Dünyanın en iyi 7 havayolu müzesi

1903’te Wright Kardeşlerin Kity Hawk sahillerindeki ilk uçuşunun üzerinden çok geçmeden 1 Ocak 1914’te sabit kanatlı bir hava aracıyla ilk ticari hava taşımacılığı yapıldı. Pilot Tonny Janus Benoist XIV isimli iki kişilik uçağında ilk uçak yolcusunu taşıdı. Ardından dünyada havayolu şirketleri kurulmaya başladı. Deutsche Lufthschiffahrts Aktiengesellschaft yani DELAG, 16 Kasım 1909’da kurulan ilk ticari havayolu şirketi olarak kayıtlara geçti. Şirketi farklı kılan, uçak yerine zeplinle taşımacılık yapıyor olmasıydı. DELAG 1935’te uçuşlarına son verdi.

Kuruluşundan bu yana uçuşlarını aksatmayan havayolları da 100 yıl barajını teker teker aşmaya başladı. Bu yıl ise iki tane havayolu 100 yıllık tarihini kutluyor. Bunlar; Hollandalı KLM ve Kolombiyalı Avianca. Önümüzdeki yıl da Avustralyalı Qantas 100 yaşını kutlayacak.

Öte yandan bazı havayolları da tarihlerini anlatmak için farklı yöntemler seçiyor. Kimi havayolu uçak boyamasında retro tarzı benimsiyor, kimi havayolu kabin kıyafetleriyle geçmişi yad ediyor kimi havayolu ise tümünü müze açarak insanlarla paylaşıyor.

Bizim ülkemizde henüz daha bu tarz bir girişim ve müze yok. Bayrak taşıyıcımız Türk Hava Yolları 1933 yılında kurulmuş köklü bir şirket. THY adına da güzel bir havayolu müzesi hayata geçirilebilir. THY ve dünyanın en eski hava kuvvetlerinden birisi olan Türk Hava Kuvvetlerinin öncülüğünde havacılığımızı Osmanlı imparatorluğu döneminden itibaren anlatacak, yeni nesillere yol gösterecek bir müze de olabilir.

Türk Hava Yolları Uçuş Eğitim Başkanlığı'nda 2014’te Kabin Hizmetleri ve Kabin Eğitim tarihini yansıtan bir müze açıldı. Güzel bir girişimdi. Sergilenen tüm ürünler de emekli olmuş personelden toplandı. Müzede THY'nin 1933 yılından bu güne kadar geçen yolculuğu anlatılıyor, ancak bu müze THY’nin diğer alanları da kapsayacak şekilde geliştirilebilirse Türk havacılığa da önemli bir değer kazanmış olur.

THY’nin şu anki müzesinde ağırlıkla 1950'lerden bu yana kullanılan üniformalar, biletler, ikram malzemeleri, maket koleksiyonu, acil durum kartları, çekçekler, çantalar, kurumsal tarihi yansıtan kitaplar, ekiplerin kullandığı aksesuarlar ile geçmişi yansıtan fotoğraflar yer alıyor.

Aslında ülkemizin zengin bir havacılık tarihi var. Türkiye’nin havacılık macerası hem askeri hem de sivil havacılık açısından önemli hikayeler barındırıyor.

Mesela Atatürk Havalimanı’ndaki Türk Hava Kuvvetlerine bağlı Havacılık Müzesi sivil ve asker yetkililerin işbirliğiyle büyütülüp, geliştirilebilir. Yıllar önce benim böyle bir girişimim olmuştu, ancak kamu tarafında bu konuda yeterli bir hareketlilik sağlayamadım. Havacılık geçmişimizin böyle bir müzede başarılı işlerimizle ve yapılan hatalarımızla sergilenmesi havacılığın geleceği için önemlidir.

Dünyada çok güzel havacılık müzeleri var. Hiç ummadığınız ülkeler bile ilginç müzelere sahipler. Bu hafta ülkemizin bu ihtiyacına da dikkat çekebilmek için bazılarını benim de bir kaç defa gezdiğim dünyada öne çıkan havayolu müzelerini yazdım. Bunun bir adım ilerisi ise havacılık müzeleri...

1-Musée Air France, Paris, Fransa

Air France Havacılık ve Uzay Müzesi, 1919’da havacılık mühendisi Albert Caquat’ın sunduğu bir teklif sonucu Le Bourget Havalimanı’nda açılmış. Adından anlaşılacağı üzere bir havayolunun adını taşımasına rağmen sınırları çok geniş olan ve benimde en beğendiğim müzelerden birisi. Aslında kategorisi de Havacılık ve Uzay Müzesi. Ama Air France ile anıldığı için en başta onu zikretmem gerekti. 2 yılda bir gerçekleşen dünyanın en büyük havacılık fuarlarından Paris Airshow da aynı havalimanında gerçekleşiyor. Müzede bu vasiliyle çeşitli törenler için kullanılıyor, ziyaret ediliyor. Alanında Avrupa’nın en iyisi, dünyanın ise sayılı havacılık müzeleri arasında yer alıyor. 2 adet Concorde, Boeing 747 ve Spitfire’ın da aralarında bulunduğu 150 uçaklık bir müzedir. Aynı zamanda sivil, askeri havacılık ve uzay alanlarından 19 bin 595’in üzerinde eser bulunur. Paris’ten New York’a ilk transatlantik uçuşu gerçekleştiren L'Oiseau Blanc'ın (Beyaz Kuş) iniş takımları da sergileniyor. B747 manzaralı restoran ve hediyelik eşya mağazalarının yanı sıra çocuklar için özel tasarlanmış 1000 metrekarelik bir oyun alanı da bulunmaktadır.

2 -Qantas Founders Museum, Queensland, Avustralya

2020 yılında 100 yıllık havayolu unvanını alacak Avustralyalı taşıyıcıya ait müze 1920 yılından günümüze kadar havayolunun hikayesini anlatıyor. Ticari uçuş yapan bir havayolu için kusursuz denilebilecek müze diğer havayollarına yol gösterici nitelikte. Okunması kolay ekranlar, sözlü tarih, orijinal eserler, etkileşimli multimedya sergilerinin bulunduğu müze adeta Qantas’ın mirasını gözler önüne seriyor. Şirketin geçmiş dönemlerinde kullandığı DH-50 ve DH-61uçakları müzenin giriş kısmında konuşlandırılmış. Boeing 747, 707 ve DC-3 rehberli turlarda ziyaret edilebiliyor. 100’ncü yıla özel hazırlanan projeyle müzenin üst katına şirketin filosunda ilk olarak kullandığı Boeing 747 ve 707 uçakları konuşlandırılacak. Bu uçaklara mevsim şartlarından dolayı zarar gelmemesi için bir çatı yapılacak. Özel tasarlanan ses ve ışık şovlarıyla belki de dünyanın en iyi havayolu müzesi olacak. Şirket bu proje için çalışmalarını sürdürüyor ve 14,3 milyon dolarlık bir yatırım yaptı. 100’ncü yıla özel olarak hazırlana proje Nisan 2020’de açılacak.

3-C. R. Smith Museum (American Airlines), Fort Worth, Teksas

Cyrus Rowlett Smith Müzesi adını Amerikan Havayollarının efsane başkanından almış. Amerikan Havayolları müzesi 1993 yılında açılmış. Müzenin en önemli objesi Douglas DC-3 uçağıdır. Dallas/Fort Worth Havalimanı’nın güney ucunda bulunan müze, 25 bin ve 10 bin metrekarelik iki hangardan oluşuyor. American Airlines’ın uçuş eğitim başkanlığının da yer aldığı müze eğitimlere ev sahipliği yapıyor. Müzede 1.500 metrekarelik hediyelik eşya dükkanı ve bir de tiyatro yer alıyor. Küresel havacılık alanında ve Amerika’nın tarihinde havayolunun konumunu, operasyonlarını ve işletme mantığını müzeye gezince daha iyi anlamak mümkün.

4-South African Airways Museum, Rand, Güney Afrika

1986 yılında Johannesburg’un doğusunda, Rand Havalimanı’nın yanında açılan müze aslında pek fazla bilinmiyor. Kuruluş amacı Güney Afrika havacılığını geçmişine ışık tutup gelecek nesillere aktarmak. Müzenin statik alanında iki adet Boeing 747 bulunuyor. Bu 747’lerden 244B kuyruk tescilli olanı ise ülke tarihinde büyük önem taşıyor. Lebombo olarak bilinen 747, 1995 yılında Dünya Rugby Şampiyonası finalinde tarihi bir uçuş gerçekleştirmişti. Lebombo’nun yolcu bölümü halka açık ve müzeye gelen ziyaretçilere gösteriliyor. Ayrıca Güney Afrika’nın ilk siyahi devlet başkanı Nelson Mandela’nın bir kez uçtuğu bu uçaktaki business class koltuk da büyük ilgi görüyor. Havayolunun 1940 yılında kullandığı Dougles DC-3 ve DC-4 uçakları da statik alanın bir diğer sergilenen uçakları. Müzenin kapalı alanında ise havayolunun tarihini anlatan kıyafetler, eski uçak kılavuzları ve uçak modelleri bulunuyor.

5-Delta Flight Museum-Atlanta, Georgia

Yaklaşık olarak 21 yıldır dünyanın en yoğun havalimanı olan Atlanta Hartsfield Jackson’a 1,6 kilometre mesafede bulunan müze, Delta Havayollarının merkezinde yer alır. 1990 yılında bir grup Delta çalışanı ve emeklileri tarafından açıldı. Bir grup gönüllü çalışan kendi birikimleriyle Douglas DC-3 model uçak alarak bu müzenin açılmasına katkıda bulunmuşlar. Şu an müzede bir adet Boeing 767, bir adet Boeing 757 ve Boeing 747-400 uçağı yer alıyor. Bu uçakların korunması, sergilenmesi ve bakımı gibi çalışmaları da Delta çalışanları gönüllü olarak gerçekleştiriyor. Her yaştakiler için birçok interaktif programların mevcut olduğu müzede ziyaretçilere havacılığın geçmişi ve geleceği anlatılıyor. Müzede Boeing 737-200 simülatöründe ziyaretçilerin uçuş deneyimi yaşaması da mümkün.

6-British Airways Heritage Collection, Londra

İngiltere’nin bayrak taşıyıcısı 1974’te kurulmasına rağmen British Overseas Airways Corporation (BOAC) ve British European Airways (BEA) isimleriyle kökeni Birinci Dünya Savaşı sonrasına dayanıyor. British Airways, Aircraft Transport and Travel Limited (AT&T) adlı havayolu şirketinin Londra ile Paris arasında gerçekleştirdiği ve dünyanın ilk uluslararası yolcu uçağı seferi olarak kabul edilen 25 Ağustos 1919 tarihini, kendi kuruluş yıldönümü olarak baz alıyor. En eski havayolu listesinde isim değişikliği yaptığı için yer almıyor. Bu yılı 100’ncü yılı olarak kabul eden şirketin müzesi de bundan dolayı çok yoğun. Girişlerin ücretsiz olduğu müzeye şu an rezervasyonsuz giriş yapılmıyor. Müzede 1919 tarihinde bugüne kadar gerçekleştirilen operasyonların tümünü hatırlamak mümkün. Aynı zamanda 1930’dan günümüze kadar şirketin kullandığı 130’dan fazla üniforma, tarihi resimler ve uçak modelleri bulunuyor. En dikkat çeken ise Concorde ayrılan bölüm. Bu müzede aynı zamanda en yeni ürünlerde sergileniyor. Son olarak havayolunun filosuna katılan A350-1000 modellerinde kullanılan yeni business sınıf ziyaretçilere tanıtılıyor.

7-Emirates Aviation Experience, Londra

2013 yılında açılan ve yeni nesil havayolu müzelerine örnek olacak bir yapı. Şirketin çok eski bir tarihi olmadığı için yeni nesil havacılık alanında hizmet veriyor. 2 katlı ve 300 metrekarelik alanda daha çok bir tema parkı havası var. Londra’nın güneydoğusunda Greenwich kasabasında bulunan müze bugünün ticari havacılık dünyasına güncel bir bakış sunuyor. Thames nehrinin iki yakasını birbirine bağlayan Emirates teleferiği yanında bulunan Aviation Experience’te iki adet A380 ve B777 simülatörü bulunuyor.