Ölüm aylığında 5 yıl kriteri
Hayatını kaybeden kişiden eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için ölen kişinin asgari prim gününü doldurması gerekir. Asgari prim günü ölen kişinin hangi statüde çalıştığına göre değişir. Prim günü bir gün bile eksik ise ölüm aylığı bağlanmaz. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, ölüm aylığına ilişkin merak edilenleri yazdı...
Emeklilik ve yaşlılık aylığı bağlanmadan ölen kişilerin eşine ve çocuklarına ölüm (dul ve yetim) aylığı bağlanabilmesi için ölen kişinin asgari prim gün sürelerini doldurmuş olması gerekir. Söz konusu süre, Emekli Sandığı (4/c) ve BAĞ-KUR (4/b) statüsünde en az 1800 gündür. SSK (4/a) statüsündeki kişilerde ise en az 5 yıldan beri sigortalı olup toplam 900 gün sigorta primi ödeme şartı aranıyor.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
2008 yılına kadar Emekli Sandığı’nda ölüm aylığı bağlanabilmesi için 3600 prim gününün doldurulması şartı şartı aranırken, 2008 yılından sonra bu süre 5 yıla indirildi.
BAĞ-KUR’luların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için, 1800 prim gününün tamamlanması ve ölen kişinin kendi sigortalılığından dolayı prim borcunun bulunmaması gerekir.
EKSİK PRİM GÜNÜ İÇİN BORÇLANMA HAKKI VAR MI?
Emekli Sandığı ve BAĞ-KUR sigortalılarının hak sahipleri, eksik prim günlerini tamamlamak için varsa hizmet borçlanması yapabilirler. Ölen kişinin askerlik, doğum gibi borçlanma hakkı varsa bu süreler için borçlanma yoluna gidebilirler. Örneğin 18 ay askerlik yapmış olanlar, 540 güne kadar eksik prim günlerini tamamlayabilirler. Ölen kadın sigortalının doğum borçlanma hakkı varsa tamamı veya eksik prim gün tutarı kadar kısmı için borçlanma yapabilirler.
BAĞ-KUR’luların hak sahipleri, ölüm aylığı bağlatabilmek için daha önce borç nedeniyle dondurulmuş süreleri ihya ederek, o döneme ilişkin primi ödemek suretiyle de aylık bağlatabilirler. Ancak, ihya yoluyla eksik prim gün tamamlanırken daha önce durdurulmuş sigortalılık süresinin tamamının borçlanılması gerekir.
Ölüm ayılığı bağlanmasında Emekli Sandığı ve BAĞ-KUR’da 1800 gün aranırken, SSK’da 5 yıl sigortalılık süresi içinde 900 gün prim bildirimi koşulu bulunuyor. Söz konusu 900 günün tamamının çalışılması gerekir. Borçlanma süreleri 900 gün hesabına dahil edilmez.
KİME, NE KADAR ÖLÜM AYLIĞI BAĞLANIR?
Ölen sigortalının eşine emekli aylığının yüzde 50'si oranında dul aylığı bağlanır. Aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise bir işte çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde yüzde 75'i bağlanır. Çocukların her birine yüzde 25 oranında pay verilir. Kız çocukları herhangi bir işte çalışmadıkları veya kendi çalışmalarından dolayı emekli aylığı almadıkları takdirde, yaşları ne olursa olsun evli olmadıkları sürece yetim aylığı alabilir.
Erkek çocuklar 18 yaşına kadar yetim aylığı alabilir. Lise ve dengi öğrenim görenlerde 20, yüksek öğrenim görenlerde ise 25 yaşına kadar aylık ödenir. Lisans öğrenimini tamamlayıp yüksek lisans veya doktora yapan erkek çocuklar, 25 yaşına kadar aylık almaya devam ederler.
24 AYLIK TUTARINDA ÇEYİZ YARDIMI
Evlenen kız çocuklarına, 24 aylık yetim aylığı tutarında çeyiz yardımı yapılır. Yetim aylığı 5000 lira olan kız çocuğuna, “evlenme ödeneği” adı altında 60 bin lira çeyiz yardımı verilir.
Çeyiz yardımı alan kız çocuğu iki yıl içinde eşinden boşanırsa veya eşini kaybederse yeniden yetim aylığı bağlatabilmek için çeyiz yardımı aldığı tarihten itibaren 24 aylık sürenin dolmasını beklemek zorundadır. Kız çocukları, bu bekleme döneminde Genel Sağlık Sigortası (GSS) hizmetlerinden yararlanırlar.
ÇALIŞAN MALÛL ERKEK ÇOCUKLARIN ÖLÜM AYLIĞI
Çalışma gücünü en az yüzde 60 oranında yitirmiş bulunan erkek çocuklar, herhangi bir işte çalışmaması veya kendi çalışmalarından dolayı gelir ve aylık bağlanmaması halinde yüzde 25 oranında yetim aylığı alırlar.
Ancak, 2008 Ekim ayından önce anne babasından dolayı SSK’dan ölüm aylığı bağlanan malûl çocukların 4/a statüsünde çalışması, yetim aylığına engel teşkil etmez.
ANA BABALARA ÇOCUKLARINDAN ÖLÜM AYLIĞI
Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde, aylık geliri net asgari ücretten az olan ana ve babaya yüzde 25 oranında ölüm aylığı bağlanır. Ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın aylık ödenir.
