Türk Hava Yolları, Amerika’dan daha fazla turistin Türkiye’ye gelmesi için çaba gösteriyor. Şu an ABD’den taşıdığı 3.5 milyon yolcunun sadece bir milyonu Türkiye’ye direkt geliyor. Gerisi transit yolcu olarak İstanbul üzerinden dünyaya dağılıyor. Transit yolcu taşımacılığı ise direkt uçuşlar kadar THY ve Türkiye’ye fayda sağlamıyor. ABD’de başlatılan yeni strateji başka bölge ve ülkelerde de devreye sokularak, THY’nin taşıdığı transit yolcunun Türkiye’ye gelmesi için çaba gösterilecek.
THY şu anda Amerika’da Atlanta, Washington D.C., New York, Newark, Chicago, Houston, Dallas, Miami, Boston, San Francisco, Los Angeles ve Seattle uçuyor. Bu uçuş hatlarına bir yandan yenileri eklenmek isteniyor diğer taraftan bazı hatlarda ise uçuş sıklığını artırmak için gayret gösteriliyor. Ama uçak sıkıntısı sebebiyle de yapamıyor. Mesela kısa süre önce Miami’de sefer sayısı azaltılarak, buradaki bir uçak direkt uçuşlar başlatılan Panama’ya kaydırıldı.
THY, Amerika’dan taşıdığı toplam 3.5 milyon yolcunun ağırlıklı kısmını Türkiye’ye direkt getirmek istiyor. Şu an gelen bir milyon ABD’li sayısını 2 milyona çıkarıp, transit yolcuya dönüştürmeyi amaçlıyor. İstanbul Havalimanı’na gelip dünyaya dağılmak yerine Anadolu’ya uçmaları için projeler yapıyor.
Uçak sıkıntısı sebebiyle yeni uçuşlar, hatlar açılmadan böyle bir dönüşüm yapıldığı taktirde bir taşla çok sayıda kuş avlanmış olacak. Harcama potansiyeli yüksek turist ülkemize çekilecek. Bu amaçla THY, ABD’de New York’ta ilkini yaptığı tanıtım toplantılarına Miami ile devam etti.
Benzer toplantıların Los Angeles ve Chicago’da da yapılması planlanıyor. Hatta ABD ile başlayan bu atılım başka bölgelere de yaygınlaştırılacak. Miami’deki tanıtım organizasyonuna bir grup gazeteciyle katıldık. Öncesinde ise THY Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı Prof. Dr. Ahmet Bolat ile Miami’deki ofislerinde sohbet ettik.
Bolat’ın açıklamalarından aldığın notlar şöyle;
THY G. Doğu’da film çekecek
Türkiye’nin bilinmeyen özelliklerini ABD’de tanıtacağız. Diyarbakır, Urfa, Göbekli Tepe, Antakya, Mardin gibi yerler medeniyetin ilk kurulduğu yerler. Buraları ön plana çıkaracağız. Bu bölge için tur programı hazırlıyoruz. Bölgeye özgü film çekmeyi planlıyoruz. Turizm Bakanlığı ile birlikte çalışıyoruz. Belki Morgan Freeman yanına başka bir oyuncuyu da koyabiliriz. Diyarbakır-Antakya arasındaki vadiyi ABD’de inanç turizmi açısından pazarlayacağız.
ABD yolcusunu dönüştürmek istiyoruz
Amerika’daki 3,5 milyon yolcumuzun 2 milyonunu sağlık, kültür, sanat, gastronomi, tatil gibi tanıtım organizasyonlarıyla direkt uçuşla Türkiye’ye çekmek istiyoruz. Uçakların doluluk oranı yüzde 85. Türkiye’ye direkt gelen yolcumuzdan daha fazla, transit uçandan daha az kazanıyoruz. Ayrıca Türkiye gelen yolcumuzdan ülkemiz çok yönlü kazanıyor. ABD’de 11 merkezde THY Müdürü var, bir tek Seattle’da yok. Seattle seferlerimiz dolu. Hemen haftada 7 gün sefere çıkabiliriz, ama uçak yok. Bekliyoruz.
Yabancı öğrencilerle ailelerini çekeceğiz
Türkiye’de okuyan yabancı öğrenciler arkadaşlarını, anne-babasını, ailesini buraya getirsin istiyoruz. Onlara indirimler yapacağız, kampanyalar düzenleyeceğiz. Aileler gelip, gezsin, harcasın, sağlıkla ilgili işlerini görsünler istiyoruz. Biz bu öğrencilere bilet satmıyoruz. Bir bağ kuruyoruz. Yabancı öğrencilerden başarıyla mezun olanlar Türkiye’de çalışma izni verilsin istiyoruz.
THY’nin pazarlama ve satıştan sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Olmuştur; “THY olarak Türkiye’de bulunan 250 bine yakın yabancı öğrenci için yeni bir paket hazırlığı yapıyoruz. Bu kapsamda öğrencilere “Tatilde Türkiye’de kal, üstelik arkadaşlarını ve aileni de buraya davet et” mesajıyla ulaşmayı planlıyoruz. Yüzde 30’a varan uçak bileti indirimi ve otel paketleriyle Türkiye’de misafir edeceğiz.”
Hizmet ihracatımız 85 milyar dolar
Bu sene 85 milyar dolar hizmet ihracatı gerçekleştirmiş olacağız. THY olarak biz de 14 milyar dolar ile katkıda bulunacağız. Mal ihraç eden en büyük şirketimizin rakamı geçen yıl 5,8 milyar dolardı. Geçen yıl ilk 7 şirketin ihracat rakamını topladığımızda THY’nin bu seneki rakamına ancak ulaşabiliyor. THY’nin 14 milyar dolarının da 5 milyar doları Türkiye’de kalıyor. THY gelirlerinin yüzde 40’ı akaryakıt, yüzde 20’ye yakını uçak kirası ve bakımlara gidiyor. Bunları çıkardığımızda THY’nin cari fazlası 5 milyar dolar ve Hazinemizde kalıyor. THY olarak gelecek yıl 18 milyar dolar, toplamda Hizmet İhracatçılar Birliği (HİB) olarak da 125 milyar dolar ihracat hedefimiz var.
Hindistan’ı IndiGo ile dünyaya bağlayacağız
Hindistan’da Yeni Delhi ve Mumbai’ye günde bir uçuş hakkımız var. Hindistan düşük maliyetli havayolu IndiGo’ya dedik ki, “Sen sefer sayını artır. Biz mütekabiliyete dayalı olarak ilave bir şey istemeyeceğiz. Sen uç biz de İstanbul’dan senin yolcularını dünyaya bağlayalım. Code share uçuşları yapalım. IndiGo kendi uçaklarıyla bize gelemiyordu, çünkü menzili yetmiyordu. Geniş gövdeye de geçmek istemiyor, zira low cost havayolu ve filosu dar gövdeden oluşuyor. Bunun üzerine kendi filomuzdan değil, piyasadan wet lease olarak (personeliyle birlikte) bulduğumuz 3 adet Boeing 777 uçağı IndoGo’ya kiraladık. Onlar pazarlamasını yapacak, uçakları dolduracak, Türkiye’ye getirecek bizde buradan ortak uçuşlarla dünyaya dağıtacağız.
Dördüncü çeyrekte 250 milyon dolar
Yabancı yatırımcıları THY yönelmekte durduran şey seçim sonucu görememek. Ama yabancı yatırımcılar için söyleyebilirim. Hisse fiyatında 6 dolar hedefini yakaladık. Şimdi yeni hedef 10 dolar. Seçiminde sonucunun iyice neticelenmesiyle birlikte eğer biz de devam edeceksek, 10 doları bulacağını tahmin ediyorum. Bu yılın üçüncü çeyreğinde 1.5 milyar dolar, ilk dokuz aylık periyotta ise 2.25 milyar dolar net kâr rakamına ulaştık. Üçüncü çeyrekteki iyi sonuçlarımızı devam ettirip, üzerine 200-250 milyon dolar daha koyacak şekilde ilerliyoruz. Ekim ayı oldukça iyi rakamlar geldi, kasım ayı da çok güzel geçti. Yılın son ayını da bu doğrultuda geçirirsek bir önceki çeyreğin üzerine koyarak kârlılığımızı artırmayı ve yılı oldukça başarılı sonuçlarla kapatmayı hedefliyoruz.
Yeni uçak alımı, kiralaması zor
Uçak tedarikinde en önemli engel uçak motorlarında yaşanıyor. Dünyada 4-5 tane uçak motor üreticisi var. Bunların da bağlı olduğu iki tane motor dökümü yapan firma var. Tüm şirketler bu iki firmaya bağlı. Şu an motor bakımı yapan bütün şirketler parça yokluğundan dolayı 80-90 günlük bakım sürelerini 180 güne çıkardı. Bu durum piyasadaki yedek motor sıkıntısını ve yeni üretilen uçaklara motor tedarikini de etkiliyor. Bu sebeple Boeing ve Airbus uçak üretimini özellikle MAX ve neo’lari hızlandıramıyor. Şu an sipariş versek 5-6 yıl sonrasına slot alabiliyoruz.
Anadolu Jet 60 uçak olabilir
Grup halinde bir uçak fırsatı çıkarsa Boeing MAX veya AirbusNEO alıp Anadolu Jet filosuna koymak istiyoruz. Anadolu Jet’in filosunda şu an 30’a yakın bu iki modelden var. Fırsat olunca 60 uçağa çıkabiliriz. Satılıksa satın alabiliriz, kiralıksa kiralayabiliriz.
Geniş gövde iştihamız yok
THY olarak geniş gövde siparişi vermeye iştahımız yok. Çünkü hala Boeing ve Airbus’tan teslimlerini beklediğimiz, gelecek olan uçaklarımız var. Yavaş yavaş Boeing 777X ve Airbus A350X ve A350XWB konusunda çalışma yapıyoruz. Ama onların siparişleri çok büyük olmaz, en fazla 15- 20 tane falan olur. Ayrıca bu uçaklar için de acele etmiyoruz. Çünkü 2023’te teslim edilecekken 2025’e kaldılar. Üretim sıkıntıları devam ediyor. Bu sebeple piyasada biraz uçsunlar, olgunlaşsınlar diye bekleriz. ABD’ye 777 ile sefer yapılan, ama kâr edilemeyen hatlar için de yeni modeller, 777X’ler düşünüyoruz. Yeni nesil motor ve daha geniş kapasiteli uçakları kullanabiliriz. New York’a günde 3 defa uçmak yerine 2 defa 777X veya A350XWB uçarak istiyoruz.
Bölgesel uçaklardan vazgeçtik çünkü…
Bölgesel uçaklardan motor yüzünden vaz geçtik. Tek tip motorun iki uçakta da kullanılması ve motorlarda sorun olması bizi vaz geçirdi. Motorda rekabet olursa biz iyi rakamları yakalıyoruz. Ayrıca farklı tipteki bölgesel uçak için pilot ve onların kariyer planları, ekip meselesi de bir sorun. Bölgesel uçaklara motor sağlayan şirket piyasada daha fazla talep gören uçaklara ağırlık veriyor. Motor üreticileri önce motoru satıp, sonra paraları topladıkları için bölgesel pazardaki düşük hareketlilik onlara cazip gelmiyor.
