Molibden nedir, nerelerde kullanılır? Molibden kullanım alanları, özellikleri, periyodik tablodaki simgesi ve yeri
Endüstrinin aranan metallerinden biri olan molibden elementi, insan sağlığı konusunda da kritik önemdeki işlevlere sahip olan bir elementtir. Öyle ki şifalı metaller arasında gösterilir. Pek çok organizmayla kimyasal reaksiyona girdiğinden dolayı bitki ve hayvanların hayatta kalmasında hayati rol oynar. İşte, detaylar.
Periyodik tabloda altıncı en yüksek erime noktasına sahip olan elementin çoğu çelik alaşımlarda kullanılmaktadır. Element ismini Yunancada kurşun anlamına gelen "molybdos" kelimesinden almaktadır. Molibden nedir? Nerelerde kullanılır? Molibden simgesi, sembolü ve periyodik tablodaki yeri nedir? Kullanım alanları ve özellikleri nelerdir? İşte, merak edilen detaylar.
Molibden Nedir?
1778 yılında İsveçli kimyacı Carl Wilhelm Scheele, mineralin kükürt ve henüz keşfedilmemiş başka bir elementten oluştuğunu ileri sürmüştür. Bileşiğin ayrıştırılarak molibdenin tanımlanması ise 1781 yılında gerçekleşmiştir. (İsveçli kimyacı Peter Jacob Hjelm)
Molibden elementi, kırılgan, sert ve gümüş beyazı renkte bir metaldir. Isıyı iyi derecede iletmektedir. En yüksek erime noktasına sahip elementler arasında 6. sırada yer almaktadır. Saf metaller arasında ise en düşül ısı genleşmesi özelliğine sahiptir. Aynı grupta bulunan tungsten, volfram ve krom ile benzer kimyasal özellikler taşır. 400 derecenin üzerindeki sıcaklıklarda hafif oksidasyona uğramaktadır. Doğada serbest halde bulunmaz; on farklı mineralde yer almaktadır. En çok bulunduğu mineral ise molibdenittir. Molibdenit, ekonomik değer sahip olan tek mineral olarak karşımıza çıkmaktadır.
Molibden Nerelerde Kullanılır?
Elementin erime ve kaynama noktaları yüksektir; dolayısıyla yüksek sıcaklıklara dayanıklı malzeme üretiminde tercih edilmektedir. Bu nedenle de demir ve çelik endüstrisinde kullanılan değerli bir alaşım elementidir. Kimi çeliklerde nikel ve volframın yerine kullanılabilir; çeliklere sertlik kazandırır. Kuvvetli karbür oluşturma özelliğine sahiptir. Saf metal olarak element, tel, çubuk, şerit ve levha olarak dirençli ısıtma malzemelerinde kullanılmaktadır. Ateşe dayanıklı fırın parçalarının bileşiklerinden biridir. Ayrıca dökme demirlerin mekanik direncini arttırması için bu elementte faydalanılmaktadır.
Molibden Simgesi
“Mo” simgesiyle ifade edilen element, kimya endüstrisinde katalizör olarak kullanılmaktadır. Benzin ve dizel gibi petrol ürünlerinin çevreye verdiği zararı azaltmak için petrol ürünlerindeki kükürdün uzaklaştırılmasında kullanılmaktadır.
Molibden Sembolü
“Mo” sembolüyle temsil edilen elementin yıllık üretimi toplam 100 bin ton dolaylarındadır. Toplam molibden rezervinin ise 17 milyon ton olduğu öngörülmektedir. Molibden madenciliğinin yarısı ABD'de yapılmaktadır. Ülkemizde yer alan bakır madenlerinde molibden minerallerine rastlanılmıştır. Ancak ekonomik bir değeri bulunmadığından dolayı molibden üretimi yapılmamaktadır.
Molibden Periyodik Tablodaki Yeri
Periyodik tablonun 5. periyodunun 6. grubunda yer alan elementin atom numarası 42'dir. Fazlası toksik olup canlılarda eser miktarlarda bulunur. Fazla miktarlarda alınması halinde nöbetler, sanrılar ve beyin hasarları ortaya çıkabilir. Ayrıca fazla miktarlarda alınan molibdenin gut hastalığı, doğurganlığın azalması ve kemik yapısının zayıflaması gibi de yan etkileri bulunmaktadır.
Molibden Kullanım Alanları
Metal ve mıknatıs alaşımları
Cam üretme fırınları
Uçak parçaları
Gemi şaftları
Tüfek namluları
Özel elektrotlar
Elektronik malzemeler
Pik demirler
Tüp ve boru şeklindeki aletler
Süper ısıtıcılar
Petrol ürünleri
Kumaş boyaları
Yağ ve gresler
İğneler
Potalar
Uzay araçları
Elektrik telleri
Pigmentler
Akkorlu lambalar
Molibden Özellikleri
Erime noktası 2623 derece, kaynama noktası 4639 derecedir.
Yerkabuğundaki en yaygın 54. elementtir.
Bir zamanlar kalem yapımında kullanılmaktaydı. Kurşun içerdiği düşünülüyordu ve genellikle grafitle karıştırılıyordu.
Enzimleri aktif hale getirerek vücutta hayati bir işlev görür.
Birinci Dünya Savaşı’ndaki askeri araçların zırhlarının yapımında molibden alaşımlı çelikler kullanılmıştır.