KATEGORİLER

Yazının devamını okumak için tıklayınız...

TÜİK

Türkiye İstatistik Kurumu;

Resmi istatistiklerin üretimine ve organizasyonuna ilişkin temel ilkeleri ve standartları belirlemek; ülkenin ihtiyaç duyduğu alanlarda veri ve bilgilerin derlenmesini, değerlendirilmesini, gerekli istatistiklerin üretilmesini, yayımlanmasını, dağıtımını ve Resmi İstatistik Programında istatistik sürecine dâhil kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamaktadır.

İstatistik başlangıçta teknik bir disiplin olarak ele alınırken günümüzde bir bilim dalı olarak kendini kabul ettirmiş, ulusal ve uluslararası boyutta gelişmelerin temelini oluşturmuştur. Bilgi çağı olarak adlandırılan gelişmeler istatistiği evrensel bir konuşma dili konumuna getirmiştir.

Günümüzde ulusal ve uluslararası sosyal ve ekonomik gelişme hedeflerinin belirlenmesi ve bu hedeflerin başarısı güncel, güvenilir istatistiklerle sağlanmaktadır. Doğru bilgi, doğru yorum ve doğru karar sürecinde araştırmacılar, politikacılar, karar alıcılar ve tüm bireyler çalışmalarında istatistiki bilgileri etkin olarak kullanmaktadırlar.

İlk çağda bile insanlar bazı toplu olayları belirleme ihtiyacı duymuşlardır. Devletlerin kurulması ile birlikte insanlar sınır belirleme, vergi toplama, toprak dağılımına yönelik amaçlarla kayıt tutmaya başlamışlardır. Büyük bir coğrafyada, farklı ırklar, diller, dinler ve kültürler üzerindeki hakimiyetin devam ettirilmesinin koşullarından birisi şüphesiz kayıt sistemlerinin iyi olmasından kaynaklanmıştır.

CUMHURİYET ÖNCESİ

Orta Asya’da büyük uygarlıklar kuran Türk toplumları tarafından, Hindistan, Çin ve İran'da  bilgiye önem verilmiş, İlhanlılar ve Selçuklular döneminde nüfus sayımı çalışmaları yapılmıştır. Osmanlı yönetimince, kuruluş döneminden itibaren geliştirilen idari gelenekler arasında "kayıt sistemleri" de önemsenmiştir. Devlet organları içerisinde yer alan kurumlar tarafından idari ve mali fonksiyonlar yerine getirilirken; ayrıntılı, düzenli, sistematik yapıda belge ve defterlerle derlenmiştir. Ancak bu bilgiler istatistik değerlendirme amaçlı olmayıp, devletin idari ve mali fonksiyonlarının birer yan ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Günümüzde bu bilgileri istatistik amaçlı olarak değerlendirebilmek için yoğun çalışmaların yapılması gerekmektedir.

Tarım ve araziye ait bilgi toplamak amacıyla 1326-1360 ve 1360-1389 yılları arasında toprak ve nüfus sayımları yapılmıştır. 1389 yılında kurulan "Defterhaneler"e ait kayıtlar kısmen de olsa istatistik ihtiva etmektedir. Kanuni Sultan Süleyman genel bir sayım yapılması için çalışmalar başlatmış, bu sayımın her yüzyılda bir tekrarlanmasına ilişkin maddenin Kanunname'de yer almasını sağlamıştır.

Osmanlı yönetiminin modern istatistiki bilgi ve yöntemlerden yararlanma çabaları 19. yüzyılda reform süreci ile başlamıştır. 1830 tarihli nüfus sayımı bunun ilk örneğidir. Tanzimat reformları sonucu merkeziyetçi yapıyı geliştiren Osmanlı yönetimi; eğitim, sağlık, haberleşme, ulaşım vb. alanlarda sorumluluklarını artırmış, dolayısıyla toplum hakkında daha sağlıklı ölçülebilir nitelikte bilgilere ihtiyaç duymuştur.

19. Yüzyılın ilk yıllarından itibaren, merkezi sisteme dayalı olarak, merkez ve taşrada istatistik büroları açılmış, çalışmaları takip ve kontrol etmek üzere merkezi bir organ kurulmuştur. 1891'de yürürlüğe giren "Bab-ı Ali İstatistik Encümeni Nizamnamesi" uyarınca Bab-ı Ali'de kurulan Merkezi İstatistik Encümeni ile istatistik hizmetleri kanuni bir esasa bağlanmıştır. 1918 yılında çıkarılan yeni bir kanunla istatistik faaliyetleri Sadaret'e bağlı İstatistik Müdüriyeti Umumiyesi bünyesinde toplanmış, uygulaması bir yıl devam ettikten sonra yürürlükten kaldırılmıştır. Önceki sistem Cumhuriyet dönemine kadar devam etmiştir.

CUMHURİYET DÖNEMİ 

1926 "Merkezi İstatistik Dairesi" kurulmuştur.

1930 1554 Sayılı Kanun ile "İstatistik Umum Müdürlüğü" adını almıştır.

1933 2203 Sayılı Kanun ile "İstatistik Umum Müdürlüğü"; görevlerini Umum Müdürü, Müşavirlik, Muavinlik ve 10 Şube ile sürdürmüştür.

1939 3656 Sayılı Kanun ile "Taşra Mıntıka Teşkilatı" ve "Fiyat İstatistikleri Müdürlüğü"nün teşkilata dahil edilmesi karara bağlanmıştır.

1945 Kurumun adı "İstatistik Genel Müdürlüğü" olarak değiştirilmiştir.

1950 5629 Sayılı Kanun ile 3656 ve 4644 Sayılı Kanunlardaki bazı kadrolar kaldırılarak yeni kadrolar ve yeni faaliyetlerin başlaması öngörülmüş, "Tetkik ve Araştırma Dairesi" kurulmuştur.

1952 "İstatistik Umum Müdürlüğü" adını tekrar almıştır.

1955 6534 Sayılı Kanun ile Genel Nüfus, Genel Tarım ve Genel İşyeri Sayımlarının hangi yıllarda yapılacağına dair hükümler getirilmiştir.

1960 "İstatistik Genel Müdürlüğü" olarak kurum adı tekrar değiştirilmiştir.

1962 Devlet Planlama Teşkilatının kurulması kararı ile birlikte 53 Sayılı Kanunla kurumda, "Devlet İstatistik Enstitüsü" adı altında yeni bir organizasyon kurulmuştur.

1984 219 Sayılı "DİE Başkanlığı'nın Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" ile teşkilat yeniden yapılandırılmıştır.

1989-90 357, 367 ve 403 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnameler ile değişiklikler yapılarak yeni düzenlemeler yapılmıştır.

2005 5429 Sayılı Türkiye İstatistik Kanunu ile "Türkiye İstatistik Kurumu" kurulmuştur. Türkiye İstatistik Kurumu; İstatistik Konseyi ve Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı'ndan oluşmuştur.

Tüi̇k Haberleri

  • TÜİK'ten Dış Ticaret İstatistiklerine düzeltme

    Para, 31 Ekim 2024

    TÜİK'ten Dış Ticaret İstatistiklerine düzeltme

    Türkiye İstatistik Kurumunca (TÜİK), bugün açıklanan Dış Ticaret İstatistikleri Eylül Haber Bülteni'nin hazırlanma sürecinde mükellefler tarafından geçmiş aylara yönelik gümrük beyannamelerinde yapılan düzeltme işlemlerinin istatistiklere yansıtılması sırasında teknik bir aksaklık meydana geldiğini ve ocak-ağustos dönemi verilerinin eksik yayımlandığını bildirdi

  • 7 milyon kişi asgari ücretle çalışıyor

    Sosyal Güvenlik, 30 Ekim 2024

    7 milyon kişi asgari ücretle çalışıyor

    Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen prime esas kazançlara göre Türkiye’de yaklaşık 7 milyon kişi asgari ücretle çalışıyor. Asgari ücret ile asgari ücretin iki katı arasında ücretle çalışanların sayısı ise 13 milyona ulaşıyor. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi

  • Büyüme neden beklentinin altında kaldı?

    Merak Edilenler, 02 Eylül 2024

    Büyüme neden beklentinin altında kaldı?

    TÜİK'in açıkladığı verilere göre Türkiye ekonomisi ikinci çeyrekte yüzde 2,5 büyüdü. Beklentiler ise yüzde 3 gelmesi yönündeydi. Peki büyüme rakamları neden beklentilerin altında kaldı? Çalışanlar, şirketlerin büyümesinden ne kadar pay aldı? Tüik, 3 Eylül 20224'te Ağustos ayı enflasyonunu açıklayacak. Peki beklentiler ne yönde? HT Mikrofon'da Helin Genç sordu, Haberturk.com Ekonomi Müdürü Selim Karahan yanıtladı.

    İstihdamı inşaat sırtladı

    Sosyal Güvenlik, 14 Ağustos 2024

    İstihdamı inşaat sırtladı

    Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen zorunlu sigortalı işçi sayısı pandemiden bu yana 4,5 yıllık sürede 2,5 milyon kişi arttı. Bu artışın 850 bin kişilik kısmı mayıs ayı itibarıyla son bir yıllık dönemde gerçekleşti. Son bir yılda zorunlu sigortalı sayısındaki artışın dörtte biri tek başına inşaat sektöründen kaynaklandı. Giyim sektöründe sigortalı işçi sayısı ise aynı dönemde 66,7 bin kişi azaldı. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi  

    TÜİK'ten enflasyon açıklaması: Manipülasyon yapılıyor

    İş-Yaşam, 07 Ağustos 2024

    TÜİK'ten enflasyon açıklaması: Manipülasyon yapılıyor

    TÜİK, enflasyon hesaplamasına dair sosyal medyada çıkan paylaşımlara ilişkin açıklamada bulundu. Açıklamada TÜİK "Bahsi geçen yanıltıcı sonuçların bazı çevreler tarafından manipülasyon aracı olarak kabul görmesi neticesinde, bilimsel açıdan TÜFE’ye eleştiri getiremeyen ilgili çevrelerin cımbız ile seçtikleri birkaç başlığa dair yanıltıcı beyanlarının devam ettiği müşahede edilmektedir" denildi

  • Kira tavanında yeniden ÜFE zamanı

    İş-Yaşam, 06 Ağustos 2024

    Kira tavanında yeniden ÜFE zamanı

    Kira zammı tavanında 2019 yılına kadar Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ – ÜFE) dikkate alındı. 2019 yılında yapılan kanun değişikliği ile 12 aylık Tüketici Fiyat Endeksi’ndeki (TÜFE) değişim dikkate alınmaya başlandı. Kira zammının iki yıl yüzde 25 ile sınırlanmasının ardından yeniden 12 aylık ortalama TÜFE’ye dönüldü. TÜFE artışının temmuz ayında Yİ-ÜFE’nin 24,56 puan üzerinde çıkması nedeniyle ağustos ayında kontratı yenilenen kiracılar yüzde 17 oranında daha fazla kira ödemek zorunda kalacak. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi

  • Nüfus projeksiyonunda senaryo değişti

    İş-Yaşam, 30 Temmuz 2024

    Nüfus projeksiyonunda senaryo değişti

    Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2018 yılında açıkladığı nüfus projeksiyonunda ana senaryoda 2080 yılında Türkiye’nin nüfusu 107 milyon olarak öngörüldü. Aradan 6 yıl geçtikten sonra yapılan yeni nüfus projeksiyonundaki ana senaryoda 2052 yılında Türkiye’nin nüfusunun 93,9 milyonla en yüksek noktaya ulaştıktan sonra 2080’de 86,5 milyona, 2100 yılında ise 76,8 milyona düşeceği öngörüldü.

  • Aktif pasif dengesinde karamsar tablo

    Sosyal Güvenlik, 26 Temmuz 2024

    Aktif pasif dengesinde karamsar tablo

    Nüfusun kendini yenileyebilmesi için kadın başına 2,1 olması gereken doğum hızı Türkiye’de 2023 yılında 1,51’e geriledi. 2023 sonunda 1,66, 2024 Nisan ayında 1,63 olan emekli başına çalışan sayısını gösteren aktif pasif dengesi, TÜİK’in yüksek enflasyon senaryosu ve kadın işgücü oranındaki artış projeksiyonlarına göre bile 2060 yılında 1,20’ye düşüyor. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi...

    Depremzede illerde istihdam azaldı

    Sosyal Güvenlik, 19 Temmuz 2024

    Depremzede illerde istihdam azaldı

    Geçen yıl meydana gelen Kahramanmaraş depreminden etkilenen 10 ilden 6’sında işgücüne katılım, 8’inde ise istihdam azaldı. Depremzede illerden 5’inde işsizlik arttı. Depremzede bazı illerde işsizliğin azalmasında işgücüne katılma oranının düşmesi etkili oldu. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi

    Enflasyon 2021'de ne giydi?

    İş-Yaşam, 12 Temmuz 2024

    Enflasyon 2021'de ne giydi?

    Enflasyon rakamlarına olan güvensizlik yeniden gündeme otururken TÜİK'in iki ayrı enflasyon hesaplaması arasında 2021'de başlayan farklılık bu güvensizliği adeta perçinledi. TÜİK'in giyim ve ayakkabı da Tüketici Fiyat Endeksi rakamı ile perakende satışlar ve ciro endekslerinden üretilen perakende satış hacim endeksi (fiyat artış hızı- bir nevi enflasyon) arasında 2010'den 2021 başına kadar herhangi bir farklılık bulunmuyordu. Grafikten görüleceği gibi iki rakam birbirini takip ediyordu. Ne olduysa 2021 başından itibaren oldu. 2021'den sonra TÜFE'ye göre enflasyon çok az artarken perakende satış hacim endeksi uçuşa geçti. Enflasyon rakamlarına olan güvenin dip yaptığı 2022 ortalarında aradaki fark yüzde 41 ve yüzde 121 ile iki kata yükseldi. İki veri arasındaki fark şu anda da 30 puan kadar açık.

  • "Şirket kârları enflasyonu artırıyor"

    İş-Yaşam, 09 Temmuz 2024

    "Şirket kârları enflasyonu artırıyor"

    Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Başkanı Erhan Çetinkaya, pandemi sonrasında enflasyondan bağımsız şirket kârlarına bağlı bir fahiş fiyat artışı olduğunu söyledi. Şirketlerin enflasyonist ortamı kullanarak normalde alması gereken karlardan daha yüksek fahiş kârlar elde ettiklerini belirtti. Erhan Çetinkaya, Avrupa’da da şirket kârlarının enflasyon üzerindeki etkisinin yüzde 45, işçilik maliyetlerinin ise yüzde 4,5 olduğunu ifade etti. “Madde fiyatlarını artık niye açıklamıyorsunuz?” eleştirilerini de yanıtlayan Çetinkaya, 2022 öncesi sadece bakkal, manav, pazar, market, hastane, özel okul gibi saha verisi ile veri toplandığını, oysa artık toplam verinin yüzde 50’sinin dijital olarak toplandığını ve veri miktarının kat kat arttığını söyledi. Çetinkaya, benzin, mazot, altın ve sigara fiyatlarının günlük; sebze, meyve, LPG ve seçilmiş bazı gıda ürünleri fiyatlarının her hafta; diğer mal ve hizmetler fiyatlarının ayda iki kez, kira fiyatlarının da ayda bir kez derlendiğini belirtti. Basına yansıyan bir haberde yumurta fiyatının 2,57 lira olarak belirtildiğini kaydeden Çetinkaya, “Ben gezen tavuk yumurtası alıyorum 5 lira. Ama 30’lu yumurtaların tanesi 2 lira. Toplumun yüzde 90’ı 2 liralık yumurta alıyor. Ortalama toplulaştırılmış fiyatlara bakıldığında 2,57 lira gayet mantıklı bir fiyat. Olay bir süre sonra teknik hesaplamalardan çıkıp algı yönetimine giriyor” diye konuştu. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi

  • Tüketici güven endeksi verileri açıklandı

    İş-Yaşam, 20 Haziran 2024

    Tüketici güven endeksi verileri açıklandı

    Tüketici güven endeksi, haziranda aylık bazda yüzde 2,7 azalarak 78,3 oldu

  • TÜİK inşaatında bir işçi hayatını kaybetti

    Gündem, 21 Kasım 2014

    TÜİK inşaatında bir işçi hayatını kaybetti

    Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) merkez hizmet binası inşaatında bir işçi hayatını kaybetti

    TÜİK paylaştı... İşte bebeklere en çok verilen isimler

    Yaşam, 19 Nisan 2024

    TÜİK paylaştı... İşte bebeklere en çok verilen isimler

    Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı öncesinde çocuk istatistiklerini paylaştı. Buna göre Türkiye nüfusunun %26,0'ını çocuk nüfus oluşturdu. Türkiye'nin çocuk nüfus oranının Avrupa Birliği üye ülkelerinden yüksek olduğu görüldü. Çocuk nüfus oranının en yüksek olduğu il Şanlıurfa, en düşük olduğu il ise Tunceli oldu. 2023 yılında doğan bebeklere konulan en popüler erkek bebek ismi Alparslan olurken, kızlara ise Asel adı verildi

    Akraba evliliğinde düşüş sürüyor

    Gündem, 02 Nisan 2024

    Akraba evliliğinde düşüş sürüyor

    Türkiye'de 2010'da 34 bin 564 olan akraba evliliği sayısı, 2023'te 18 bin 26'ya düştü. 2023'te akraba evliliklerinin en yaygın olduğu il Şanlıurfa olurken, Bartın ise akraba evliliğinin en az görüldüğü kent oldu.

  • Türkiye tarımda kendine yetiyor mu?

    İş-Yaşam, 29 Mart 2024

    Türkiye tarımda kendine yetiyor mu?

    Türkiye'nin tahıl ürünlerinde 2022-23 piyasa döneminde yurt içi üretimin yurt içi talebi karşılama derecesi (yeterlilik derecesi) yüzde 92,3 olarak açıklandı. Meyveler ve içecek bitkilerinde en yüksek yeterlilik derecesi yüzde 683,5 ile fındıkta gerçekleşirken, sebze ürünleri toplamı için yurt içi talebi karşılama derecesi yüzde 111,3 oldu.

  • Artık “çok yaşlı”yız

    Sosyal Güvenlik, 28 Mart 2024

    Artık “çok yaşlı”yız

    Türkiye’de 65 yaş üstü nüfus toplam nüfusun yüzde 10,2’sine ulaştı. Türkiye böylece “çok yaşlı” ülkeler arasına girdi. Çalışma çağındaki her 100 kişiye düşen yaşlı sayısını gösteren yaşlı bağımlılık oranının yüzde 7’den yüzde 14’e çıkması Fransa’da 100 yıl, ABD’de 65, Almanya’da 45, Türkiye’de ise 30 yılda gerçekleşti. 2023 yılında yaşlı bağımlılık oranı yüzde 15,0’e çıktı. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi

  • Sanayide reel ücret endeksi arttı

    Sosyal Güvenlik, 26 Mart 2024

    Sanayide reel ücret endeksi arttı

    Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nca çalışılan saate göre hesaplanan sanayide reel birim ücret endeksi 2023 yılında önceki yıla göre arttı. En yüksek artış madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe gerçekleşti. Endeks dolar bazında ise 2009 - 2016 dönemindeki seviyenin altında bulunuyor. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi

    Türkiye'nin en yaşlı ve en genç illeri

    İş-Yaşam, 22 Mart 2024

    Türkiye'nin en yaşlı ve en genç illeri

    Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından gerçekleştirilen 'Türkiye Yaşlı Profili Araştırması 2023' kamuoyuyla paylaşıldı. Verilerde Türkiye'nin en genç ve en yaşlı illeri de açıklandı.