Yola “Bir otomobilden fazlası” sloganıyla çıkan TOGG’un iki hedefi vardı: Küresel boyutta rekabet edebilecek ve fikri mülkiyet hakları Türkiye’ye ait bir otomobil olacak. Güncel deyimiyle mobilite teknoloji markasını ülkemize kazandırma amacıyla yolculuğuna başladı. Henüz daha yolun başındayız. Ancak olmaması gereken, basit denebilecek bazı sıkıntıları var. Üstelik yerli ve milli bir marka dendiğinde TOGG’u örnek verenler, seyirlik görüntü verenler maalesef bu problemlerin yaşanmasında, sorunlar ortaya çıkmasında da aktif rol oynuyorlar.
TOGG için kura sırasını girip, hak sahibi olamayan, ama TOGG gibi platform ürünlerini sonuna kadar destekleyen birisi olarak gelişmeleri üzülerek takip ettiğimi söyleyebilirim. Hatta, “iyi ki ilk başlarda TOGG sahibi olmamışım” diyecek noktaya gelmiş durumdayım. Sebebi TOGG değil elbette. Çünkü her yeni platform aracın ilk modellerinde çeşitli sorunlar yaşanır. Bu konuda bolca örnek var.
Türkiye pazarında TOGG ile rekabet halinde olan Tesla’nın da ilk modeliyle ABD'de yaşadıkları ve müşterilerine olan ilgisi iyi incelenmelidir. Evet TOGG’daki en önemli sıkıntı bir türlü müşteri dostu olmaması. Mesela koca İstanbul’da iki tane servisi olması ve buralarında yetersizliği…
Yaşanan sorunlara kısa sürede müdahale edilememesi ve problemlere sahip çıkılamaması, yazılım odaklı bir araç için yol gösterenin yok konumunda olması büyük büyük handikap. Fakat bunlar aynı zamanda kısa sürede çözülecek meseleler. Soru şu: Bunlar vatandaşa neden yaşatılıyor? Milli bir araca olan güvenleri niçin kırılıyor? Bu sorunların yaşanmasında ortaklık yapısının, yönetim şeklinin ve kamu otoritelerinin her şeye müdahil olmasının da şüphesiz payı var.
5 ortaktan hangisi daha TOGG’cu?
Netice itibariyle 5 ortağın; Anadolu Grubu, BMC, Turkcell, Zorlu Holding ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB), daha fazla TOGG modellerine sahip çıkması, ortaya çıkardıkları başarıyla motive olmaları ve geleceğinde de söz sahibi olması icap ediyor. Bakanlar, siyasiler değil, elini taşın altına koyan patronlar, profesyoneller TOGG’un direksiyonunda olursa, tanıtımlarında yer alırsa vatandaşın da güveni artacaktır. TOGG’un sorunluları daha hızlı çözülecektir. Fakat davul 5 ortağın boynunda, tokmak da siyasilerde olunca ortaya böyle tablolar çıkıyor!
Dünyanın her yerinde, üstelik teknolojik anlamda en ileri ülkelerde bile TOGG benzeri girişimlerin ilk modellerinde benzer sorunlar yaşanıyor. Ortaya çıkan sorunlar, krizleri ne kadar hızlı ve iyi yönetilirse markaya güvende o derece artmaktadır. Şirketler markasına, ürünün problemlerine sahip çıktıkları ölçüde sorunlar da hızla çözülüyor. Tekrarlanmıyor. Kazanılan müşterilerin sayısı da giderek artıyor.
TOGG Kullanıcı dostu olmalı
Etrafımdaki TOGG kullanıcıların ilk meselesi aracının yazılım güncellemelerinde yaşadıkları sorunlar geliyor. Otoparkta belli bir süre bekleyen araçların şarjının bitmesi sebebiyle teknik destek alamadıkları için sıkıntılar yaşıyorlar. TOGG tasarımıyla, elektrikli olmasıyla, yazılım ve donanımıyla günümüz otomotiv sektörünün gitmek istediği yönde yola çıkmış önemli bir markamız. Fakat ilk modeli T10X’ler yollara çıktıktan sonra maalesef gerekli ilgi gösterilmediği ve kullanıcı dostu olamadığı kanaatindeyim. Bu sebeple TOGG’un acilen kullanıcı dostu olma yolunda adım atılmalıdır. Zira bu sorunlar sebebiyle ikinci el piyasada da değeri düşüyor.
Türkiye’nin önemli gurupları ve en büyük sivil toplum kuruluşu Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın motivasyonu ve desteğiyle TOGG’u kurdu. 25 Haziran 2018’den bu yana da önemli mesafe kat edildi. Ama geçen hafta TOGG yönetiminde ilginç gelişmeler oldu. Kuruluşundan bu yana TOGG Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini 3 dönemdir sürdüren TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu ve başkan yardımcısı Anadolu Grubu patronu Tuncay Özilhan yönetimden ayrıldılar. Bunun normal bir ayrılış olmadığı ortada! Kuruluşunda görev almış iki önemli ismin yönetimden ayrılması TOGG’u nasıl etkileyecek bilemiyorum.
TOGG yönetiminden neden çıktılar?
Öte yandan TOGG’un Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini üstlenen Fuat Tosyalı’nın nasıl bir ajandası olacak onu da zaman gösterecek. Normalde Özilhan Başkan, Hisarcıkoğlu’nun başkan yardımcısı olması bekleniyordu. Ama Hisarcıkoğlu’nun da neden 3 dönem TOGG Başkanlığı yaptığı merak ediliyordu. Neticede iki tecrübeli ismin tamamen yönetim kurulundan ayrılmalarının yankıları olacak gibi görünüyor.
Yeni dönemde TOGG Yönetim Kurulu’nda Fuat Tosyalı, Ahmet Nazif Zorlu, Kamilhan Süleyman Yazıcı, Talip Altuğ Aksoy, Ali Taha Koç, Şerif Yavuz Tosyalı, Şenol Kazancı, Olgun Zorlu ve Hakan Ülken yer alacak. Peki bu isimlerin hangisi TOGG’un direksiyonunda hayalinizde canlanıyor. “Hiçbirisi” dediğinizi duyar gibiyim. Evet, milli ve yerli TOGG maalesef yönetim kurulundaki patronlarla anılır olmadı. Neden? Peki bu isimlerin hangisinin şirketinde TOGG’un ilk modelinin kullanıldığı haberlere, medyaya yansıdı? Aksine kullanmadıkları, tercih etmedikleri yönünde haberlerle karşılaştık. Üstelik vatandaş sıraya girip TOGG almayı beklerken bu ortaklara ilk araçlar önemli sayılarda tahsis edilmesine rağmen şirketlerinde kullanmadılar. Dileyen Turkcell'de TOGG'ları ne yaptıklarını soruşturabilir.
Turkcell’den TOGG’a ne katkı gelir?
Mesela yarı kamu konumdaki Türkiye Varlık Fonu şirketi Turkcell’in yönetim kurulu başkanı, genel müdürü ve genel müdür yardımcıları bile makam aracı olarak TOGG’u tercih etmiyor. Hatta Turkcell yönetimi, direktörlerine bile BMW 5.20 tahsis ediyor. Kendileri ithal lüks araca binmekle kalmıyor, direktörlerini de ithal araçlarla gezdiriyorlar. Bu anlayışla TOGG’a ne katarlar, bilemiyorum. Zira Turkcell’in yerli ve milli ürünlerle sınavı iyi değil. Yerli baz istasyonu ULAK’a da mesafeliler. Çok az nüfuslu ve sorunsuz arazili KKTC’de bile ULAK yerine Huawei ürünlerini tercih etmişlerdi.
Halbuki Turkcell, bir telekom ve dijital operatör olarak teknoloji şirketi konumuyla TOGG’un ilk kullanıcısı, tecrübe müşterisi (launch costumer) olarak destek verseydi, çok daha hızlı yol almasına katkı sunabilirdi. Ama yapmadı. Çünkü her şirketin duygusal ilişkileri farklı oluyor. Bizim gibilerde yerli ve milli ürünleri destekleyelim diye çırpınıyor. Ancak üzülerek söylüyorum kamu kurumlarında ne böyle bir yaklaşım var ne de bilinç…
İkinci el satışlara dikkat!
TOGG’un ilk modeli T10X için piyasada 2’nci el satılık ilanı fazla. İlan sitelerinde 1000 km altındaki kilometredeki araçlar bile değerinin yüzde 25 altına satılıyor. Araçtan mekanik olarak memnunlar, ama dijital tarafı, araç sahibi tanımlaması, yazılım güncellemesinden şikayetçiler. TOGG yönetiminin ilgisi şart. Servis ağı genişlemeli. Çağrı merkeziyle hızlı yardım götürecek kanalları oluşturulmalı. Kullanıcılara da bir mühendis edasıyla yaklaşılmamalı!
BYD ve Chery sektörü nereye götürür?
Bütün bunların üzerine bir de Çinli BYD’ye Türkiye’de 1 milyar dolarlık yatırım yapması için tanınan ayrıcalıklar, TOGG’un geleceği için iyi anlamlar çağrıştırmıyor. Şayet diğer Çinli marka Chery için de BYD gibi aynı şartlar da imkanlar sağlanırsa sadece TOGG değil, Türkiye’deki diğer yerli otomotiv üreticileri; Toyota, Renault, FIAT, Ford Otosan ve Hyundai için de ciddi problemler ortaya çıkacaktır. Dileyelim, 1-2 milyar dolar yatırım çekelim derken, fazlasını kaybetmeyiz. Kapatıp gidenler olmaz. Çünkü Çinli şirketlerin iş yapma anlayışı, sektöre bakışları şu ana kadar Türkiye’de yatırım yapanlarla hiçbir şekilde benzerlik arz etmiyor. Ne derece toksik bir yatırım olacağını zaman gösterecek!
