Bir uçak, uçuşa nasıl hazırlanıyor?

Yolcuların güvenli ve konforlu uçuşu için görevli uçucu ekiplerin hazırlıklarından bahsedeceğim. Bakalım bir uçak, uçuşa nasıl hazırlanıyor? Ekipler bu süre zarfında neler yapıyor? Ülkemizin şu an en yoğun meydanı TAV’ın işlettiği İstanbul Atatürk Havalimanı’ndan yaptığım bir uçuş üzerinden gözlemlerimi anlatacağım.

Uçucu ekip ne zaman havalimanına geliyor?

Ekipler dar gövdeli uçakla sefer yapılacaksa 1 saat önceden, geniş gövdeli uçakla yapılan seferlerde ise 1,5 saat önceden havalimanına geliyorlar. Havalimanına geldikten sonra toplanma alanına geçiyorlar. Türk Hava Yolları'nın (THY) Atatürk Havalimanı’ndaki toplanma alanı ‘Crew Garden’ isimli ekip odasıdır. Hem pilotlar hem de görevli kabin memurları önce bu alana intikal ediyorlar. Geldiklerinde ilk işleri göreve hazır olduklarına dair ID kartlarını gerekli bankolarda okutmak veya cep telefonlarına indirdikleri özel bir uygulamadan check-in yaptırmak oluyor. Cep telefonu veya mobil cihazlara indirilen uygulamalar her havayolu şirketinin kendine özel tasarlatmış olduğu uygulaması. THY personeli “check-in” isimli uygulamayı kullanıyor. Bu uygulamaya kablosuz sistemler aracılığıyla bağlanarak işlemlerini geçekleştiriyorlar. Bir nevi yoklama denebilir. Göreve gelmiş olan personelin kontrolü yapılmış oluyor. Uçuşa gelen personelde ekip arkadaşlarının havalimanına gelip gelmediğini görebiliyor.

Uçuş öncesi buluşma

Uçuş ekiplerinin göreve gelip/gelmediğini anlama işleminden sonra belki de ilk defa bir uçuşta beraber olacak olan host ve hostesler, kabin amirlerini buluyorlar. Daha önceden sistemden öğrendikleri kabin amirlerini arıyor ve onunla buluşuyorlar. Kokpit ekibi de aynı sistemle pilotlar, kaptan pilotu buluyor. İki ekipte ekip odasında kendilerine ayrılan farklı bölümlerde brifing yapıyorlar. Kabin amiri ekibine gidilecek ülkeyle ilgili bilgiler veriyor. Uçuş esnasında yapılması gerekenleri bildiriyor. Güvenlikle ilgili alınması gereken önlemleri anlatıyor ve uçak tipi hakkında bilgiler veriliyor.

Pilotların üssü “Fly-Wise”

Kokpit ekibi ise kaptan pilotun önderliğinde, uçuş planı çıkarıp “Fly-Wise” olarak isimlendirilen odada uçuşla ilgili önemli bilgileri paylaşıyorlar. Uçuş planları, rüzgar haritası, uçuş saati, inilecek meydan bilgileri, o meydanın zorluk derecesi veya kategorisi (Cat-1, Cat-2, Cat-3) gibi önemli bilgilerin yanı sıra hava durumu ve uçuşta olabilecek her hangi bir türbülans durumuna odadaki bilgisayarlarından bakarak aralarında brifing yapıyorlar. Her iki ekipte uçağın hazır bilgisi geldikten ve ön hazırlıklarını yaptıktan sonra “Crew Garden” da yani ekip odalarında bulunan boardlardan uçaklarının konuşlandığı park yerine bakıp odadan çıkıyorlar.

Yolcu gibi kontrollü çıkıyorlar

Ekipler odadan çıktıktan sonra normal yolcular gibi uçuşları dış hat ise pasaport ve gümrük işlemlerini yaptırıyor, iç hat ise apron kartlarını gösterip güvenlik noktasından geçerek aprona çıkıyorlar. İstanbul Atatürk Havalimanı’nda aprona çıkmak için iki kapı bulunuyor. Bunlardan biri dış hatlar terminali meteoroloji kapı diğeri ise iç hatlar terminali meteoroloji kapı olarak biliniyor. Türk Hava Yollarının ekip odasının hemen yanında bulunan dış hatlar meteoroloji kapıdan ekipler aprona çıkıyorlar.

“Ağabey Sierra 5’ten geçer mi?”

Aprona çıktıktan sonra ekipler ya hep birlikte ya da ayrı ayrı özel tahsis edilmiş araçlarla uçağın bulunduğu noktaya giderler. Ekiplerin toplu halde aynı ring aracıyla uçağa gitmesi gibi zorunluluk söz konusu değil. Ring aracı, aynı grupları görevli olarak uçuş yapacakları uçağın park alanına götürüyor. Bazen ekipler uçuş öncesi apron yolculukları esnasında moral depolamak için aralarında ilginç esprilerde yapıyorlar. Mesela ring aracını kullanan şoföre; “Ağabey Sierra 5’ten geçer mi?” şeklinde yol soranlar olmuyor değil. Uçuş öncesi moral önemli. Kısa süren bir apron yolculuğundan sonra ekipler uçağa varıyorlar. Uçuş ekipleri uçağa gelmeden önce bir önceki seferden gelen uçak görevliler tarafından kontrolden geçirilip, temizleniyor. Temizlik personeli de uçak tipine göre görev üstleniyor. Temizlik personelinin sayısı da uçağın tipine yani büyüklüğüne göre 10 ila 30 arasında değişiyor.

Uçakta kim, neyi kontrol ediyor?

Son aşama olarak kokpit ve kabin ekibi uçakta buluşuyor. Kabin ekibi uçağa girer girmez check listlerine bağlı kalarak uçaktaki teknik malzemelerin kontrolünü yapıyor. Yangın tüpleri, oksijen tüpleri, yolcu kapı basınçları, doktor kiti gibi malzemeler ve güvenlik araması yapılıyor. Bu güvenlik araması ortalama altı dakika sürüyor. Pilotlarda kokpitte arama yapıp, uçuşla ilgili son kontrollerini gözden geçiriyor. Kabin ekibi yapmış olduğu güvenlik aramasını amirlerine bildiriyor. Kabin amiri de bununla ilgili olan belgeleri doldurup pilota sunarak, bilgilendiriyor. İki ekip; kokpit ve kabin burada kaptan pilotun önderliğinde bir brifing daha yapıyor. Brifinglerin % 90’nı uçakta, % 10’nu ise ekip odasında yapılıyor.

“Ground check” neden önemli?

Kaptan pilot, kokpitte uçuş planına bakarak, uçuş hakkında ekibini bilgilendirir. Eğer hava çok bulutlu ve türbülans oluşabilecek durum gözüküyorsa kabin ekiplerini uyarır. Böylece servis zamanı değişikliğine gidilebiliyor. Türbülans tahmin edilen noktada servis yapılırsa yolcuların güvenliği açısından sıkıntılı bir durum yaşanabilir. Türbülans esnasında uçaktaki yaralanmaların büyük çoğunluğu servis esnasında gerçekleşiyor. Bu birifing sonrasında kokpit ekibinden bir pilot ‘harici kontrol’ için uçağın altına iner. Burada bulunan uçağın dış şartlarını kontrol eder. Uçağın bir yerinden kablo çıkmış mı, motorda bir şey var mı veya kuş girmiş mi, dikmelere bakar, pitotlara bakar ve uçağa geri dönerek kaptan pilotla bu bilgileri paylaşır. Buna havacılıkta “ground check” adı verilir. Aksi bir durum olursa teknik ekibe bilgi verilir ve gerekli işlemler yapılır.

İkram, yakıt ve bagaj nasıl yükleniyor?

Uçakta kokpit ve kabin ekipleri planlama yaparken uçağa yolcu sayısına göre ikram yüklemesi yapılıyor. Bu yükleme devam ederken bir önceki uçuşla ilgili bir arıza tespit edilip bilgi verilmişse teknik ekip geliyor. Örneğin uçakta bir koltuğun bozulması durumunda arızaya müdahale ediliyor. Harekatçı kargo bölümünü kontrol ediyor ve bagajlar yükleniyor. Her uçuşta yakıt ikmali yapılıyor. Kaptan uçağın uçacağı rotaya göre alınması gereken yakıt miktarını harekatçıya bildiriyor, o da yakıt alım işlemini gerçekleştiriyor. Yakıt ikmali esnasında bir itfaiye aracıda güvenlik önlemi olarak uçağa eşlik ediyor. Bu işlem sırasında uçağa yolcu alınabiliyor. Bu durumda kabin ekipleri tuvaletlerin kapısını kilitliyorlar, yolcunun bindiği kapıda nöbet tutuyorlar ve uçakta yolcuların kemer takmaması için uyarı yapıyorlar. İşlem bitince uçak uçuşa hazır oluyor.

Kapıda yolcu karşılama

Eğer yolcu alımı yakıt alımı esnasına denk gelmiyorsa standart prosedür uygulanır. Tüm yer kontrolleri yapıldıktan sonra yolcu alımı için onay verilir ve ilk yolcuyla birlikte güvenlik nedeniyle kokpit kapısı kilitlenir. Yolcular kapıda karşılanır ve dikkatle gözlemlenir. Uçuş esnasında emniyet ve güvenlik riski oluşturabilecek yolcuların tespit edilmesi olası krizlerin önüne geçebileceği için yerdeyken tespiti oldukça önemlidir. Bununla birlikte bir diğer ekipte yolcuların bagajları için yer gösterirler. Business bölümünde seyahat edecek yolcuların ise ceket ve paltoları alınarak koltuk numaraları eklenerek ‘coatroom’ dolaplarına asılır.

Özel durumlu yolcular

Bebekli yolculara bebek kemeri ve can yelekleri dağıtılır ve nasıl kullanılması gerektiği bilgisi verilir. Fazla kilosu olan yolculara ise uzatma kemeri verilir. Özel durumlu ve yardıma ihtiyaç duyan yolcularla özel bir şekilde ilgilenen ekipler görme engelli yolcu varsa onlara da “Braille Alfabesi” yazılmış uçuş emniyet kartı verirler. Business yolculara welcome drink konseptli gümüş tepside ahududu, portakal suyu, limonata ve su gibi içecekler ikram edilir. Kulaklıklar, yiyecek-içecek menusu, amenity kit (seyahat bakım çantası) gazete/dergi dağıtılır. Yolcu yerleşimi sonrasında kabin ekipleri sayım yapar, yer personeliyle mutabık kalınınca kapılar kapanır.

Kabin uçuşa hazır

Kapının kapanmasıyla birlikte kabin amirinin anonsuna müteakip ‘slide’lar ‘armed’ pozisyonuna getirilir. Bu komutla birlikte kaydıraklar acil bir tahliye için aktif hale gelmiş olur. Kabin ışıkları emniyet videosunun oynatılması için uygun pozisyona getirilir. Video yayını kalkış öncesi kontrol edilir. Yolcuların uçuş için emniyetli oldukları teyit edildikten sonra kabin amirine uygunluk onayı verilir. Kabin amiri, ekiplerin kalkış için pozisyonlarını aldığını teyit ettikten sonra ön panelde ‘cabin ready’ tuşuna basarak, yoksa interphone (uçak içi iletişim aracı) ile sözlü olarak kalkış için hazır olduklarını uçuş ekibine bildirir. Kokpit ekibi uçuş programına göre uçağı pist doğru ilerletir ve pist başı yapar. Hava trafik kontrolleriyle devam eden iletişim sonra karşılıklı teyitlerden sonra uzun bir uçuş için havalanır.

Kalkış sonrası da kokpit ekibi kabin amirini arayarak kabin hakkında bilgi alır. Yoğunluk durumuna göre arayamazsa kabin amiri pilotları arayarak kabin hakkında bilgi verir. Kabin ve kokpit ekibi arasındaki bu bilgi akışı gündüz 30 gece ise 20 dakikada bir sağlanır ve uçuş boyunca devam eder.

Herkese huzurlu, güvenli uçuşlar...