Neden bir gün 24 saat, bir saat 60 dakikadır?
Sahip olduğumuz en önemli şeylerden birisi de hiç kuşkusuz zaman! Kimisi zamanı en iyi şekilde değerlendirirken kimisi de zamanın yetmediğinden şikayetçidir. Hemen hemen her şeyimizi zamana göre planlıyoruz. Aslında sahip olduğumuz zaman kavramı değil onu organize etme şeklimizdir. Peki neden başka herhangi bir sayı değil de bir gün 24 saat, bir saat 60 dakika olarak tanımlanmıştır? Bu bir tesadüf mü yoksa bu sayıların bir anlamı mı var?
Bir günün 24 saat ve bir saatin 60 dakika olmasının nedeni, Mısırlılar ve Babillilerin günü bölüş şekillerinden kaynaklanmaktadır. Buna göre parmaklarıyla saymayı kolaylaştırmak için sırasıyla 12 tabanlı ve 60 tabanlı bir sistem kullandılar.
24 saat, 12 saat süren bir gün ve 12 saat süren bir gece olmak üzere ikiye ayrılır.
1 saat, her biri 60 saniye olan 60 dakikayı içerir.
Her saniye daha sonra 1000 milisaniyeye bölünür.
Şimdi, bu bir günü bölmek için oldukça garip bir yol gibi görünüyor. Çocukların saati nasıl söyleyeceklerini öğrenmekte zorluk çekmelerine şaşmamalı! Ancak dünyadaki her şeyde olduğu gibi bunun da bir açıklaması var.
UYGARLIĞIN ZAMAN İŞLEYİŞİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Günümüz dünyasında, parmaklarımızla saymamızı kolaylaştırdığı için ortaya çıktığına inanılan ondalık sayı sistemini (10 tabanı) yaygın olarak kullanıyoruz.
O zamanlar, insanlar doğanın harikalarını keşfetmeye devam ederken ve sayısız sorularına cevaplar bulurken, diğer birçok sayısal sistem de yaygın olarak kullanılıyordu. Günü ilk önce daha küçük parçalara bölen Mısırlılar ve Babilliler, onikilik (12 tabanlı) ve altmışlı (60 tabanlı) sayı sistemlerini kullandılar.
Bu açıkça şu soruyu akla getiriyor; neden 12 tabanı ve 60 tabanı? Nedeni basit, ancak bu sizi şaşırtabilir.
Fotoğraf: T şekilli çubuk
NEDEN 24 SAAT?
Bunu adım adım anlamaya çalışalım. 24 saatlik gün kavramı eski Mısırlılardan gelmektedir. Gölge saat gibi cihazlarla günü 10 saate bölmüşler ve sonra her bir uca (biri alacakaranlık için, diğeri gün sonunda) birer saat eklemişler. Daha sonra Mısırlılar tarafından gün doğumu ve gün batımı arasındaki zamanı 12 parçaya bölmek için kalibre edilmiş T şeklinde bir çubuk yapıldı. Bu T şeklindeki alet, Güneş'in gökyüzündeki konumuna bağlı olarak bu 12 parçadan birine gölge düşürerek zamanı gösterecekti.
Ancak bu sistem, Güneş'in olduğu gün boyunca iyi çalıştı. Güneş ışığının olmaması, gece vaktin tespit edilmesini çok zorlaştırıyordu. Bu zorlukla nasıl başa çıktıklarını öğrenmek oldukça ilginç.
DECANS: YILDIZLARI KULLANARAK ZAMAN İŞLEYİŞİ
Eski Mısırlılar gece vaktini hesaplamak için yıldızları kullandılar. Bunu, "dekanlar" adı verilen 36 özel yıldızdan oluşan bir gruba çok dikkat ederek yaptılar. Bu yıldızlar gökyüzünde bir düzende yükseliyor ve saatleri takip etmek için kullanılıyordu. Ancak, belirli bir zamanda bu 36 yıldızdan sadece 12'si görülebiliyordu ve hangi yıldızların göründüğü mevsimlere ve takvim yılına göre değişiyordu.
Artık Mısırlılar, yıldızları doğru kullanarak zamanı takip edebilmek için yıldız takvimleri adı verilen özel çizelgeler yapmışlardır. Bu çizelgelerde her dekan için 36 sütun ve gece boyunca sayılabilecek her saat için 12 sıra vardı.
Sonunda, bu zaman tutma işlemi, her biri 12 saat olan günler ve gecelerle standardize edildi. Bununla birlikte, bu sistem yalnızca ekinokslarda, Güneş doğrudan ekvatorun üzerindeyken, gündüzleri ve geceleri eşit uzunluklara böldüğünde işe yaradı. Diğer zamanlarda, bir saatin uzunluğu değişirdi. Örneğin, yaz aylarında gündüz saatleri daha uzun, kışın ise daha kısa olacaktır.
Ancak o zamanlar saatlerin sabit bir uzunluğu yoktu. O zamanlar evren, varoluş, yıldızlar ve galaksiler sorularına cevap bulmaya çalışan Yunan astronomlar (kısaca... astronomlar) hakim olan yöntemle hesaplama yapmakta zorlandılar. Daha sonra Yunan matematikçi Hipparchus, bir günün 24 eşit saate bölünmesini önererek bize "Equinoctial saatleri" verdi. O zaman bile uzun bir süre sıradan insanlar mevsimsel olarak değişen saatleri kullanmaya devam ettiler. Avrupa'da 14. yüzyıla kadar, mekanik saatler kullanıma girdiğinde, halk bugün uyguladığımız sistemi kullanmaya başladı.
NEDEN 60 DAKİKA VE 60 SANİYE?
24 saati eşit olarak bölerek hayatı kolaylaştırmamıza yardımcı olan Yunan gökbilimciler, astronomik hesaplamalar için Babil'in altmışlık (60 tabanı) sistemini izlediler. Bu nedenle, kolaylık sağlamak için, bir saati 60 dakikaya ve her dakikayı 60 saniyeye böldüler. Babillilerin neden 60 tabanlı bir sistem kullandıkları bilinmiyor, ancak bunun nedeni 60'ın kesir hesaplamaları için özel bir sayı olması olabilir. İlk altı sayma sayısına ve 10,12,15, 20 ve 30'a bölünebilen en küçük sayıdır. Aslında bu fikri Babillilerden sadece zamanı hesaplamak için değil, geometride dereceleri hesaplamak için de ödünç aldık. Bu aynı zamanda, 10 veya 100 gibi daha sezgisel görünebilecek bir sayı yerine bir dairenin 360 derece olmasının nedenidir.
ONDALIKLARA GERİ DÖN!
Zamanın saat, dakika ve saniye olarak ölçülmesi çok uzun bir süre çoğu amaç için yeterli olmuştur. Bununla birlikte, iletişim teknolojisindeki gelişmeler daha da hassas zaman ölçümleri gerektirmiştir. Birçok hesaplama için ondalık sayı sistemine zaten aşina olduğumuz için, daha fazla hassasiyet için bir saniyeyi milisaniye olarak bilinen 1000 parçaya bölmek mantıklıydı.
Buna ek olarak, telekomünikasyon, finans ve mühendislik alanlarındaki ilerlemelerle birlikte, daha da kesin zaman ölçümlerine ihtiyaç duyulmuştur. Sonuç olarak, artık GPS, yüksek frekanslı ticaret ve senkronize edici bilgisayar ağları gibi zamana duyarlı uygulamalarda mikrosaniye ve nanosaniye gibi daha ince zaman birimleri kullanıyoruz.
Bu birçoğunuza ilginç gelebilir. Atalarımızın zarif fikirleri, binlerce yıl sonra bile günlük hayatımızı yönetmeye devam ediyor.
Kaynak: John Hopkins Univerity
