Bedelli askerlik yapacaklar dikkat! İşten çıkış bildirgesi...
Vergi indiriminden yararlanmakta olan engelliler, sigortalılık süresi ve prim gün koşulunu yerine getirdiklerinde, yaş koşulu olmadan emekli olabilirler. Sigortalılık süresi ve prim gün sayısı, engellilik derecesine ve çalışmaya başladığı tarihe göre değişir. 1999'dan sonra işe giren herkes, 7000 gün primi tamamladıklarında Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan (SGK) alacakları yazıyla kıdem tazminatı alabilirler. İşten çıkış bildirgesine işvereni tarafından "askerlik" kodu yazılan bedelli askerlik yapanlar, döndüklerinde iş bulamazlarsa işsizlik maaşı alabilirler. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, sizden gelen soruları yanıtladı
Soru: Yüzde 50 engelli raporum mevcut. Sigorta başlangıç tarihim 14 Ekim 2000. Prim günüm 6100. Bu koşullarda ne zaman emekli olabilirim? (Ahmet Kefkir)
Yanıt: Sayın Kefkir, engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olduğu tespit edilen 4/a kapsamındaki sigortalıların 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nda öngörülen aylığa hak kazanma koşulları devam ediyor. Vergi indiriminden yararlanma hakkı bulunan engelliler, kanunda öngörülen sigortalılık süresi ve prim gün sayısını doldurdukları takdirde yaş koşulu aranmadan emekli olurlar.
6 Ağustos 2003 tarihinden en az 12 yıl ve daha önce işe girenlere 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günüyle yaşlılık aylığı bağlanıyor. 6 Ağustos 2003 tarihinde 12 yıldan daha az sigortalılık süresi bulunanlara ise sigorta başlangıç tarihlerine göre değişen kademeli yaş uygulanıyor. Buna ilişkin tablo şöyle:
Buna göre, yüzde 50 engelli olarak 19 yıl sigorta, 4240 prim gününe tabisiniz. Prim günü koşulunu yerine getirdiğinize göre, 19 yılı dolduracağınız 14 Ekim 2019 tarihinde emekli olabilirsiniz.
7000 GÜN PRİMLE KIDEM TAZMİNATI
Soru: 2000 yılı kasım ayında SSK’lı olarak çalışmaya başladım. Geçtiğimiz günlerdeki yazınızda, bir kadın okurun sorusu üzerine, 7000 prim gününü doldurduğu takdirde kıdem tazminatı alabileceğini yazdınız. Erkekler de aynı koşullarda kıdem tazminatı alabilir mi? (Tayfun Bilir)
Yanıt: Sayın Bilir, emekli olmadan kıdem tazminatı alma koşulları, işe ilk defa başlanan tarihe göre şöyle:
– 8 Eylül 1999’dan önce işe girenler: 15 yıl sigorta, 3600 prim günü.
– 9 Eylül 1999-30 Nisan 2008 tarihleri arasında işe girenler: 25 yıl sigorta, 4500 prim günü.
– 1 Mayıs 2008’den sonra işe girenler: 25 yıl sigorta, 5400 prim günü.
– 9 Eylül 1999’dan sonra işe girenler: Sigortalılık süresi 25 yılın altında olmakla birlikte 7000 prim gününü tamamlayarak.
Buna göre, 9 Eylül 1999 tarihinden sonra işe girenler 7000 prim gününü tamamladıkları takdirde, 25 yıl sigortalılık süresini beklemeden kıdem tazminatı alabilirler. Bu konuda kadın erkek ayrımı bulunmuyor. 1475 sayılı İş Kanunu uyarınca, yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirenler kıdem tazminatı alabilirler.
SİGORTASIZ ÇALIŞTIRILDIĞINIZ GÜNLER İÇİN HİZMET TESPİT DAVASI AÇIN
Soru: 1997 yılından itibaren ara ara çalıştım. 1999 yılı haziran ayından itibaren de sürekli olarak çalışmaya başladım. Fakat iş yeri beni maalesef sigortasız çalıştırmış.2001 yılı eylül ayında kamuda resmi sigorta başlangıcım bulunmaktadır. 1999 haziran ayından 2001 yılı eylül ayına kadar sigortasız çalıştığım dönemler için ne yapmam gerekmektedir? (Cihad Doğan)
Yanıt: Sayın Doğan, sigortasız çalıştırıldığınız dönemler için hizmet tespit davası açmalısınız. Ancak, dava açmadan önce o dönemde o iş yerinde çalıştığınıza dair kanıtlar toplamanızda yarar var. Örneğin size bankadan düzenli ödeme yapıldıysa veya makbuz imzalatılarak elden para verildiyse bunlar delil olarak kabul edilir. Ayrıca, o dönem birlikte çalıştığınız kişileri tanık gösterebilirseniz bu da işinizi kolaylaştırır.
MEMURİYETTEN AYRILANIN EMEKLİ AYLIĞI DÜŞEBİLİR
Soru: Eşim öğretmen. Yaşa takılanlardan. Yaş dolmadan ayrılırsa ileride yasa değişikliği veya başka nedenle hak mahrumiyeti yaşamaktan çekiniyor. Yaş dolmasına 7 yıl var. İleride bir sıkıntı yaşanmaması için dilekçede özellikle belirtilmesi gereken bir ifade var mıdır? (A. Cömert)
Yanıt: Sosyal güvenlik yasasında olası bir değişiklik, eşinizin şu anki kazanılmış hakkını etkilemez. Ancak, yaş dolmasına 7 yıl var iken memuriyetten ayrılmak başka kayıplara yol açabilir. Çalışmadan yaşı beklerse düşük emekli aylığı söz konusu olur. Başka işte çalışıp emekli olduğunda da kaybı telafi etmesi kolay olmaz. 2008 ekim ayından önce çalışmaya başlayan memurların emekli aylığı, görevdeki memur maaşlarına endeksli olarak artırılır. Dolayısıyla emekli memur, enflasyon artışının yanı sıra refahtan pay alır. SSK veya BAĞ-KUR emekli aylıkları ise sadece enflasyon oranında artırılır, refah artışından pay verilmez. Bu da uzun vadede SSK ve BAĞ-KUR emekli aylığının erimesine yol açar.
“ASKERLİK” KODU YAZILAN BEDELLİLER DE İŞSİZLİK MAAŞI ALIR
Soru: Askerlik nedeni ile istifa dilekçemi vereceğim. İşsizlik sigortası şartlarını sağlıyorum. Verdiğiniz bilgilere göre normal askerlik için işten ayrılanlar döndüklerinde işsiz kalırlarsa işsizlik maaşından yararlanabiliyorlar. Bedelli askerlik için de aynı şey geçerli midir? 1 Ocak'ta işten ayrılacağım, şubatta askere gideceğim. Martta geri döneceğim. Döndükten sonra işsizlik maaşı alabilir miyim? (Kıvanç Ş.)
Yanıt: Bedelli askerlik yasasına bu yıl eklenen "askerlik süresince ücretsiz izinli sayılırlar” ifadesi, işsizlik maaşı açısından da yeni bir durum yarattı. Normalde askere gitmek üzere işten ayrılıp 90 gün içinde askere gidenler, dönüşte işsiz kaldıklarında işsizlik maaşı alabiliyorlar.
Burada genel kural, işten çıkış bildirgesine “askerlik kodu” yazılmış olması. İşveren bedelli askerlik için ayrıldığınızda da “askerlik kodu” yazarak, çıkışınızı yaparsa dönüşte işsiz kalırsanız işsizlik maaşı alabilirsiniz. Ancak, askerlik kodu yazılması, işverenin size kıdem tazminatı ödemesi anlamına da geleceği için her işveren buna yanaşmaz. Sonuç olarak, işveren çıkış belgenize askerlik nedeniyle ayrıldığınızı yazarsa işsizlik maaşı alabilirsiniz, yazmazsa alamazsınız. İŞKUR açısından önemli olan işten çıkış bildirgesinde askerlik kodunun bulunup bulunmadığıdır.
BEDELLİ ASKER KIDEM İÇİN DAVA AÇABİLİR
Soru: Kurumsal bir firmada mühendis olarak çalışmaktayım. Ay sonunda bedelli askerlik yapmak üzere askere gideceğim. İş yerinden bedelli askerlik görevimi yerine getirmek için çıkış verilmesini istesem kıdem tazminatı hakkım olur mu? Bunu şirket personeline sorduğumda yasa gereği çıkış verilmeyip 21 gün ücretsiz izinli sayılacağımı ve herhangi bir tazminat alamayacağımı söylediler. Fakat, bazı uzmanlar bedelli askerlik de olsa, çıkış almak isteyenlerin kıdem tazminatı hakkı olduğunu belirtiyorlar. (B.M.)
Yanıt: Bu yılki bedelli askerlik yasası öncekilerden farklı olduğu için uygulamaya ilişkin tartışma yaşanıyor. 2011 yılında 21 gün silah altına alınarak yapılan bedelli askerlik yasasında “ücretsiz izinli sayılırlar” şeklinde bir ibare yoktu. Öyle bir ibare olmadığı için 2011’de bedelli askerlik yapmak üzere işten ayrılanlar kıdem tazminatlarını alabildiler.
Bu yılki yasada ise “ücretsiz izinli sayılırlar” ibaresi konuldu. Dolayısıyla işveren bu ibareye dayanarak kıdem tazminatı vermeye yanaşmıyor. Ancak, işten ayrılıp yeniden dönmemeyi göze alıyorsanız, kıdem tazminatı talebiyle işten ayrılabilirsiniz. İşveren ödeme yapmazsa önce konuyu arabulucuya götürürsünüz, orada uzlaşma olmazsa dava açarsınız. Bu konuda nihai kararı yargı verecek.
