2023’te hangi ücretliler beyanname verecek?

2022 yılında elde ettiği ücret gelirleri için 2023 yılında beyanname vermesi gereken ücretliler şöyle:

– Tek işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ve brüt ücreti 880 bin TL’yi aşanlar.

– Birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde edenlerden, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı 70 bin TL’yi aşanlar.

– Birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde edenlerden, birinci işverenden aldıkları ücret geliri dahil olmak üzere aldıkları ücretlerin toplamı 880 bin TL’yi aşanlar.

– Stopaja tabi olan ücret geliri toplamı 880 bin TL’yi aşan sporcular.

– Stopaja tabi geliri 880 bin TL’yi aşan veya birden fazla işverenden ücret alan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı 70 bin TL’yi aşan profesyonel spor yarışmaları ile basketbol ve voleybol spor dallarının en üst liglerindeki yarışmaları yöneten spor hakemleri.

– Ücretlerini yabancı bir ülkedeki işverenden doğrudan doğruya alanlar (İstisna kapsamında olanlar hariç.)

– İstisnadan faydalanmayan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri,

– Ücreti kesinti yoluyla vergilendirilmeyen, yukarıda sayılanlar dışında kalan kişiler.

Geçen yıl tek işverene bağlı olarak çalışan ve ücretinden aylık vergi kesintisi yapılanlar, toplam ücretleri 880 bin lirayı aşmazsa yıllık beyanname vermeyecekler. Kira veya faiz geliri gibi diğer kazançları için beyanname vermek zorunda kalsalar bile ücret gelirlerini beyannameye dahil etmeyecekler.

Ücretinden aylık vergi kesintisi yapılmamış olanlar ise tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname verecekler. Ücret gelirlerinin yıllık beyannameye dahil edilmesi halinde, beyan edilen gelir için hesaplanan vergiden, geçen yıl ödenen gelir vergisi tutarı mahsup edilecek.

GEÇEN YIL İŞ DEĞİŞTİREN, YIL İÇİNDE ŞİRKET ADI DEĞİŞENLER

2022 yılında iş değiştirenler “birden fazla işverenden ücret geliri elde edenler” olarak adlandırılıyor. Bu nedenle, yıl içinde iş değiştiren veya aynı işverene bağlı olsa bile aynı grup içinde şirket adı değişenlerin de belli koşullarda beyanname vermesi gerekiyor. Aynı anda birden fazla işverene bağlı olarak ücret geliri elde edenler de bu grupta yer alıyor.

Buna göre, geçen yıl iş değiştiren, grup içinde şirket adı değişen veya aynı anda birden fazla işverene bağlı çalışanlar, ikinci ve sonraki işverenden aldıkları ücretler toplamı 70 bin lirayı aşmışsa beyanname verecekler. İkinci ve sonraki işvereni seçme hakkı çalışana ait bulunuyor.

Örneğin, 2022 yılı ocak – nisan aylarında A işvereninden toplam 30 bin TL, mayıs – ağustos aylarında çalıştığı B işvereninden 80 bin TL, eylül – aralık aylarında çalıştığı C işvereninden 50 bin TL ücret alan bir işçi B işverenini birinci kabul eder. Diğer iki işverenden aldığı ücret 70 bin TL sınırını aştığı için bu yıl beyanname doldurur.

Şayet örneğimizdeki işçinin A ve C işvereninden aldığı ücret toplamı 70 bin TL’nin altında kalsaydı beyanname doldurmasına gerek kalmazdı.

VERGİ MATRAHI ESAS ALINIYOR

Beyanname zorunluluğunun ortaya çıkıp çıkmadığı belirlenirken, vergi matrahı dikkate alınıyor. Vergi matrahı bordrolardan tespit edilebilir. Elinde bordro bulunmayanlar ise brüt ücretlerinden yüzde 15 oranında sosyal güvenlik primi ve işsizlik sigortası primini düştükten sonra kalan tutarı toplayarak beyanname sınırını aşıp aşmadıklarını öğrenebilirler. Engellilik indiriminden yararlananlar, yüzde 15 primin yanı sıra engellilik oranına göre yararlandıkları indirim tutarını da düşerek vergi matrahını hesap edebilirler.

Yukarıdaki örneğimizde yer alan ücret tutarları vergi matrahı değil de brüt ücret olsaydı, A ve C işvereninden alınan 80 bin TL brüt ücretten yüzde 15 prim (12.000 TL) düşüldükten sonra kalan tutar 68 bin TL olacağı için beyanname doldurmak gerekmeyecekti.

ÜCRETİNİ YABANCI ÜLKEDEKİ İŞVERENDEN ALANLAR

Tüm dünyada olduğu gibi pandemi sonrasında Türkiye’de de uzaktan çalışma yaygınlaştı. Merkezi yurt dışında bulunan işverene bağlı olarak çalışanların sayısı her geçen gün artıyor. Yabancı ülkelerde bulunan işverenden alınan ve vergi kesintisine tabi olmayan ücretler için ikâmetgâhın bulunduğu yerdeki vergi dairesine beyanname verilmesi gerekir.

Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan “dar mükellef” kurum mahiyetindeki yabancı şirketlerde çalışanlara, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler ise gelir vergisinden istisna tutuluyor.

İstisnanın uygulanabilmesi için işverenin dar mükellef kurum olması, bu kurumun Türkiye’de hiçbir şekilde kazanç elde edecek mahiyette faaliyette bulunmaması, bu şirkette çalışan kişinin hizmet erbabı ve yapılan ödemenin de ücret niteliğinde olması, dar mükellef kurumun Türkiye’deki personeline yapacağı ödemenin bu kurumun yurt dışı kazançlarından karşılanması, ücretin döviz olarak ödenmesi, ödenen ücretin dar mükellef kurumun Türkiye’deki hesaplarına gider olarak kaydedilmemesi gerekiyor.

Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi şirketlerin Ticaret Bakanlığı’ndan alınan izne istinaden kurulan bölgesel yönetim merkezlerinde çalışanlara döviz olarak yapılan ücret ödemeleri de gelir vergisinden istisna tutuluyor.

BEYANNAME DOLDURANLAR VERGİ İADESİ ALABİLİR

Beyanname dolduran ücretlilerden kimisi ilave vergi ödemek zorunda kalırken, geçen yılki bazı harcamalarını gider olarak gösterenler ise vergi iadesi alma hakkı elde edebilir.

Ücretle çalışanlar normalde eğitim, sağlık harcamalarını gider olarak gösteremez iken beyanname doldurduklarında gider gösterebilirler. Beyan edilen brüt gelirin yüzde 10’una kadar eğitim ve sağlık harcaması ile hayat ve şahıs sigorta primlerinin yarısını kazançlardan indirebilirler. İndirilecek prim tutarı brüt gelirin yüzde 15’ini ve yıllık asgari ücret tutarını aşamaz.

Bu giderler indirildikten sonra ödenmesi gereken vergi hesaplanır. Hesaplanan vergi geçen yıl ödenen vergiden düşük ise aradaki vergi farkı iade edilir. Hesaplanan vergi geçen yıl ödenen vergiden fazla ise bu kez aradaki fark mart ve temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenir.