TÜİK'in iki giyim ve ayakkabı rakamı arasında olağanüstü farklılık
Enflasyon rakamlarına olan güvensizlik yeniden gündeme otururken TÜİK'in iki ayrı enflasyon hesaplaması arasında 2021'de başlayan farklılık bu güvensizliği adeta perçinledi. TÜİK'in giyim ve ayakkabı da Tüketici Fiyat Endeksi rakamı ile perakende satışlar ve ciro endekslerinden üretilen perakende satış hacim endeksi (fiyat artış hızı- bir nevi enflasyon) arasında 2010'den 2021 başına kadar herhangi bir farklılık bulunmuyordu. Grafikten görüleceği gibi iki rakam birbirini takip ediyordu. Ne olduysa 2021 başından itibaren oldu. 2021'den sonra TÜFE'ye göre enflasyon çok az artarken perakende satış hacim endeksi uçuşa geçti. Enflasyon rakamlarına olan güvenin dip yaptığı 2022 ortalarında aradaki fark yüzde 41 ve yüzde 121 ile iki kata yükseldi. İki veri arasındaki fark şu anda da 30 puan kadar açık.
Son günlerde Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) enflasyon hesaplaması tartışma konusu. Son yıllarda enflasyon hesaplamasıyla ilgili yapılan değişiklikler ve tüm bunların üstüne kurumun madde fiyatlarını açıklamayı bırakması enflasyon rakamlarına olan güveni sıfıra indirdi. Tabi çarşı pazarda her hafta her ay satın aldığımız bir ürünün fiyatının değişiyor olması da bu güvensizliğin asıl nedenlerinden. Son olarak Ekonomim yazarı Alaattin Aktaş'ın TÜİK'in açıklamadığı madde fiyatlarını hesaplaması ve kimisi çok absürt olan TÜİK madde fiyatlarını ortaya çıkarması enflasyonu tekrar gündemin tepesine oturttu.
2021'DE NE OLDU DA FARK OLUŞTU?
Böylece enflasyon rakamlarına olan güvensizlik yeniden gündeme otururken TÜİK'in iki ayrı enflasyon hesaplaması arasında 2021'de başlayan farklılık bu güvensizliği adeta perçinledi. Konunun daha iyi anlaşılması için adım adım anlatalım. Öncelikle rakamların her ikisinin TÜİK'e ait olduğunu belirtelim. Konumuz ise enflasyonda yüzde 7 ağırlığa sahip giyim ve ayakkabıda fiyat artışı. TÜİK, giyim ve ayakkabı fiyatlarındaki artışı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) rakamlarıyla takip ediyor. Diğer yandan yine TÜİK ciro endeksi ve perakende satış miktarını açıklıyor.
11 YIL YÜKSEK KORELASYON SONRA...
Bu iki endeksten elde edilen perakende satış hacim endeksi de fiyat artış hızını yani enflasyonu ifade ediyor. Nitekim 2010'dan bu yana hem TÜFE hem perakende satış hacim endeksi birbirini takip ediyordu. Ta ki 2021 başına kadar. 11 yıl korelasyon oldukça yüksekken 2021 başında ise ne olduysa oldu. Rakamlar giderek farklılaşmaya başladı. 2021'den sonra TÜFE'ye göre enflasyon çok az artarken perakende satış hacim endeksi belki de olması gerektiği gibi uçuşa geçti. Enflasyon rakamlarına olan güvenin dip yaptığı 2022 ortalarında aradaki fark yüzde 41 ile yüzde 121 ile iki kata yükseldi. İki veri arasındaki fark şu anda 30 puan kadar açık. Giyim ve ayakkabıda yıllık fiyat artışı TÜFE'de yüzde 50 perakende satış hacim endeksinde yüzde 80 olarak görülüyor.
GIDA VE AKARYAKITTA KARELASYON TAM
Diğer yandan enflasyonun ana kalemlerinden gıda ve alkolsüz içecekler ile otomotiv yakıtında hem TÜFE hem perakende satış hacim endeksi birbirine paralel hareket etti. Diğer enflasyon kalemlerinde de benzer bir korelasyon mevcut. Yani giyim ve ayakkabı dışında diğer enflasyon kalemlerinde bu iki endeks hemen hemen aynı düzeyleri ifade ediyor. Merak edilen ise giyim ve ayakkabı kalemindeki ayrışma.
