han Yağmur
KAYNAK
