Uçakta nasıl bir sürprizle karşılaşırsanız hoşunuza gider? Havayolları uçulan sınıflara göre yolcularına keyifli seyahat deneyimi yaşatmak ve hatıralarda kalması için bazı ilginç projelere imza atıyorlar. Seyahatlerimde zaman zaman ben de bu sürprizlerle karşılaşıyorum. Bir defasında Singapur Havayollarının first class’ında Sidney’e doğru uçarken, üzerinde adım yazılı özel bir hoş geldin pastası sunmuştu. Benim için sürpriz olmuştu.
Benzer sürpriz uygulamalarla THY’de karşılaştım. Kısa süre önce bir Avrupa uçuşumda THY kabin ekibinden mektup aldım. Yine geçen yılın son aylarında Emirates Havayolları ile Dubai’ye doğru uçarken ilginç bir sürprizle karşılaştım. Havayollarının küçük yolcularına yönelik sürprizleri de oluyor. Ancak bu tarz sürprizler, ana göre geliştirilen ilginç fikirler biraz da başta kabin amiri olmak üzere kabin personelinin kabiliyetine, becerisine kalmış bir durum. Çünkü her sürprizin planlı, programlı veya tanımlı olması gerekmiyor. Seyahatlerimde kabin personelinin bu tarz eylemlerini mutlaka gözlemlerim. Detayları kaçırmamaya dikkat ederim. Yeni projelere, ilginç sürprizlere de tanık oluyorum. Karşılaştığım 5 sürprizi sizinle de paylaşmak istiyorum.
Emirates Havayolları ile Dubai’ye doğru uçarken yanıma elinde fotoğraf makinesi ile kabin personeli geldi. Poloraid makineyle fotoğrafımı çekip, o an orda bana hediye etti. First ve business sınıfta uçan yolcuların Polaroid fotoğrafını çekip, anında hediye ediliyormuş. Kabin memurları bu iki sınıftaki tüm yolcuları dolaşarak, ‘Havadaki bu anınızı fotoğrafla kalıcı yapmak ister misiniz?’ diye soruyorlar. İsteyenlere fotoğraflarını çekip, anında takdim ediyorlar.
Kısa süre önce Türk Hava Yollarının altıncı kıtadaki ilk uçuş noktası Melbourne hat açılışına katıldım. Uçağımız İstanbul Havalimanı’ndan havalanmış Singapur’a doğru ilerken Türk Hava Yolları Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı Ahmet Bolat ve Basın Müşaviri Yahya Üstün tarafından yapılan hoş bir sürprizle karşılaştım. 1 Mart’taki doğum günüm vesilesiyle bana havada pastalı kutlama yaptılar. Birçok havayolu doğum gününü bildiği bazı yolcular için benzer uygulamayla sürpriz yapıyor. Bazen de yolcu yakınları durumu önceden havayoluna bildirdiklerinde bu tarz organizasyonlar veya sürprizler hazırlıyorlar. Bunun yanı sıra THY uçuşlarında bazen evlenme teklifi eden yolculara da izin veriliyor. Kokpit ekibi evlilik teklif eden yolcuya yardımcı olmak için organizasyonun içine dahil olabiliyor. Kabin ekipleri aktivitelerine pilotlar da kokpitten yaptıkları anonslara eşlik ediyorlar.
Dünyada birçok havayolu first ve business class yolcularına sundukları ikramları Michelin yıldızlı şeflerine hazırlatıyor. Katar Havayolları bir dönem Uzakdoğulu Nobu’nun şefi Nobu Matsuhisa il yolcularına farklı bir deneyim yaşatıyordu. Singapur Havayolları ise daha da iddialı bir şekilde üç Michelin yıldızlı şef George Blanc’la anlaşma yapmıştı. Air France da üç Michelin yıldızlı şef Daniel Boulud’la çalışmıştı. Amerikan, Qantas ve Lufthansa gibi havayolları da Michelin yıldızlı şeflerin ikramlarını yolcularıyla dönem dönem buluşturuyor. Ben de bazılarını denem şansım oldu. Bazen menüde şefe ve hazırladığı ürünlerin detaylarına yer veriliyor. Bazen de şefin fotoğrafının yer aldığı özel menüler dağıtılarak sunulan yemek hakkında da bilgi veriliyor. Böyle bir durumla karşılaşan yolcular hem kendilerini daha özel hissediyorlar hem de havada farklı bir deneyim yaşamış oluyorlar.
Geçtiğimiz Aralık ayında Latam Airlines’ın Cartegana-Bogota seferinde Latin pop star Carlos Vives ve ekibi yolculara konser verdi. Uçak kalkış yapıp kemer ikaz ışıkları sönünce, en ön koltuktan ayağa kalkıp şarkı söylemeye başlayan Carlos Vives’e yolcular şaşkınlık içinde eşlik etmeye başladı. Koridorda yürüyerek arka taraflara doğru hareket eden sanatçıya yolcular hem eşlik etti hem de fotoğrafı çekildiler. Bu özel anı sonrası yolcular havayoluna sosyal medya üzerinden teşekkür mesajları yağdırdı. Bir diğer uçak içinde konser geçen yıl bu zamanlar British Airways uçuşunda İskoç müzisyen Lewis Capaldi tarafından verildi. Ancak bu konserin ilginç sürprizleri vardı. Capaldi, uçağa kabin memuru şeklinde girerek, içecek dağıttı. Yolcular ilk başta onu tanıyamadı. Fark edince büyük bir sürpriz yaşadılar.
Bazı havayolları da bazen yolcularına uçakta sürpriz hediyeler, promosyonlar verebiliyor. Bunu iş birliği yaptıkları şirketlerle de harekete geçirebiliyorlar. Geçen yılın kasım ayında Virgin Avustralya Havayolları, bir uçuşunda yolculara büyük bir sürpriz yaptı. Uçaktaki tüm yolculara Virgin Voyages kurvaziyer turu hediye etti. Avustralya’nın Melbourne şehrinden Tazmanya’nın Hobart şehrine sefer gerçekleştiren 1316 Virgin Avustralya uçağında bulunan 150’den fazla yolcu uçuşa ‘Facetime’ ile katılan hava yolu kurucusu Richard Branson tarafından gemi turu hediye edildi. Yolcuların haricinde kokpit ve kabin ekibine de tur bileti verildi.
TUSAŞ - THY EĞİTİM UÇAĞI PROJESİNE SSB SÜRPRİZİ!
Savunma sanayimizin daha hızlı ve verimli ilerlemesi için bazı önlemler alınmaya başlandı. Emeklilik için 60 yaş sınırı getirilmesi ve bazı projelerden vaz geçilmesi gibi adımlar söz konusu. Çünkü bazı vakıf şirketlerine finansman sağlanabilmesi için yeni işler, projeler verilmesine rağmen personel maaşlarını ödemede zorlandıkları belirtiliyor. Bu sebeple 60 yaşına gelenlerin emekli edilmesi planı devreye sokulmuş.
Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) kamu ve yarı kamu konumundaki Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı (TSKGV) şirketlerinde verimliliği yüksek seviyeye çekmek, maddi kaynakları iyi kullanmak ve yürümekte olan projeleri aksatmamak için birçok projeyi gözden geçirdiği, aynı anda iki ayrı şirketin üzerinde çalıştığı konularda dublikasyonu önlemek için düzenleme yapmaya başladığını öğrendim. Kaynağım SSB ve sektörün önemli isimleri.
Mesela kısa süre önce vakıf şirketlerinde emeklilik yaşının 60’a çekildiğini, bu yaşın üzerindekilerinin emekli edilmesi için SSB tarafından karar alındı. Emekli olanlar doğal olarak yaşadıkları durumdan memnun değiller. Tecrübeli, birikimli isimlere ihtiyaç olması halinde nasıl bir çözüm bulunduğunu merak ettim. Tam olarak bir cevap alamadım. Veya vakıf şirketleri, tecrübeli isimlere ihtiyaç duyarlarsa nasıl bir çözüm bulunuyor, bilmiyorum. Ama genel kanaat savunma sanayi yeni nesil teknolojileri ağırlıkla kullanan bir sektör olduğundan belli yaşın üzerindekilerin tecrübesine ihtiyaç kalmadığı yönünde. Tabi bu yorum bazı vakıf şirketi yöneticilerine ait.
Diğer taraftan Türk Hava Yolları (THY) ile Türk Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ (TUSAŞ) arasında geçen yıl mayıs ayında 20 adet, tek motorlu pilot eğitim uçağı üretilmesi için yapılan anlaşmada SSB’nin kaynakları verimli kullanma, mevcut projeler odaklanma stratejisi çerçevesinde rafa kaldırılmış. Bu haberi de SSB kaynaklarından öğrendim. Anlaşılan SSB, TUSAŞ’ın çok farklı alanlara dağılmasını, KAAN, ANKA 3, helikopter ve uzaya yönelik projelerine odaklanmasını istiyor. Maddi kaynakların dağılmasını istemiyor.
Milli havayolunun pilot yetiştirmek için kurduğu THY Uçuş Eğitim ve Havalimanı İşletme AŞ’ye İngilizce ’den kısaltılmış adıyla TAFA’ya (Turkish Airlines Flight Academy) TUSAŞ’ın eğitim uçağı üretmesine yönelik anlaşmaya iki kurumun tepe yöneticileri Ahmet Bolat ve Temel Kotil imza koymuştu.
THY’nin TUSAŞ’a verdiği bu eğitim uçağı siparişiyle, yılda 200 uçağın üretilerek dünyaya satılması planlanıyordu. TUSAŞ’ın özgün bir eğitim uçağı model tasarlayıp, üreterek sivil havacılık tarafına da güçlü bir giriş yapma planı gündeme gelmişti. Yapılan anlaşmaya gire TUSAŞ, 2026 ve 2027 yıllarında 10 adet şeklinde teslimatlarını yapacaktı. 20 adet uçağın satın alınması ve uçaklardan verim alınması halinde TAFA’nın sonraki yıllarda tüm eğitim uçaklarını TUSAŞ’tan alması ve mevcutlarını da değiştirmesi yönünde de anlaşmaya varılmıştı.
SSB’nin başta vakıf şirketleri olmak üzere kamu kurumlarına yönelik verimlilik odaklı, planlı, programlı ilerlenmesi için aldığı bu kararların özel sektördeki savunma sanayi şirketleri tarafından ümitle karşılandığını söyleyeyim. Çünkü birçok iş ihaleye çıkılmadan, rekabete açılmadan özel anlaşmalarla, görevlendirmelerle ve projelerle vakıf şirketlerine veriliyor. Özel şirketlerin başarılı olduğu alanlarda iş almaları, projelerini geliştirmeleri maalesef zaman zaman vakıf şirketlerin yöneticilerini araya girmesi, SSB bürokrasinin de desteğiyle sık sık vakıf şirketleri tarafından kesiliyordu. Bakalım yeni düzenlemeler özel sektöre ne kadar yansıyacak?
CFM, THY-BOEING İLİŞKİSİNİ KİLİTLEDİ
Dünyada iki tane büyük uçak üreticisi var. Boeing ve Airbus. Türk Hava Yolları (THY) filosu da bu iki üreticinin modellerinden oluşuyor. THY’ye geçen yılın son ayında Airbus’a 355 adet uçak sipariş verince gözler Boeing’e çevrilmişti. Çünkü genelde iki üreticiye aynı anda sipariş verilirdi. Ancak bu defa Boeing’i iki motor üreticisi; CFM ve GE adeta yolda bıraktı. Çünkü anlaşma tekliflerini halen daha iletmiş değiller.
THY yönetimi geçen yıl Kasım ayında Dubai Airshow’da Boeing yönetimiyle hangi tip uçaktan ne kadar ne zaman ve hangi rakam aralığında almak istediğine dair görüşmeler yaptığını, belli olgunluğa ulaştırıldığını geçen hafta yazmıştım. Ben de Dubai’de bu görüşmeler yapıldığında Boeing’in kapısında THY Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı Ahmet Bolat’tan bilgi almıştım. Sonra da fikri takibe devam ettim. İki taraf anlaşmada belli noktaya gelinmişti, ama THY yönetimi uçak motor üreticilerinden Haziran 2023’ten bu yana teklifini bekliyordu. İşte o tekliflerin de geldiğini ve geçen hafta Boeing ve THY’nin masaya oturacağını yazmıştım. Ama gelişme olmadı.
Boeing 737 MAX’lerin motorunu üreten CFM’in nazlanması ya da diğer rakibinin yaşadığı sıkıntılı durum sebebiyle piyasada kendisini tekel konumda görmesi sebebiyle uygun teklifi gelmeyince işler yine sarpa sarmış. Bu günlerde Boeing’in başı zaten çeşitli nedenlerle ağrıyor, buna bir de arka planda motor üreticisi CFM eklenmiş durumda…
