Uçakların üzerinden uçamadığı 7 yer

Uçaklarla dünyanın hemen her yerine en güvenli ve en hızlı şekilde ulaşabiliyoruz. Ancak uçaklar gökyüzünde hedeflerine doğru ilerken bir çok kural ve uygulamalar sebebiyle ilginç rotaları takip etmek zorunda kalırlar. Uçsuz, bucaksız gökyüzünün derinliği ve genişliğinin aksine havacılığın ve hava sahalarının kendi özgü kuralları sebebiyle kısıtlı alanlarda seferler yapılmaktadır. Dünyanın bazı yerleri siyasi, tarihi, dini ve çevresel nedenlerden dolayı katı kurallarla uçakların uçuşlarına kapalıdır.

Ülkelerin kara parçası, deniz ve göl gibi kendi sınırları içinde kalan bölümün üstündeki hava sahası ilgili ülkenin hükümranlığı altındadır. Ülkelerin sınır çizgileri içindeki tüm hava sahası o ülkenin kontrolündedir. Tam bir üst sınır olmamakla birlikte atmosfer sınırıyla bittiği varsayılır. Bu hava sahalarının kullanım şartları da uluslararası anlaşmalarla belirlenmiştir. Bir ülkenin havayolu, başka bir ülkenin hava sahasını nasıl kullanacağının şartları bellidir.

Ülkelerin birbirleriyle yaptıkları daha çok ticari uçuşlarla ilgili olup havacılık sektöründe ‘9 Trafik Hakkı’ olarak adlandırılır. Bu 9 farklı hak, kolaydan zora doğru ilerleyen bir sistem içerir. Mesela 5. Hava Trafik Hakkı, bir ülke havayolunun ikinci bir ülkenin havalimanına inip, buradan yolcu/yük alıp, üçüncü ülke arasında taşıma hakkını içerir. Ancak her şeye rağmen ticari uçuşların yapılamadığı durumlarda var. Peki ticari uçuşlar ne zaman ve nasıl yapılamaz. Uçakların üzerinden uçamadığı 7 noktaya bir göz atalım.

1-Ülkeler birbirini tanımazsa uçakları da uçamaz

Dünya üzerinde ki bütün havayolu şirketleri tescilini aldığı ülkeye bağlıdır. Bu da her havayolu için farklı sorumluluklar getirir. Mesela, Türkiye resmi olarak bir ülkeyi tanımadığını belirtirse, Türk tescilindeki hiçbir hava aracı Türkiye’nin tanımadığı ülkenin hava sahasını kullanamaz. Aynı durum tanınmayan ülkenin hava araçları ve şirketleri için de geçerlidir.

2-Dini bölgelere saygı

Suudi Arabistan’daki İslamiyet’in kutsal şehri Mekke’nin üzerinden uçuşlar yasaktır. Uçakların Mekke sınırlarına girmesi ve özellikle Kabe’nin üzerinde uçmasına izin verilmiyor.

3-Ekolojik doku bozulmasın

Havacılık sektöründe son yıllarda gelişme gösteren ülke Peru’da yeni havalimanı yapılmak isteniyor. Yapım aşamasında olan Chinchero Havalimanı’nın inşasına aktivistler ve tarihçiler tarafından şiddetle karşı çıkılıyor. Bölgenin kırılgan ekolojisi ve Machu Picchu’daki İnka kalıntılarının önemi nedeniyle bu bölgenin ihtiyaç duyduğu son şeyin havalimanı olduğu düşünülüyor. Bu sebepten uçakların bu antik kentin üzerinden uçmasına izin verilmiyor. Bölgede ticari uçaklarla uçmanın tehlikeli olduğu, herhangi bir acil durumda, uçakların iniş yapması veya kaza yapmalarında ekosisteme zarar verileceği düşünülüyor. Bu sebeplerden dünyanın yedi harikasından biri olan Machu Picchu’nun üzerinde uçuşlar yapılmıyor.

4-Tarihi yapılarda risk oluşturmamak için

Yunanistan’ın bir numaralı görülmesi gereken yeri Atina Akropolis’te tepe de yer alan Athena’nın tapınağı Portenon’dur. Antik Yunan’dan günümüze kalan yapılar arasında en iyi bilineni ve Yunan mimarisinin en büyük eseri olması sebebiyle bu tarihi bölge üzerinde uçuşlar belli seviyede yapılabiliyor. Bölge üzerinden 1500 metrenin altında uçuşlara izin verilmiyor.

5-Siyasi öneme sahip riskli merkezler

Bazı ülkeler siyasi önleme sahip bölgelerin üzerinden uçuş yapılmasını sınırlayabiliyor. Mesela Londra’nın Downing Caddesi, Birleşik Krallığı’n en önemli caddelerinden birisi. İngiliz Başbakanı’nın evinin bulunduğu bu caddenin üzerinden uçuş yasaktır. Ülkenin siyasi elitini korumaya yönelik bir önlemi. Aynı şekilde, benzer bir kısıtlama İngiltere ve bazı ülkelerde parlamento binaları için de geçerlidir. Ayrıca İngiltere’de Kraliçe’nin Buckingham Sarayı ve Windsor Kalesi’ndeki konutları da uçuşa yasak bölgeler arasındadır. Dünyadaki diğer ülkelerde benzer uygulamalar söz konusu.

6-Kalabalık turistlik alanlar

Dünya çapında ziyaretçi güvenliğini artırmak için kısıtlamaların uygulandığı, hava sahalarının yasaklandığı çok sayıda yer var. Özellikle ABD’de 11 Eylül terör saldırısı sonrasında artırılan güvenlik uygulamaları çerçevesinde insan yoğun, kalabalık bölgeler koruma altına aldı. Günümüzde bile bazı önemli turistik merkezlerin üzerinde ticari uçuş yapılamıyor. Mesela 2003 yılından beri Disney Park’ın üzerinden uçuş yapılması yasaklandı. Florida’daki Walt Disney World ve Kaliforniya'daki Disneyland üzerinden hiçbir uçağın yaklaşık bin metre (3 bin feet) altında uçması yasak. Bunun yanı sıra ABD’de 30 bin kişinin üzerinde seyirciyi ağırlayan futbol, ​​beyzbol ve Amerikan futbolu oynanan stadyumların üzerinde de uçmak yasak.

7-Savaş olan bölgeler

Özellikle savaş çıkan bölgelerin hava sahaları ticari uçuşlara kapatılıyor. En son Azerbaycan ve Ermenistan arasında çıkan krizde bu gölgeden ticari uçuş gerçekleştirilemedi. İç savaşların bulunduğu veya ülkelerin savaş halinde olduğu yerler, resmi yasaklar olsun veya olmasın aynı zamanda havayolları için en güvensiz hava sahaları olarak değerlendirilir. Bu güvensizliğin örneğini Rusya ve Ukrayna arasında çıkan olaylarda şahit olmuştuk. Malezya Havayolları’na ait Boeing 777 tipi yolcu uçağı, Rusya sınırından 60 kilometre uzakta Ukrayna topraklarına düşmüştü. Uçağın, Amsterdam-Kuala Lumpur seferini yaptığı sırada 10 bin metre yükseklikte Rusya hava sahasına girmesinden önce bir füzeyle düşürülmüştü.