Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin uzay politikaları alanındaki 10 yıllık vizyon, strateji, hedef ve projelerini içeren Milli Uzay Programı'nı açıkladı. Ve Türkiye’de tartışmalar uzaya taşındı. Buna göre 2023'te Ay'a roket fırlatılacak. İlk Türk astronotu bilim misyonuyla uzaya gönderilecek. Astronot kelimesi yerine de tıpkı Rusların, Çinlilerin ve Fransızların kendi kültürlerine uyarladığı gibi türkçe bir versiyon bulunacak.

İnsanlık uzaya ilk uydusunu 1957'de, ilk astronotu 1961'de uzaya göndermiş; 1969'da ise Neil Armstrong'un Ay'a ilk ayak basan insan olmasıyla yeni bir dönem açmıştı. Türkiye ise uzay serüvenine 1994'te Türksat 1A uydusunu göndererek başladı. Türkiye'nin, 4'ü haberleşme, 3'ü gözlem olmak üzere aktif 7 uydusu bulunuyor.

Peki uzayı keşfetmenin yıllık maliyeti karşılığında bugünden sağlanan gelirler dünyada ne durumda ve Türkiye'nin yılda ayırdığı kaynak hangi tutarda? Euroconsult'un hazırladığı istatistiklere göre Uzay Ekonomisi için dünya genelinde 2020'de 385 milyar dolar harcandı. Bunun büyük bölümünü ticari işletmeler ödedi. Ticari işletmelerin bu alana yatırdığı para 306 milyar doları buldu. Ya devletler? Büyük çoğunluğu ABD olmak üzere yılda uzay için kamu girişimleri 70 milyar dolar harcadı. Alt kırılımlara bakıldığında bu yatırım harcamanının 40.9 milyarlık bölümü ABD'ye ait.  

Tesla'nın patronu Elon Musk gibi gözüne Mars'ı kestiren çok yok belki ama bu yatırımların büyük çoğunluğu haberleşme ve görüntüleme için kullanılan uydular için. Yani bir anlamda uzayı keşfetmek değil dünyayı gözlemek için. Ama bir bölümü de uzay istasyon sistemleri ve bilimsel araştırmalar için harcanıyor. Örneğin ABD'nin bugüne kadar gönderdiği uydu sayısı 830'u buldu. Çin 280 uydu ile dünya ikincisi. Rusya yine 147 uydu ile önemli bir yatırım yaptı. Uzaya gönderilen toplam 1.957 uydudan 145'i sivil amaçlı kullanılırken 302'si askeri amaçlı kullanılıyor. Bu uyduların 385'ini devletler kontrol ederken 846 uydu ise ticari amaçlı olarak uzayda faaliyet gösteriyor. İşte bu nedenle global anlamda 'uydu ekonomisi' ile özel sektör 271 milyar dolarlık gelir yaratıyor. İşte bu nedenle de her geçen gün özel sektörün uzaya yatırımları devletlerin yatırımlarından da hızlı artıyor.

Gelelim diğer ülkelere... Ülke bazında en son veriler 2018'e ait. ABD'nin ardından en çok uzaya kaynak ayıran ülke kuşkusuz ABD'nin ekonomideki en büyük rakibi Çin. Çin yılda 5.8 milyar lirayı uzay yatırımı yapıyor. Çin'i malum ABD'nin siyasi rakibi Rusya izliyor. Rusya da kozmonotları için yılda 4.2 milyar dolar kaynak harcıyor. Sonrasında Fransa 3.1 milyarla öne çıkıyor ve 3 milyar dolar da Japonya harcıyor. Almanya devleti uzaya yılda 2.1 milyar dolar bütçe ayırırken Hindistan'ın uzay bütçesi 1.4 milyar doyar. İtalya son dönemde uzay projelerine bütçesini artırdı. 1.1 milyar dolarlık bütçesiyle İtalya da geriden hızlı çıkış yapan ülkeler arasında. Brexit'le başı belada olan İngiltere'nin uzaya ayırdığı kaynak 854 milyon dolarda kalırken İspanya 399 milyon dolar ve 2018 Türkiye'de 276 milyon dolarlık devlet yatırımını uzay ve ekipmanlarına yaptı. Detaylı bakmak isteyen aşağıdaki grafikte devletlerin 2018 yılında uzay programları için ayırdıkları kaynakları görebilir. 

Bu alandaki gelecek projeksiyonlarına gelince 2025'te devletler yoluyla yapılan toplam tutarın 85 milyar dolar mertebesine çıkması bekleniyor. Bu alanda istatistikler ve tahminlere yer veren Euroconsult'ın hesaplamalarına göre  2030 yılına gelindiğinde ise bu rakamın 121 milyar doları bulabileceği tahmin ediliyor. 

Düne kadan uyduların ağırlıkta olduğu yatırımlarda gelecekte bizi neler bekliyor olacak? En büyük 5 büyük yatırımcı ülke 2020-2029 yılları arasında uzay fiziği, hava olayları gibi konulara ağırlık vermek üzere Mars ve Ay için de daha fazla bütçe ayıracak. Totalda bu bütçenin de yüzde 71'ini ABD'lilerin yüzde 13'ünü Çin'in ve yüzde 9'unu da Avrupa Birliği ülkelerinin ayırması bekleniyor.