Dünyada yolcuların hakları neler? Yolculara ne kadar tazminat veriliyor?
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) havayolu ile seyahat eden yolcuların haklarına dair yönetmelikte yaptığı değişiklikle birlikte rötar yapan havayolu şirketleri yolcularına tazminat ödüyor. Peki dünyada yolcu hakları nasıl?
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) havayolu ile seyahat eden yolcuların haklarına dair yönetmelikte yaptığı değişiklikle birlikte rötar yapan havayolu şirketleri yolcularına tazminat ödüyor.
Türkiye'de uçuşların teknik ve operasyonel nedenlerle tehir edilmesi ve yolcunun planlanan son varış yerine 3 saat ve daha fazla sürede ulaştırılması halinde, havayolu şirketi belirlenen ücretleri yolcuya ödüyor.
Yolculara iç hat uçuşlar için 100 Euro, dış hat uçuşlarında ise yolcularına bin 500 kilometre veya daha kısa tüm uçuşlar için 250 Euro, 1500 ile 3500 kilometre arası uçuşlar için 400 Euro, 3500 kilometreden daha uzun uçuşlar için 600 Euro, tazminat tutarı belirlendi. Söz konusu tazminat alacaklarının Türk Lirası cinsinden karşılığı hesaplanırken, tazminatın ödendiği güne ait Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınıyor.
Peki dünyada yolcu hakları neler?
AB ÜLKELERİ
AB ülkelerinde yolcu hakları, EC261/2004 yasası düzenlemesi ile korunuyor.
Düzenleme, aksaklığın havayolunun kontrolü dışında bir şeyden kaynaklanmadığı sürece, havayollarını mali açıdan sorumlu tutuyor.
EC261, yolcu haklarıyla ilgili en kapsamlı yasalardan biri olarak değerlendirilirken, mağduriyet durumunda havayollarının ödemesi gereken tazminat miktarını 250 ila 600 euro arasında belirlemiştir. AB'deki bir havalimanından ayrılan tüm yolcular EC 261 kapsamında sayılmakla beraber bazı durumlarda, diğer dünya çapındaki destinasyonlardan Avrupa'ya uçan yolcular da kapsam dahilinde sayılabiliyor.
BİRLEŞİK KRALLIK
Birleşik Krallık, Brexit ile AB'den ayrılmadan önce, birçok AB yolcu hakkını Birleşik Krallık yasalarına dahil etti. Böylelikle de Birleşik Krallık'tan uçan veya Birleşik Krallık havayollarında seyahat eden yolcular da tıpkı AB'de oldukları dönemdeki gibi birçok hakka sahip oldu.
Buna göre yolcular; uçuşları 3 saatten fazla gecikirse, iptal edilirse veya fazla rezervasyon (overbooking) yapılırsa, havayolu sorundan sorumlu değilse bile yine de tazminat alma hakkına sahip. AB yasaları ile arasındaki en büyük farklardan biri ise Birleşik Krallık yasalarına göre tazminat miktarlarının sterlin cinsinden olması ve 220 ila 600 euro arasında değişmesi. Ancak zamanla İngiltere'nin AB yasalarındaki değişiklikleri yansıtması gerekmediği için yasaların daha da farklılaşması muhtemel.
ABD
ABD yasaları, Avrupa veya diğer uluslararası yasalar kadar kapsamlı sayılmıyor.
Ancak ABD'de fazla rezervasyon (overbooking) nedeniyle uçağa binmeniz reddedilirse 1350 dolara kadar tazminat almaya hak kazanabiliyorsunuz. Ayrıca havayolunun sizi en kısa sürede ücretsiz olarak başka bir uçuşa ayarlaması gerekiyor. Bu yasalar yalnızca ABD vatandaşları için geçerli olmazken ABD'deki bir havalimanından kalkan bir uçuşta herhangi bir havayoluyla seyahat eden herhangi bir yolcuya bu tazminatın ödenmesi gerekiyor.
ABD yasaları, ABD'de pistte gecikme yaşayan veya bagaj sorunu yaşayan yolculara da haklar tanıyor. ABD Ulaştırma Bakanlığı'nın sitesinde yer alan açıklamaya göre;
Ancak diğer ülkelere kıyasla yetersiz olduğunu ABD Başkanı Biden da kabul etmiş ve Mayıs 2023'te yaptığı açıklamada "Çoğunuzun ABD hava yollarından aldığınız hizmetten ne kadar hayal kırıklığına uğradığını biliyorum" demiş ve Amerikan hava yollarında son dönemde yaşanan aksaklıklar nedeniyle çok sayıda kişinin mağduriyet yaşadığını, bunun 'kabul edilemez' olduğunu söylemişti.
Uçuş iptalleri ya da gecikmelerin hava yolları şirketlerinin hatasından kaynaklanması durumunda şirketlerin yeniden rezervasyon, otel ve yemek masraflarını karşılayacağını ifade eden Biden, bunun orta ve alt sınıf aileler için önemli bir adım olduğunu dile getirmişti.
BREZİLYA
Brezilya'da havayoluyla seyahat eden herkes, 400 sayılı ANAC Kararı olarak bilinen Brezilya'nın Ulusal Sivil Havacılık Kurumu (ANAC) yolcu hakları yönetmeliği kapsamında korunuyor.
Bu yasalar; rötar, iptal veya uçuş planı değişiklikleri gibi sorunlar olduğunda havayolu şirketlerinin yolcularına karşı sorumluluklarını net olarak açıklarken, şirketlerin bu konuda yolculara nasıl ve ne zaman destek sunması gerektiğini de belirtiyor.
Bir havayolu şirketi yolcularına gerekli desteği sunamazsa Brezilya Tüketiciyi Koruma Yasası, yolculara yaşadıkları aksaklık nedeniyle 10 bin Brezilya Reali'ne (yaklaşık 1630 dolar) kadar tazminat talep etme hakkı tanıyor.
KÜRESEL: MONTREAL KONVANSİYONU
Montreal Konvansiyonu veya MC99, dünya çapında 140'tan fazla ülke tarafından kabul edilen bir anlaşmadır. Amacı ise uçuş gecikmesi veya bagaj sorunları durumunda havayolu sorumluluğunu belirlemektir. Bu, en kapsamlısı olmasa da, pek çok ülke bu düzenlemeye uyuyor ve bu düzenleme milyonlarca yolcuya uluslararası uçuşlarda temel haklar sağlıyor.
Gecikmeler, uçuş iptalleri veya biniş reddi durumlarında MC99 beklenmeyen maliyetlere karşı koruma sağlıyor. Örneğin önceden ödenmiş bir rezervasyonu kaçırırsanız, bir otelde fazladan bir gece için ödeme yapmanız gerekirse veya öngörülemeyen başka masraflar biriktirirseniz, yaklaşık 6 bin euro'ya kadar geri ödeme alabilirsiniz.
Montreal Konvansiyonu ayrıca, uçuşlarda teslim edilen bagajlarla ilgili sorun yaşayan yolculara, bagajlarının havayolu tarafından hasar görmesi, kaybolması veya gecikmesi durumunda 1400 euroya kadar da tazminat talep etme olanağı sağlıyor.
