Emekli aylık bağlama sistemi yeniden düzenlenecek
2024-2028 yıllarını kapsayan On İkinci Kalkınma Planı TBMM'ye sunuldu. Kalkınma Planı'nda emekli aylıklarında düşüşe yol açan aylık bağlama oranıyla (ABO) ilgili düzenlemeye yer verildi. Aylık bağlama sisteminin kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik edecek ve mali yük getirmeyecek şekilde yeniden düzenleneceği belirtildi. Ortalama ücretlerin taban ücretlere yakınsamasının beceri-verimlilik-ücret dengesini bozduğu kaydedildi. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberi
Türkiye’nin 2024-2028 yıllarına ilişkin hedeflerini ortaya koyan On İkinci Kalkınma Planı TBMM Başkanlığı'na sunuldu. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, bugün TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda plan ile ilgili sunum yapacak.
Plan döneminde gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) büyümesinin yıllık ortalama yüzde 5.0 oranında gerçekleşmesi ve 2028 yılında kişi başına gelirin 17 bin 554 dolara ulaşması, satın alma gücü paritesi (SAGP) cinsinden kişi başına milli gelirin ise 58 bin doları aşması hedefleniyor. Plan dönemi sonunda GSYH’nın 1 trilyon 589 milyar dolara ulaşarak Türkiye’nin yüksek gelirli ülkeler sınıfına girmesi öngörülürken, 5 yılık dönemde toplam 5 milyon ilave istihdam sağlanarak işsizlik oranının 2028 yılında yüzde 7.5’e gerilemesi amaçlanıyor.
Plan hedeflerine ulaşılırsa beş yıllık dönem sonunda ihracat 375.4 milyar dolara, ithalat ise 481.4 milyar dolara ulaşacak. Turizmde hedeflenen gelir artışıyla cari işlemler açığının milli gelire oranı dönem sonunda yüzde 0.2 olarak gerçekleşecek.
DALGALI DÖVİZ KURU REJİMİ SÜRECEK
Merkez Bankası’nın tek haneli enflasyon hedefine ulaşmada tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edeceği belirtilen planda, dalgalı döviz kuru rejiminin sürdürüleceği, finansal istikrarın fiyat istikrarını gözetecek şekilde ekonomiyi desteklemesinin sağlanacağı kaydedildi.
GÖÇ VE ÜCRET VURGUSU
Kalkınma Planı’nda küresel gelişmelerin Türkiye’ye etkisi değerlendirilirken ücretlere ilişkin önemli tespitlere yer verildi. Ortalama ücretlerin taban ücretlere yakınsamasının beceri-verimlilik-ücret dengesini bozarak orta ve uzun vadede eğitim ve becerinin öneminin azalması ile işgücü piyasasında arz talep dengesinin bozulması gibi olumsuz sonuçlara sebep olma eğilimi göstermekte olduğu vurgulandı. Bu durumun, çalışma modellerinin dönüşümünde beceri-verimlilik-ücret dengesinin dikkate alınmasını daha fazla gerekli kıldığı ifade edildi.
Küresel çapta işgücü piyasasında ekonomik ve sosyal dönüşümün ele alındığı bölümde ise emek arzının önemli bir unsuru haline gelen düşük nitelikli işlerde kontrolsüz göçmen yoğunlaşmasının, kayıt dışı istihdam başta olmak üzere iş koşullarının kötüleşmesine ve ücretler üzerinde aşağı yönlü baskı oluşmasına neden olduğu vurgulandı.
İşgücü piyasasında eşitsizliklerin belirginleşmekte olduğu ve reel ücretlerin dünyanın birçok yerinde verimlilik artışlarının gerisinde kaldığı belirtildi. Aynı zamanda işletme gelirlerinin işgücü maliyetlerinden daha fazla arttığı ve işgücünün gelirden aldığı payın azaldığı kaydedildi. Küresel salgın sonrası dönemde ülkelerin uyguladığı mali destek programları sınırlı bir iyileşme sağlasa da düşük kazançlı işlerde çalışanların satın alma güçlerinin gerileme eğiliminde olduğu ifade edildi.
Planda yer alan bazı hedefler şöyle:
AYLIK BAĞLAMA SİSTEMİ DEĞİŞTİRİLECEK
Kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemeler hayata geçirilerek sosyal güvenlik sisteminin mali sürdürülebilirliği güçlendirilecektir. Sosyal güvenlik sisteminde hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi güçlendirecek reformlar hayata geçirilecektir. Aylık bağlama sistemi kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik edecek ve mali yük getirmeyecek şekilde yeniden düzenlenecektir.
EMEKLİLİK YAŞINDA YENİ DÜZENLEME SİNYALİ
Sosyal güvenlik sisteminin mali sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla emeklilik kriterlerinin belirlenmesinde doğuşta beklenen yaşam süresi artışı ile uyumlu otomatik ayarlama mekanizmalarına ilişkin çalışmalar yapılacaktır.
YAŞLI BAKIM SİGORTASI
Nüfusun yaşlanmasının sosyal güvenlik sistemi üzerindeki etkilerinin azaltılması için bakım sigortası ve mesleki rehabilitasyon uygulamaları hayata geçirilecektir. Yaşlı bakım hizmetlerinin finansmanı için bakım sigortası kurulacaktır.
SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK VE MALUL AYLIĞI ALANLARIN İŞE DÖNÜŞÜ ÖZENDİRİLECEK
Sürekli iş göremezlik geliri veya maluliyet aylığı alan kişilerin yeniden işgücü piyasasına dönmesi için mesleki rehabilitasyon uygulaması hayata geçirilecektir.
TAMAMLAYICI EMEKLİLİK SİSTEMİ
Sosyal güvenlik sistemi, emekli refahının artırılması ve kişilere ilave sağlık güvencesi sağlanması amacıyla tamamlayıcı emeklilik ve sağlık sistemleriyle desteklenecektir. Genel Sağlık Sigortası sisteminin sürdürülebilirliğinin güçlendirilmesi, kişilere alternatif bir sağlık güvencesi sağlanması ve sağlık hizmet sunumundaki kapasitenin etkin kullanımı için tamamlayıcı sağlık sigortacılığı teşvik edilecektir.
OKS TAMAMLAYICI EMEKLİLİK SİSTEMİNE DÖNÜŞTÜRÜLECEK
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) daha cazip hale getirilerek fon tutarı ve katılımcı sayısı artırılacak, Otomatik Katılım Sistemi (OKS) işveren katkısını içerecek şekilde geliştirilecek ve fon çeşitliliği sağlanacaktır. OKS’nin işveren katkısını da içeren ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşeceği tamamlayıcı emeklilik sistemi kurulacaktır. OKS’de fon çeşitliliği katılımcıların farklı risk algısı ve tercihlerini dikkate alacak şekilde artırılacaktır.
BES’TE TOPLU ÖDEME YERİNE UZUN DÖNEM BAKIM
BES’te yapılan kesintilerin sadeleştirilmesi ve azaltılması sağlanacaktır. Yaş ve yıl şartlarını karşılayan BES katılımcılarının fonları, Plan döneminde ihdas edilecek sigorta ürünü kapsamında, isteğe bağlı olarak uzun dönem bakım teminatına dönüştürülecektir.
Yükseköğretim kurumlarına kayıtlı 25 yaş altı öğrencilerin BES’e katılımlarını ve sistemde kalmalarını teşvik edici uygulamalar hayata geçirilecektir. OKS’de olduğu gibi BES’ten emekli olan bireylerin birikimlerini toplu olarak çekmeleri yerine programlı geri ödeme veya yıllık gelir sigortası şeklinde almaları özendirilecektir.
