Askerlik dönüşü işsiz kalanlar ödenek alır
Kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenler gerekli koşulları sağlamaları halinde, halk arasında işsizlik maaşı olarak adlandırılan işsizlik ödeneği alırlar. Askerlik sebebiyle işten ayrılan ancak dönüşte iş bulamayanlar da işsizlik ödeneğinden yararlanırlar. Ödenek hakkından yararlanabilmek için ayrıntılara dikkat etmek gerekir. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, askerlik dönüşü iş bulamayan gençlerin işsizlik ödeneği haklarını yazdı
İşsizlik ödeneği, sigortalı bir işte çalışırken “kendi istek ve kusuru dışında” işini kaybedenlere verilir. İşsizlik ödeneğine halk arasında “işsizlik maaşı” da deniliyor. Ödenekten yararlanabilmek için iş akdinin sona erme tarihinden önceki son 120 gün çalışmak kaydıyla son 3 yıl içinde en az 600 gün süre ile prim ödenmiş olması gerekir.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
İşsizlik ödeneğinin kaç ay verileceği son üç yıldaki prim gün sayısına göre değişir. Son üç yıldaki prim günü 600 – 899 gün arasında olanlara 6 ay, 900 – 1.079 gün arasında olanlara 8 ay, 1.080 gün olanlara ise 10 ay işsizlik ödeneği verilir.
ASKERLİK DÖNÜŞÜ İŞSİZ KALANLARA ÖDENEK
İşten ayrıldığı tarih itibarıyla son üç yıl içinde en az 600 gün prim ve son 120 gün sigortalı çalışma koşulunu sağlayanlardan askerlik sebebiyle işten ayrılanlar askerlik dönüşü işsiz kaldıklarında işsizlik ödeneği hakkından yararlanabilirler.
90 GÜN VE 30 GÜNE DİKKAT
Terhis belgesinde yer alan askerliğe sevk tarihinden önceki 90 günlük süre içinde askerlik gerekçesiyle işten ayrılanlar işsizlik ödeneği alma hakkına sahiptir. İşten ayrıldıkları tarih ile askere sevk tarihi arasında 91 gün ve daha fazla süre geçmiş olanlar ise işsizlik ödeneği alamaz.
Askerlik dönüşünde işsizlik ödeneği alabilmek için Türkiye İş Kurumu’na (İŞKUR) mücbir sebepler hariç 30 gün içinde başvurmak gerekir. Bu süreden sonra başvurulması halinde gecikilen süre toplam hak sahipliği süresinden düşülür. Örneğin 6 ay ödenek alma hakkı bulunan kişi terhisten 31 gün sonra başvurursa 6 ay yerine 5 ay ödenek alabilir.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALIRKEN ASKERE GİDENLER
İşsizlik ödeneği başvurularında kabul edilen mücbir sebep halleri aşağıda yer alıyor. Askerlik de mücbir sebep hallerinden biridir. İşsizlik ödeneği almakta iken vatani görevini yapmak üzere askere gidenlerin ödeneği askerlik süresince askıya alınır. Askerlik sonrasında İŞKUR’a başvurdukları tarih itibarıyla yeniden başlatılır.
İşsizlik ödeneği almakta iken askere gidenlerin bu durumu İŞKUR’a mutlaka bildirmeleri gerekir. Aksi takdirde askerlik sırasında verilen ödenekler yasal faiz uygulanarak geri alınır.
Askerlik nedeniyle işten ayrılanlara askere gitmeden önce işsizlik ödeneği verilmez. Ancak, askere gideceği tarih daha önce bildirilmiş olmasına rağmen sağlık veya kişinin istek ve kusurundan kaynaklanmayan diğer nedenlerle askere gidiş tarihinin üç aydan daha fazla süreyle ertelenmesi halinde askere gitmeden önce ödeme yapılır. Bu durumda, işten ayrılış tarihi ile ertelemeye sebep olunan nedenin oluştuğu tarih arasında geçen dönem “mücbir süre” olarak kabul edilir ve işten ayrılış tarihinden geçerli olarak ödeme yapılır.
İŞTEN AYRILIŞ KODUNA DİKKAT
İŞKUR bir kişiye işsizlik ödeneği verilip verilmeyeceğine karar verirken işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen işten ayrılış koduna bakar. Askerlik nedeniyle işten ayrılanlar için bildirimin (12) kodu ile yapılması gerekir.
Ancak, çeşitli sebeplerle işveren farklı kodlar bildirmiş olabiliyor. Bu durumda işçi işverene sunduğu askerlik gerekçesiyle iş sözleşmesinin sona ermesini istediğine dair dilekçe, askerlik nedeniyle işten ayrılanlara kıdem tazminatı ödendiği için işverenin kıdem tazminatı ödediğine dair bordro veya banka dekontu gibi belgelerle İŞKUR’a başvurulmalıdır.
BEDELLİ ASKERLİK YAPANLAR DA ÖDENEK ALIR
Bedelli askerlik uygulaması artık değişti. Bedel ödeyenler ayrıca fiilen silah altına alınıyorlar. Bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılanlar da askerlik dönüşü işe girinceye kadar işsizlik ödeneğinden yararlanırlar.
ASKERLİĞİ RAPOR SEBEBİYLE ERKEN BİTENLER
Askerlik vazifesini yaparken hastalanarak rapor almak suretiyle erken terhis edilenler için 30 günlük süre bu şekilde terhis edildikleri tarihte başlar. Bu nedenle normal askerlik süresinin bitmesini beklemeden 30 gün içinde başvurularını yapmaları gerekir.
ASKERLERİN İŞSİZLİK ÖDENEĞİ NASIL HESAPLANIR?
İşsizlik ödeneği, işçinin son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan brüt ücretinin yüzde 40’ı oranında belirlenir. Ancak, işçinin ücreti ne olursa olsun ödenek tutarı asgari ücretin yüzde 80’ini aşamaz. SGK’ya bildirilen prime esas kazancı 30.000 TL olan işçi için aylık 12.000 TL işsizlik ödeneği bağlanır.
Askerlerin işsizlik ödeneği, askerlik gerekçesiyle işten ayrılmadan önceki son dört aylık ortalama ücretleri üzerinden hesaplanır.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİNDE MÜCBİR SEBEPLER NELERDİR?
Askerlik ödeneği bakımından mücbir sebepler şöyle:
- Eş, çocuk, anne, baba veya kardeşlerinden birinin vefatı (olayın olduğu tarihten itibaren 7 gün) ya da doktor raporu ile kanıtlanmak kaydıyla kendisinin veya bu kişilerden birinin hastalık hali,
- Yangın, deprem, sel baskını gibi doğal afetler,
- Herhangi bir nedenle ulaşımın imkansız hale gelmesi,
- Kanuni bir ödevin yerine getirilmesi,
- Muvazzaf askerlik hizmetinin yerine getirilmesi,
- Gözaltına alınma hali,
- Tutukluluk ve hükümlülükte geçen süreler,
- Savaş, sıkıyönetim, olağanüstü hal gibi durumlar,
- Salgın hastalık nedeniyle karantina,
- İşe iade dava kararlarının kesinleştiği tarihe (bu kapsamda işe başlatılanlar için işe başlatıldığı tarihe) kadar geçen dönem.
Mücbir sebebin başladığı tarih belgelendirilmek kaydıyla başvuru süresini durduran durum olarak kabul edilir. Mücbir sebebin başladığı tarihten bittiği tarihe kadar geçen süre toplam hak sahipliği süresinden düşülmez. Ancak, mücbir sebebin 30 günlük yasal başvuru süresi içinde başlaması gerekir.
