EYT'linin işten çıkışı nasıl yapılacak?
Emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili kanunun yürürlüğe girmesinin ardından emeklilik başvuruları alınmaya başlarken, halen çalışmakta olanlar ile emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam edecek kişilerin işten çıkış ve emeklilik dilekçesi konusunda zaman zaman tereddütler yaşanıyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, EYT'lilerin emeklilik başvurusu ile ilgili merak edilenleri yazdı
Emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili kanunun 3 Mart 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlayanlardan yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirenler, emeklilik başvurularını yapmaya başladı. Başvurular e-Devlet üzerinden yapılabilmekle birlikte, çoğu kişi sosyal güvenlik merkezlerinden başvuru yapmayı tercih ediyor. İşçi ve işverenlerce tereddütte kalınan hususlara ilişkin çok sayıda soru geliyor.
EMEKLİ AYLIĞI, DİLEKÇE VERİLEN TARİHTE Mİ BAŞLAYACAK?
Mart ayında emeklilik dilekçesi verenlerin aylığı 1 Nisan’dan geçerli olmak üzere bağlanacak. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Yaşlılık aylığının başlangıcı ve kesilmesi” başlıklı 30. maddesi uyarınca, 4A (SSK) ve 4B (BAĞ-KUR) kapsamındaki sigortalılardan yaşlılık aylığına hak kazananlara, emeklilik dilekçesi verdikleri tarihten sonraki ay başından itibaren emekli aylığı bağlanır. 4C (Emekli Sandığı) kapsamındaki kişilere ise yetkili makamdan alınan emekliye sevk onayı üzerine görevleriyle ilişiğin kesildiği tarihi takip eden ay başından geçerli olmak üzere aylık bağlanır. Buna göre, emeklilik dilekçesinin 1 Mart veya 31 Mart’ta verilmesinin bir önemi yok. Mart ayında dilekçe veren herkesin emekli aylığı 1 Nisan tarihinden başlayarak bağlanacak.
“EMEKLİ OLABİLİR” YAZISI ZORUNLU MU?
İşveren, halen bir işte çalışmakta olan kişilerin emeklilik gerekçesi ile iş akdini feshederken kıdem tazminatını ödemek zorunda. İşveren, işçinin gerçekten emekliliğe hak kazanıp kazanmadığını anlamak için daha önce Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan “Emekli olabilir” yazısı getirilmesini istiyordu. SGK, emeklilik başvurularındaki yoğunluğu dikkate alarak yazı vermeyeceğini açıkladı. Bunun yerine, e-Devlet’ten “SGK Tescil ve Hizmet Dökümü”, “Sosyal Güvenlik Kayıt Belgesi” ve “Çalışma Hayatım” hizmetlerinden sorgulama yapılarak emekliliğe hak kazanma koşullarının yerine getirilip getirilmeyeceğinin işçi ve işverence tespit edilmesini istedi. Sorgulama ekranında “4A tesciline göre emeklilik bilgileri” bölümünde prim gün sayısı ve sigortalılık süresi satırlarının karşısında “kalan prim gün 0 gün” ve “Kalan süre 0 gün” yazması gerekiyor.
Kalan gün ve sürenin sıfır yazması, emeklilik için gerekli prim günü ve sigortalılık süresi koşullarının yerine getirildiği anlamına geliyor.
AYNI İŞTE ÇALIŞMAYA DEVAM EDEN EYT’LİNİN İŞTEN ÇIKIŞI NE ZAMAN YAPILMALI?
İşverenler, EYT kapsamındakilerin işten çıkış işlemlerinde normal emeklilik prosedürlerini izleyecek. İşten çıkarmada 8 numaralı kod kullanılacak. İşçinin işten ayrılış bildiriminin 8 koduyla yapılması ve aynı gün işçinin tahsis talebinde bulunması halinde ertesi gün yeniden sosyal güvenlik destek primine tabi bildirim yapılarak işçi aralıksız çalıştırılmaya devam edilebilecek. İşçinin emekli aylığı da talebi takip eden ayın başından başlatılacak.
Buna göre, aynı işte çalışmaya devam edecek işçilerin işten çıkış işlemleri ay içinde herhangi bir gün olabileceği gibi, ayın son günü de yapılabilir. Ayın son gününde işten çıkış yapılması halinde işçinin aynı gün içinde emeklilik başvurusunda bulunması, 1 Nisan’dan itibaren de SGDP’ne tabi olarak yeniden işe giriş işlemi yapılması gerekir. Mart ayının 15’inde işten çıkışı yapılan işçi de aynı gün emeklilik başvurusunu yaptıktan sonra ertesi gün SGDP’ne tabi olarak işe giriş işlemi yapılabilir. Burada önemli olan, işten çıkışın (8) koduyla bildirilmesidir.
5 PUANLIK PRİM İNDİRİMİ İÇİN 30 GÜNLÜK SÜRE NE ZAMAN BAŞLAR?
EYT’lilerin emekli olduktan sonra aynı işyerinde 30 gün içinde işe başlaması durumunda, sosyal güvenlik destek priminde 5 puanlık indirim yapılacak. Beş puanlık indirim, işçinin brüt ücreti üzerinden uygulanacak. Asgari ücretle çalışan işçi için 500.40 TL, kazancı tavandan bildirilen işçi için de 3.753 TL prim indirimi yapılacak.
Beş puanlık prim indiriminden yararlanabilmek için 30 gün içinde işe başlama koşulu, işçinin işten çıkışının yapıldığı günden başlayacak.
EMEKLİ SANDIĞI VE BAĞ-KUR’DA 23 MAYIS 2002 ÖNCESİ 3 YIL ZORUNLU MU?
8 Eylül 1999 tarihinden önce herhangi bir statüde sigortalı olarak çalışmaya başlamış olan herkes EYT’li kabul ediliyor. Buna göre, 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanlardan Emekli Sandığı ve BAĞ-KUR kapsamında olanların 23 Mayıs 2002 tarihindeki prim gün sayısına bakılmayacak. Herhangi bir statüde 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlamış olan Emekli Sandığı iştirakçileri ve BAĞ-KUR’lular kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 prim gününü tamamlamışlarsa EYT düzenlemesinden yararlanarak emekli olabilecekler.
Örneğin, Temmuz 1999 tarihinde SSK girişi olan bir kişi sonradan memur veya esnaf olarak çalışmaya başlamışsa, kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 günü tamamlamak koşuluyla emekli olabilecek.
