Enkazda seçim; gizli oy açık sayım ilkesi!
Seçimin zamanında yapılması gerektiğini, eğer Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından daha önce ilan edildiği üzere 14 Mayıs’a alınacaksa bunun usul ve yöntemlerini, savaş hali dışında bir gerekçeyle seçimin geri bırakılmasının hukuken mümkün olmadığını, OHAL ilanının tek başına seçim ertelemeye gerekçe gösterilemeyeceğini, Yüksek Seçim Kurulu’nun, “Bu şartlarda seçim yapamam” deme yetkisinin olmadığını hukuki dayanakları ve saha bilgileri ile daha önce yazmıştık.
Bütün bunların yanı sıra; seçimi geri bırakabilmek için millet iradesinin tecelligahı olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden 400 milletvekilinin imzası ile bu kararın çıkarılabileceğini de tekrar vurgulamam gerekir.
Allah korusun bir de savaş hali durumunda seçim ertelenebiliyor ki böyle bir şeyi kimsenin temenni edeceğini sanmıyorum…
11 ilimizi doğrudan etkilese de bütün Türkiye’yi yüreğinden vuran depremin yaralarının bir an önce sarılması en büyük dileğimiz…
Aksi karar alınırsa 14 Mayıs'ta, alınmazsa normal zamanı olan 18 Haziran’da yapılacak seçimle ilgili Yüksek Seçim Kurulu’nun yapacağı çalışmalara dikkat çekmek istiyorum.
Seçimin sağlıklı koşullarda yapılması için sürecin yönetim ve denetimi, seçmen listelerinin ve sandık kurullarının oluşturulması, seçimin güvenliği ve yargısal denetimi, itirazların karara bağlanması…
Bütün bu süreçlerinden Yüksek Seçim Kurulu sorumlu…
Bu arada iki sandık kurulacağını hem Cumhurbaşkanlığı hem de milletvekili seçiminin yapılacağını vurgulamam gerekir. TBMM seçimi tek, Cumhurbaşkanlığı seçimi iki turlu.
Deprem bölgesindeki illerin özel durumu; seçmenin önemli bölümünün bölgeden göç etmesi nedeniyle listelerin güncellenmesi gereği, seçmen kütüğü taşıma işlemleri, yıkılan binalar nedeniyle adres kayıt sorgulama işlemleri, sandıkların sağlıklı koşullarda kurulması, sandık kurullarının oluşturulması, askıya çıkan listelere itirazların karara bağlanması, müşahitlerin görevlendirilmesi, milletvekili sayıları ve bunlara yapılacak itirazlar...
Seçim takvimi yasal olarak henüz başlatılmadı ancak Yüksek Seçim Kurulu’nun şimdiden bazı özel hazırlıklar içine girmesi gerekiyor. YSK'yla birlikte ilgili bütün kurumların, deprem bölgesindeki illerde seçimlerin sağlıklı şekilde, düzen içerisinde yürütülebilmesi için bazı çalışmalar yapması gerekiyor.
Seçme ve seçilme hakkının anayasal bir hak ve oy kullanmanın aynı zamanda bir vatandaşlık görevi olduğunu akıldan çıkarmamak gerekiyor.
ÖZEL TEDBİRLER
17 Ağustos 1999 depreminden sonra da seçmen listelerinin oluşturulması ve sağlıklı şekilde seçimlerin yapılması, kamu hizmetlerinin aksamadan yürütülmesi, mahkemelerin sağlıklı şekilde işlemesi konusunda özverili çalışmalar yapılmıştı. Bazı kentlerde çadırlarda belediye hizmetleri verilmiş, konteynerlerde mahkemeler kurulmuştu. Şimdi de bazı özel tedbirler alınması gerekiyor. Bunları kısaca özetlersek:
- Seçmen kütükleri, Nüfus ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü verilerinin alınması üzerine oluşturuluyor. Depremde hayatını kaybeden vatandaşlarımızın önümüzdeki bir iki ay içinde seçmen listelerinden düşürülmesi, listelerin güncellenmesi söz konusu.
- Seçim tarihi kesinleştikten ve takvim oluştuktan sonra, listelerin kesinleşmesi işlemleri seçime 40 gün kalaya kadar devam eder.
- Seçim takviminin hemen başında muhtarlık bölgesi askı listeleri iki hafta askıda kalıyor. Bu listelere vatandaşlar veya siyasi partiler itiraz edebiliyor.
- 7393 sayılı kanunla, geçmiş seçimlerde seçmen mağduriyetine ve hak kayıplarına yol açan, “seçmen dondurma” veya adresini bildirmeyen seçmenin seçmen listelerinde yer almayıp, “havuza düşmesi” gibi durumlar artık yaşanmıyor. Farklı illere göç etmiş olan vatandaşlarımız için son ikamet adresi esas alınacak.
- YSK’nın depremden etkilenen iller için bir üyenin başkanlığında, siyasi parti temsilcilerinin de katılımıyla özel bir komisyon kurup çalışma yürütmesi gerekiyor.
- Deprem bölgesindeki seçmen listelerinin sağlıklı oluşabilmesi için YSK’nın yine bir üyeyi sorumlu kılarak, Nüfus ve Vatandaşlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile koordineli çalışma yürütmesi gerekiyor.
- Geçici olarak başka illerde ikamet eden vatandaşlarımızın oy kullanabilmeleri ve iradelerinin sandığa yansıması için karar alınması ve bu seçime özgü bazı kolaylıklar sağlanması gerekiyor. Evrak talep etme yerine beyan esasına bağlı olarak seçmenin kimlik numarasına bağlı tek bir seçmen kaydı oluşturulabilir. Diğer bölgeden ise bu seçmen kaydı düşülür.
- Kimlik kartlarını enkazda yitirmiş olan afetzede vatandaşlarımız için süratle yeni kimlik kartlarının çıkarılması gerekiyor. Bürokratik işlemlerde kolaylık sağlanmalı; yeni ofisler kurulmalı.
- Seçmen listeleri mobil ortamda askıya çıkacağı için, deprem bölgesinde geçici barınma alanlarında yaşayanlar için yerel yönetimler, mülki idare ve siyasi partiler, seyyar internet istasyonları/merkezler kurmalı.
- Seçmen belgelerinin, deprem bölgesinde bulunan vatandaşlara zamanında ulaşımı sağlanmalı.
- Bölgede şeffaf ve sağlıklı şekilde oy kullanımının sağlanabilmesi için YSK ile mülki idare ve siyasi partiler koordineli çalışmalı.
- Deprem bölgesinde konteyner, çadır gibi yerlerde oyların kullanılması gerektiğinde sağlıklı koşullar oluşturulmalı ve oyların mahremiyet içinde kullanılması sağlanmalı. Geçici barınma alanlarında oy kullanma merkezleri tesis edilebilir.
- Mobil sandık gibi uygulamalar, depremzede seçmene yönelik başka ilde kurulan sandıklardan çıkan oyların esas ikamet yerlerinde sayılması gibi uygulamalara dikkat edilmeli. Seçmen kendi iradesiyle ya deprem bölgesinde ya da geçici ikamet yerinde oy kullanmalı. Gizli oy açık sayım ilkesi ihlal edilmemeli.
- Siyasi partiler, farklı illere göç etmiş olan ancak kendi bölgelerinde oy kullanmak isteyen seçmeni sandığa taşıyacak organizasyon yapabilir ancak bu zor bir iş...
- Depremde kamu görevlileri de hayatını kaybetti ve tayin hakkı verilmesi dolayısıyla önemli sayıda kamu görevlisi kentlerden ayrıldı. Sandık kurullarının oluşturulmasında ve görevlendirmelerde aksaklık yaşanmaması için ihtiyaç halinde komşu illerden veya ilçelerden personel takviyesi yapılmalı.
- İl-ilçe seçim kurullarının sağlıklı çalışabilmesi için deprem bölgelerinde sağlam kalan kamu binaları tespit edilip eksiklikleri tamamlanmalı ve YSK’ya tahsis edilmeli.
- Seçim için bölgeye özel bütçelendirme yapılmalı. Hasar görmüş yapılar ve seçim materyalleri göz önünde bulundurularak gerektiğinde diğer illerden takviye yapılmalı.
- İnternet ve mobil iletişim alt yapısı gözden geçirilmeli, gerekirse bölgeye özel takviye yapılmalı.
- İhtiyaç halinde bölgede görev yapmak üzere seçime özel koordinatör vali ya da yönetici görevlendirilmeli.
- Cumhurbaşkanı seçiminin ikinci tura kalma ihtimaline karşılık da deprem bölgesine özel önlemler alınmalı.
KOMİSYON KURULDU
Millet İttifakı’nı oluşturan partiler birer temsilcinin katılımı ile Deprem Komisyonu kurdu. Komisyon, afet öncesi ve sonrasına ilişkin tespitlerini, değerlendirmelerini bir rapora dönüştürecek. Afetle mücadele eden kurumların çalışmaları, iktidarın depreme müdahale performansı bu raporda ortaya konulacak.
Arama-kurtarma çalışmalarındaki ihmal, kusur, eksiklik veya gecikmeler saptanırken, yeni altyapı, kalıcı deprem konutlarına ilişkin tespit ve değerlendirmeler yapılacak. Hazırlanacak rapor, 2 Mart’ta Saadet Partisi ev sahipliğinde gerçekleştirilecek zirvede liderlerin onayına sunulacak.
Afet sonrası halkımızın yaralarının sarılması, şehirlerin dayanıklı konutlarla imar edilmesi kadar; sağlıklı, şeffaf ve düzen içinde bir seçimin yapılması, seçmen iradesinin sandığa yansıması açısından önemli. Afetle mücadele kadar sağlıklı seçime de partiler üstü bir mesele olarak bakılmalı...
Tartışmasız şekilde afetler, ulusal güvenlik sorunudur…
