Yasal tanımı dünyada var bizde yok
Trend haline gelen elektrikli scooterlar, Türkiye'de de bir süredir kullanılıyor. Fakat, son olarak İstanbul'da yaşanan ve 17 yaşındaki bir gencin ölümüyle sonuçlanan bir trafik kazası ile gündeme gelen bu araçlar, dünyadaki uygulamaların aksine Türkiye'de yasal statüye sahip değiller. Bundan dolayı, yollardaki elektrikli scooter sayısının artması, trafik güvenliğinin de riske girmesine yol açıyor. Ayrıca, Karayolları Trafik Yönetmeliği'nde elektrikli scooterlar için henüz açık bir tanım olmaması, Türkiye'deki tek elektrikli scooter girişimi olan Martı'nın sorumluluk üstlenmemesine ve tüm sorumluluğu kullanıcıya yüklemesine neden oluyor. Yiğitcan Yıldız yazdı...
Son 2 yıldır tüm dünyada fırtına gibi esen ve rüzgarı bir süredir Türkiye'de de hissedilen elektrikli scooter paylaşımı, bugünlerde güvenlik zaaflarıve haklarındaki protestolar ile gündeme geliyor.
Önceki gün,Beşiktaş’ta kiraladığı elektrikli scooterı kullanan 17 yaşındaki bir genceçarparak ölümüne neden olan bir otomobil, bu araçların güvenliği konusunda tartışma yarattı.
Öte yandan, taksicilerin de paylaşımlı elektrikli scooterlara karşı sitem dolu açıklaması, gözleri bu araçlara çevirdi.
KENDİ ALANINDA 'TEKEL'
Dünyada irili ufaklı bir çok firma paylaşımlı elektrikli scooter alanında birbirleriyle rekabet etse de, Türkiye'de geçtiğimiz yıl kurulan Martı isimli yerli bir girişim kendi sektöründe şimdilik tekel konumunda.
Fakat, Türkiye'de bireysel sahipliğin yanında Martı sayesinde de kullanımı gittikçe artan elektrikli scooterları kullanmak için herhangi bir ehliyet ya da belge gerekmiyor.
Hatta, güncel Karayolları Trafik Yönetmeliği'nde tanımı olmayan bu araçların güvenlik ekipmanları ve kullanım şartları da belirlenmiş değil.
Elektrikli scooterların trafik mevzuatında yer almamasına rağmen, en yakın tanımı moped oluşturuyor. Moped kullanmak için de 'm' sınıfı ehliyet gerekiyor.
Durum böyle olunca da, elektrikli scooter paylaşımı alanında Türkiye'deki tek şirket olan Martı, yaşanacak olumsuzluklarda sorumluluk sahibi olmaktan kaçınabiliyor.
MARTI'YA GÖRE TEK SORUMLU KULLANICI
Hatta şirketin sitesinde yer verilen 'Kullanıcı Sözleşmesi'ne göre, meydana gelebilecek kazalarda sürücünün tek sorumlu olduğu belirtiliyor.
Söz konusu sözleşmede, "Koruma başlığı (kask), gözü dış tesirlere karşı koruyacak veya görüşe engel olmayacak koruma gözlüğü, gece sürüşleri içim reflektif işaretli giyecekler dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere güvenli bir sürüş için gerekli ekipmanları kullanmak tamamen sürücünün sorumluluğundadır" ifadesine yer veren şirket, kullanıcılarda bu ekipmanların olup olmadığına bakmaksızınkiralamaya izin veriyor.
Mevzuatın boşluğundan yararlanarak tüm sorumluluğu kullanıcıya yükleyen şirketin, aynı sözleşmede 18 yaşın altındakilere hizmet sunmadığını belirtmesine rağmen, Martı kullanırken hayatını kaybeden gencin 17 yaşında olması ise ortadaki güvenlik açığını gözler önüne seriyor.
Elektrikli scooterların mevzuattabir tanımı olmadığından, bu araçların kaldırımda mı, bisiklet yolunda mı yoksa karayollarında mı kullanılıp kullanılamayacağı konusu da bir başka soru işareti olarak karşımıza çıkıyor.
Ayrıca, oto kiralama şirketlerinin ehliyeti olmayanlara araç kiralayamamasının aksine, Martı'nın hizmete soktuğu elektrikli scooterları kullanmak için bir ehliyet gerekmediğinden, bu araçları kiralamanın ve kullanmanın önünde de bir engel bulunmuyor.
Bu noktada Türkiye'ye yurtdışından ithal edilen bir ulaşım biçimi olan olan elektrikli scooterların dünyadaki uygulamalarına bakmakta fayda var.
DÜNYADA KURALLAR GETİRİLİYOR
Başta ABD olmak üzere, Avrupa ve Uzakdoğu'da 100'den fazla kentte kullanımda olan elektrikli scooterlar, sayıları arttıkça bir takım kurallara tabi oluyorlar.
Son olarak Singapur'da kaldırımlarda elektrikli scooter kullanımı yasaklanırken, aynı yasak Fransa ve ABD'nin birçok kentinde de yürürlüğü girmiş durumda.
İngiltere ise, elektrikli scooterları hem karayollarında, hem kaldırımlarda hem de bisiklet yollarında yasakladığını geçtiğimiz yıl açıklamıştı.
Hollanda'da elektrikli scooter kullanım yaşı 16 olarak belirlenirken, bu araçlara sigorta yapılması ve plaka takılması zorunlu hale gelmiş durumda. Ülkede bu araçların bisiklet yolundan çıkmasına da izin verilmiyor.
PARA CEZASI VAR
Fransa'da kaldırımda elektrikli scooter kullananlara ise trafik polisi tarafından 135 euro ceza kesiliyor. Söz konusu araçların kullanılabileceği yerler ise motorlu araç yolları ve bisiklet yolları olarak belirlenmiş durumda.
Almanya'da ise, elektrikliscooterlar motorlu araç yollarına çıkabiliyor. Kullanıcıların 14 yaşın üstünde olması ve kask takması ise ülkede elektrikli scooter kullanımı için zorunlu.
Japonya'da elektrikli scooterlar motorlu araç olarak kabul edildiğinden kullanmak için ehliyet gerekiyor ve motorsiklet için gerekli olan şartlar elektrikli scooterlarda da aranıyor.
Çin'de ise elektrikli scooterlara plaka tescili zorunlu ve çoğu yolda bu araçlar kullanılamıyor.
Görüldüğü üzere, 5 yıl içinde dünyada 38.6 milyar dolarlık bir pazar haline gelmesi öngörülen elektrikli scooterlar için dünyada çeşitli önlemler alınıyor.
Türkiye'de de yasal sınırların belirlenmesi ve bu araçları kullanıma sunarak gelir elde eden firmaların sorumlu tutulması, yaşanabilecek kazaların önüne geçilmesinekatkı sağlayabilir.
