Sosyologlar beceriyi, bir işin gerektirdiği davranış özellikleri olarak tanımlarken eğitimciler ve ekonomistler, daha çok birey açısından ele alır ve bireyin bir işi yapabilme kapasitesi veya yeterliliği anlamında kullanır. Bazılarına göre beceri, düşünmeden yapabilmek, bazılarına göre ise nasıl olduğunu bilmektir (know-how).
Beceri, genellikle başarmakla ilişkilendirilir. Buna göre beceri, bir işi başarabilmektir. Başarı, becerinin sonucudur. Terim olarak ele alındığında beceri; bir işi veya etkinliği, zihinsel ve/veya fiziksel yolla, hızlı ve doğru bir şekilde gerçekleştirebilme; belirli bir sonuca ulaştırabilme yeteneği veya kapasitesi olarak tanımlanır. Becerinin genellikle kazanıldığı düşünülür; ancak bazı becerilere doğuştan sahip olunabileceği kabul edilir. Zaman zaman bazı kavramların birbirinin yerine kullanıldığı görülmekte ise de özellikle eğitimde yeteneğin, doğuştan getirildiği ve performanstan ziyade kapasiteyi gösterdiği; buna karşılık becerinin, eğitim, okullaşma veya gündelik pratikle kazanıldığı kabul edilir. Becerinin ilişkilendirildiği diğer bir kavram ise zekadır. Zeki olmanın, beceri kazanmayı kolaylaştırdığı açıktır. Ancak becerinin daha çok kazanılmış davranışlar için kullanılması onu zekadan ayırır.
Tarihte beceri kavramı, daha çok marangozluk, terzilik, berberlik gibi zanaatlar için kullanılmıştır. Bu nedenle başlangıçta beceri, daha çok teknik bilgi ve el-parmak kullanımı anlamını taşırken daha sonra anlamı genişlemiştir. Beceri kelimesinin genelde çoğul haliyle kullanılmasının nedeni, somut sonuçlara yol açan tek bir beceriden çok, beceri grupları veya takımları halinde ele alınmasıdır. Örneğin, "sosyal beceriler" denince; ilişki başlatma becerisi, ilişki sürdürme becerisi, selamlama becerisi ve hayır diyebilme becerisi gibi çeşitli bilgilerden oluşan beceri takımı kastedilir.
Beceriler, bilişsel ve psikomotor davranışlar içerir. Buna göre becerikli kişi, bir şeyi anlar ve onu davranışa dönüştürür. Eğitimin beceri kazandırmaya yönelik bir eylem oluşu, öğrenilen bilgiyi davranışa dönüştürme gereğini gösterir. Beceriler, genellikle performans testleri ve sözel testlerle ölçülür. Bu testlerde kişiye verilen görevin değerlendirilmesi ise süreç ve sonuç değerlendirme şeklinde gerçekleştirilir. Süreç değerlendirmede, kişinin gerekli davranışları gösterip göstermediği değerlendirilirken sonuç değerlendirmede elde edilen sonuç, ölçütler açısından ele alınır. Genellikle tepkiler; oran, sıklık, hata, çokluk, ayrılan zaman, aktarılan veya kullanılan bilgi gibi özellikler açısından değerlendirilir.
YAZAR
Hasan Bacanlı
