Emeklilik dilekçesi ne zaman verilmeli?
Emekli aylığının miktarı çalışma süresi ve prime esas kazancın yanı sıra dilekçe tarihine göre de önemli ölçüde değişebiliyor. Yıl içinde emekli aylığına yapılan artışlar ile yıllık enflasyon rakamı ve gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) artışı, bağlanacak emekli aylığı tutarında etkili oluyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, emeklilik dilekçesi için ideal zamanın nasıl tespit edilebileceğini yazdı
Emekli aylığının tutarı, kişilerin prim ödeme gün sayısı, aylık bağlama oranı ve çalışırken Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen prime esas kazançları üzerinden hesaplanır. Çalışırken bildirilen kazançların emeklilik dilekçesi verilen tarihteki güncel değeri, güncelleme katsayısı ile belirlenir. Güncelleme katsayısı, 2008 yılından sonraki çalışmalar için tüketici fiyat endeksi artışının tamamı ile gayri safi yurtiçi hasıladaki (GSYH) artışın yüzde 30’u dikkate alınarak tespit edilir.
Emekli aylığı bağlanmasındaki ayrıntılar nedeniyle aynı prim gününe sahip olan ve aynı kazançla çalışan kişilerin emekli aylıkları, emeklilik dilekçesi verdikleri tarihe göre değişebiliyor. Bu nedenle, yıl sonuna doğru emekli olmak isteyen kişiler için emeklilik dilekçesinin kasım aralık ayında mı yoksa ocak ayında mı verileceği önem taşıyor. Başlangıçta bağlanan emekli aylığı farkı, kişilerin yaşamının geri kalanında alacakları emekli aylığı tutarını etkileyebiliyor.
2020 yılında emekli olanlar için öncelikle, 2019 yılı güncelleme katsayısı üzerinden hesaplanan ocak ayı emekli aylığı rakamı belirlenir. Bu rakam, yılın ilk yarısında dilekçe verenler için ocak ayında emekli aylıklarına yapılan zam oranında artırılır. Yılın ikinci yarısında emekli olanlarda ise ocak ve temmuz aylarındaki zam oranlarına göre artış yapılır.
Emeklilik dilekçesini gelecek yıl ocak ayında verenlerin emekli aylığı bağlanırken ise 2020 yılı TÜFE artışı ile 2020 yılı gelişme hızına göre hesaplanacak güncelleme katsayısı dikkate alınacak.
2020’DE GÜNCELLEME KATSAYISI NE BEKLENİYOR?
Bazı yıllarda ocak ve temmuz aylarında yapılan artışlar, yıllık güncelleme katsayısından fazla olabiliyor. Bu durumda emeklilik dilekçesini kasım aralık ayında vermek daha avantajlı oluyor. Güncelleme katsayısının ocak ve temmuz aylarındaki artışlardan yüksek beklendiği yıllarda ise dilekçeyi ocak ayında vermek daha kazançlı olabiliyor.
Bu yıl SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına ocakta yüzde 6.50, şubatta yüzde 5.75 olmak üzere kümülatif yüzde 12.62 oranında artış yapıldı.
Merkez Bankası son enflasyon raporunda 2020 yılı enflasyon tahminini yüzde 12.1 olarak revize etti. Orta Vadeli Program’da ise 2020 yılı GSYH artışı binde 3 olarak tahmin edildi.
Yıl sonu enflasyon ve büyüme hedefleri tahminlere uygun gerçekleşirse 2020 yılı güncelleme katsayısına GSYH artışının etkisi sıfıra yakın olacak. Dolayısıyla güncelleme katsayısı 12.1 oranındaki enflasyon düzeyinde kalacak.
GSYH değişimi negatif çıktığında da güncelleme katsayısı hesabında sıfır olarak kabul edilecek.
EMEKLİLİK DİLEKÇESİ KASIM - ARALIKTA MI OCAKTA MI VERİLMELİ?
Bu yıl ocak ve temmuz aylarında yapılan maaş zamlarıyla, güncelleme katsayısı birbirine çok yakın seyrediyor. Enflasyonda yılın son iki ayında hızlı bir artış olmazsa 2020 güncelleme katsayısı, yıl içindeki emekli aylığı artışlarının çok az altında kalacak.
Son iki ayın enflasyon verilerinde büyük bir sürpriz yaşanmazsa ocak ayından önce emeklilik dilekçesi vermekle sonra vermek arasında çok önemli bir fark olmayacak gibi görünüyor.
2019’DA EMEKLİLİK DİLEKÇESİ VERENLERİN AVANTAJI NE OLDU?
Emeklilik dilekçesini geçen yıl aralık ayında verenler, ocak ayında emekli olanlara göre daha avantajlı oldu. Örneğin, aralık ayında dilekçe veren kişinin Ocak 2019 itibarıyla hesaplanan aylığı 3000 TL olsun. Bu rakama ocak ayındaki yüzde 10.19 ve temmuzdaki yüzde 5.01 olmak üzere yüzde 15.71 oranında artış yapılarak, kişinin 2019 aylığı 3471 TL olarak belirlendi.
Buna karşılık, emeklilik dilekçesini aralık ayı yerine ocak ayında veren kişinin 3000 TL olan aylık başlangıç tutarı güncelleme katsayısı düşük çıktığı için sadece yüzde 12.11 oranında artırıldı. Böylece aylığı 3363 TL olarak bağlandı. Arada sadece bir aylık fark olmasına rağmen, emeklilik dilekçesini aralık ayında veren kişi 108 TL daha kazançlı çıktı. Bu farkın yaşam boyu devam edeceğini düşünürsek, elde edilen avantajın büyüklüğü daha iyi görülür.
Bir ayrıntıya daha dikkat çekmek istiyorum. TÜİK, bir önceki yılın dördüncü çeyrek ve yıllık GSYH verilerini şubat sonu mart başında yayımlıyor. Bu nedenle, ocak veya şubat aylarında emeklilik dilekçesi verenlerin aylığı ilk başta büyüme hızı sıfır kabul edilerek bağlanıyor. Büyüme hızı açıklandıktan sonra gerçek aylık tutarı hesaplanarak aradaki fark ödeniyor.
KIDEM TAZMİNATI TAVANINA DİKKAT!
Emeklilik dilekçesinin zamanı konusunda karar verirken dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da kıdem tazminatıdır. Kıdem tazminatı tavanı altı ayda bir memur maaş katsayısına göre artırılır. Kıdem tazminatı, tavanı aşan kişiler emeklilik dilekçesinin zamanlaması konusunda karar verirken, kıdem tazminatını da hesaba katmalıdır.
Kıdem tazminatı tavanı 2020 yılı ikinci yarısı için 7 bin 117 TL’dir. Brüt ücreti bu rakamın üzerinde olanlar, emeklilik dilekçesi için 2021 yılını beklediklerinde daha yüksek kıdem tazminatı alabilirler.
KAMU İŞÇİLERİ İÇİN DİLEKÇE TARİHİ
Kamuda çalışan işçiler ücretlerini her ayın 15’inde alıyorlar. Kamu işçilerine 15 Aralık’ta ödenen ücret 15 Aralık – 14 Ocak tarihleri arasındaki çalışmalarının karşılığı ödenir. Dolayısıyla kamu işçilerinin 14 Ocak tarihine kadar verdikleri emeklilik dilekçeleri, 2020 yılında verilmiş sayılır.
