Fosfor nedir, nerelerde kullanılır? Fosfor kullanım alanları, özellikleri ve simgesi
İnsan vücudunda kalsiyumdan sonra en fazla bulunan element olarak karşımıza çıkan fosfor, sağlık için oldukça önemli kimyasal bir maddedir. İnsan sağlığı için önemi bir yana endüstri ve tarımda da aranılan elementlerdendir. Fosfor nedir, nerelerde kullanılır? Fosfor kullanım alanları, özellikleri, periyodik tablodaki simgesi ve yeri nedir? İşte, detaylar.
Yunanca “ışık getiren” anlamına gelen element, parlayıcı özelliğiyle dikkat çekmektedir. Keşif tarihiyle ilgili elimizde net veriler bulunmasa da 12. yüzyılda Arap simyacıların fosfor elementini elde ettiği yönünde bir takım bilgiler yer almaktadır. Fosfor nedir? Nerelerde kullanılır? Fosfor simgesi ve sembolü nedir? Fosfor periyodik tablodaki yeri nedir? Kullanım alanları ve özellikleri nelerdir? İşte, merak edilen detaylar.
Fosfor Nedir?
Fosfor diğer elementlere nazaran oldukça reaktif özellik gösterir; bu sebeple Dünya üzerinde serbest halde bulunmaz. Saf fosfor, beyaz ve kırmızı olmak üzere iki ana formdan oluşur. Beyaz formu ciltle temas halinde yanıklara sebebiyet verebilir, yani toksiktir. Havaya maruz kaldığında kendiliğinden alev alır. Kırmızı fosfor ise amorf ve toksik değildir. Minerallerde ise fosfor genellikle fosfat halinde bulunmaktadır. Fosfor, tüm canlılar için gerekli bir elementtir.
Fosfor Nerelerde Kullanılır?
Beyaz fosfor işaret fişeklerinde ve yakıcı aletlerde kullanılmaktadır. Kibrit kutularının yanında yer alan ve kibritleri yakmak için kullandığımız bölümün malzemesinde kırmızı fosfor kullanılmaktadır. Fosfor bileşiklerinin en büyük kullanım alanını gübreler oluşturur. Çelik üretiminde de fosfor önemli yer tutmaktadır. Bazı deterjanların içeriğini oluşturan fosfor, kimi ülkelerde aşamalı olarak kaldırılmaya başlanmıştır. Bunun nedeni, doğal su kaynaklarında istenmeyen alglerin büyümesine neden olan yüksek fosfat seviyeleridir. Fosfatlar özel cam ve porselen eşya üretiminde de kullanılmaktadır.
Fosfor Simgesi
Fosfor “P” simgesiyle gösterilen ve atom numarası 15 olan kimyasal bir elementtir. Saf fosfor ilk olarak insan idrarından izole edilmiştir. Bunun yanı sıra ölü hayvanların kemiklerinden elde edilen kemik tozu da eski bir fosfat kaynağı olarak bilinmektedir. Fosfat madenleri fosil içerik yönünden oldukça zengindir. Bunun sebebi fosfatın hayvanların dışkı ve kalıntılarındaki fosillerde yüksek oranda yer almasıdır. Çıkarılan bu fosfor bileşiklerinin çok büyük bir kısmı gübre olarak kullanılmaktadır.
Fosfor Sembolü
Fosfor “P” sembolüyle ifade edilmektedir. Fosforun beyaz, kırmızı, mor ve siyah fosfor olarak 4 çeşit allotropu bulunmaktadır. Beyaz fosfor; saydam ve yağ kıvamındadır. Allotroplar içinde en reaktif ve uçucu olanıdır. Karanlıkta parlar. Oksijenle temas halindeyse alev alır. Kırmızı fosfor ise beyaz fosforun ısıtılmasıyla elde edilir. Toksik değildir. Beyaz fosfora göre daha az tehlikeli olduğundan dolayı kibrit üretiminde kullanılır. Siyah fosforun kullanımı ise sınırlıdır. 550 derecede kırmızı fosfora dönüşür. Mor fosfor ise beyaz fosfordan elde edilir. Kristaller halinde olup tıpkı siyah fosfor gibi kullanımı sınırlıdır.
Fosfor Periyodik Tablodaki Yeri
Periyodik tablonun 3. periyodunun 15. grubunda bulunan fosfor elementi, görünüş olarak yarı saydam ve sarı renkli bir elementtir. Azot dışındaki birçok element ile kolaylıkla birleşir. Bu kolay birleşim havada kolaylıkla ateş alabilmesine sebebiyet vermektedir.
Fosfor Kullanım Alanları
Fosfor Özellikleri
