Lityum nedir, nerelerde kullanılır ve özellikleri neler? Lityum Türkiye'de nereden çıkarılır?
1817 yılında keşfedilen element "Li" sembolüyle gösterilmektedir. Yumuşak bir yapıya sahip olan lityum, alkali bir metal olarak karşımıza çıkmaktadır. Standart koşullar altında en az yoğunluğu sahip olan bu element, reaktif ve yanıcıdır. İşte, detaylar.
Metalik bir parlaklığa sahiptir. Doğada serbest halde bulunmayan lityum, oldukça yumuşak bir yapıya sahiptir. Cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar ve dijital kameralar gibi uzun süre kullanım gerektiren cihazlara takılan şarjlı pillerin imalatında kullanılmaktadır. Lityum nedir? Nerelerde kullanılır? Türkiye’de nereden çıkarılır? Lityum madeni kullanım alanları nelerdir? Nerede kullanılır ve lityum madeni ne işe yarar? İşte, detaylar.
Lityum Nedir?
Lityumun en önemli özelliği ise oksijenle tepkimeye girerek oksitlenmesidir. Oksitlendikten sonra gümüş rengi kararma gösterir. Yunanca taş anlamına gelen 'lithos'tan türetilen lityum, magmatik kayalarda ve birçok maden kaynağının sularında küçük miktarlarda bulunmaktadır. Atom numarası 3 olan bu kimyasal element, en hafif aynı zamanda en katı elementtir. Okyanuslarda iyon formunda bulunan lityum tuzlu sulardan elde edilmektedir. 2. Dünya Savaşı’nın bitimiyle birlikte lityum üretimi de artış göstermiştir. İlk kez 1817 yılında Johan August Arfwedson tarafından keşfedilen lityumun yaklaşık olarak yirmiye yakın endüstriyel kullanımı vardır.
Lityum Nerelerde Kullanılır?
Lityum elementi hakkında en merak edilen soruların başında kullanım alanları gelmektedir. Lityum kullanım alanları olarak geniş bir dağılım göstermektedir. Cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar, dijital kameralar ve elektrikli araçlar için şarj edilebilir piller, lityumun başlıca kullanım alanlarıdır. Ayrıca lityum zırh kaplaması için bir magnezyum-lityum alaşımı olarak da kullanılmaktadır. Cam seramikler, uçaklar, bisiklet gövdeleri ve hızlı trenler, endüstriyel kurutma sistemlerinde de tercih edilmektedir. Beyindeki etkisi tam olarak çözülememiş olsa da manik depresyonu tedavi etmek için lityum karbonat kullanılmaktadır.
Lityum Türkiye'de Nereden Çıkarılır?
Eskişehir'in Seyitgazi ilçesinde yer alan Etimaden Kırka Tesisleri’nde ilk kez lityum karbonat üretimine başlanmıştır. Bu tesis haricinde ülkemizde herhangi bir lityum karbonat üretim tesisi yer almamaktadır.
Lityum Madeni Kullanım Alanları
Lityum madeni kullanım alanları çeşitlilik göstermektedir. Belli başlı kullanım alanlarının yanı sıra daha önce şahit olmadığınız kullanım alanları da mevcuttur. İşte, lityum madeni kullanım alanları:
Lityum Nerede Kullanılır?
Lityum elementinin pek çok kullanım alanı vardır. En önemli endüstriyel kullanımı metalürjidir. Bakır, çinko, demir vb. maddelerin rafine edilmesinde lityum kullanılmaktadır. Lityum; metal, alüminyum ve magnezyum ile alaşım haline getirilerek güçlerini büyük ölçüde arttır ve daha hafif hale getirir. Bu sebeple lityum-magnezyum alaşımları zırh kaplamalarında, alüminyum alaşımları ise uçakların, hızlı tren parçalarının imalatında tercih edilmektedir. Lityum yüksek sıcaklıklara dayanabilir; bu özelliği sebebiyle 2. Dünya Savaşı’nda uçak motorlarında kullanılmıştır.
Demir dökümde damarlanmayı azalttığı için dökümhane kumuna katkı maddesi olarak kullanılır. Şarj edilemeyen birçok pilde kullanılmaktadır. Ayrıca başka bir pil türü olan depolama pilde de lityum kullanılır. Daha küçük lityum pillerse cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar ve kameralarda bulunmaktadır. Fırın kapları ve laboratuvar gereçleri -düşük termal genleşme katsayısına sahip oldukları için- genellikle lityum oksit içerir. Bipolar bozukluğun tedavisinde ruh halini dengeleyici özellikleri sebebiyle lityum karbonat kullanılmaktadır.
Lityum Madeni Ne İşe Yarar?
Lityum üretimi genel olarak pegmatitler, sedimanter kayaçlar ve tuzlu su rezervuarlarından gerçekleştirilmektedir. Doğada 150’de fazla lityum minerali bulunmasına karşılık pek azı ticari olarak değerlendirilir. Cevherden üretimi zor olan lityum pil, batarya endüstrisinde, gres yağlarda, cam sanayide, seramik ve sağlık endüstrisinde kullanılmaktadır.
