Havacılık sektörü 2025’i pandeminin etkilerini tamamen geride kalacağı bir yıl olarak karşılamaya hazırlanıyor. Yolcu sayısı ve gelirde tarihi rekorlar bekleniyor. Ancak yolcu başına düşen net kârda ve toplam net kâr marjında, oranında ise henüz rekor beklentisi söz konusu değil.
Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’nin (IATA), her yıl geleneksel olarak düzenlediği Küresel Medya Günü (Global Media Day) buluşması, bu sene dikkat çeken tahmin ve tespitlerle ümit verdi. 2025’te yolcu sayısı 5 milyarı, gelir bir trilyonu aşacak, yolcu başına gelirde yine bir fincan kahve seviyesi olan 7 dolarda kalacak.
Her yıl dünyanın çeşitli ülkelerinden havacılık editörlerini Cenevre’de IATA merkezinde biraya getiren toplantıda, IATA uzmanları havacılık sektörüne yönelik tespitleri, tahminleri ve yeni gelişmeleri paylaşıyor. Havacılık editörlerini bilgilendiriyor.
Yıllardır sürekli katıldığım Cenevre’deki toplantıda bu yıl havacılık sektörünün henüz düzelmeyen ve problem olarak devam eden tedarik zinciri gibi meselelerine de dikkat çekildi. Tam olarak bir iyileşmeden henüz bahsetmek zor. Üretim zincirindeki sıkıntılar ve üreticilerin yaşadığı problemler sebebiyle teslim edilemeyen uçak ve motor sorunu 2025’te konuşulmaya devam edilecek.
Her şeye rağmen havacılık sektörü önümüzdeki yıl hafif bir güçlenme yaşayacak. Dünyamızda sürpriz bir şey olmazsa tablo bunu gösteriyor. 2025’te küresel net kâr rakamının 36,6 milyar dolara ulaşarak %3,6 net kâr marjını yakalaması bekleniyor. 2024’ün ise 31,5 milyar dolarlık net kâr ve %3,3 net kâr marjıyla kapatması bekleniyor.
Ancak 2024’e göre hafif bir iyileşmeyle yolcu başına ortalama net kârın 7,0 dolar olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Yolcu başına net kâr 2023’te 7,9 dolar ile zirveye çıkmıştı. 2024'teki 6,4 dolara geriledi. Yolcu başına net kâr havayollarına ve bölgelere göre değişiklik arz ediyor. Mesela Türk Hava Hava Yolları (THY), Emirates, Katar, Singapore, Delta veya United gibi havayollarının yolcu başına elde ettikleri kâr elbette 7 dolar rakamının çok üstünde.
Küresel havacılık sektörü gelirleri 2024’e göre yüzde 4,4’lük artışlar tarihte ilk defa bir trilyon doları aşması bekleniyor. Bu seneyi ise yılın bitmesine sayılı günler kala 940 milyarla kapatılması tahmin ediliyor. Yolcu sayısı da 2025’te bu seneye göre yüzde 6,7 artarak yine tarihte ilk defa 5 milyarı aşarak 5,2 milyara ulaşacağı umuluyor. Kargo hacimlerinin de 2024 yılına göre %5,8 artışla 72,5 milyon tona ulaşması bekleniyor.
İyimser gelişmeler için IATA uzmanları iki önemli hususa dikkat çekti. Havayollarının düşük petrol fiyatlarından faydalanması ve maliyetlerini sıkı kontrol etmeleri. IATA Genel Müdürü Willie Walsh, tüm bu çabalara rağmen havayollarının kontrolü dışında olan karlılık üzerindeki engellerin devam ettiğini, bunları azaltmaya yardımcı olacak adımlar atılmaya çalışıldığını vurguladı. Tedarik zinciri zorlukları, altyapı eksiklikleri, hükümetlerin havayollarını etkileyen ağır düzenlemeleri ve artan vergi yüküne işaret eden Walsh, havayollarını mücadeleye devam ettiği başlıca meseleler olarak da bunları ifade etti.
Gelecek yıl bir trilyon doların üzerine çıkacak havayolu gelirleri küresel ekonominin neredeyse %1’ine ulaşmış olacak. Havayolları stratejik olarak önemli bir endüstri haline geliyor, ama kar marjlarında ise bir değişiklik olmuyor. En son tahminler, havayolu istihdamının 2025'te 3,3 milyona çıkmasının beklendiğini gösteriyor. Havayolları, 86,5 milyon kişiyi istihdam eden ve 4,1 trilyon dolarlık ekonomik etki yaratan, küresel GSYİH'nın %3,9’unu (2023 rakamları) oluşturan küresel bir havacılık değer zincirinin çekirdeği olarak dikkat çekiyor. Tüm sektörlerin büyümesi için de ekonomik bir katalizör olarak öne çıkıyor.
Ortalama uçak bileti 380 USD
IATA uzmanlarına göre 2025’te yan hizmetler dahil ortalama uçak bileti fiyatının 380 dolar olması bekleniyor. Bu rakam aynı zamanda bilet fiyatlarının düşeceğine işaret ediyor. Çünkü 2024’e göre %1,8 daha düşük bir rakam söz konusu olacak. Ayrıca 10 yıl önceye göre de bilet fiyatlarının önemli oranda azaldığını gösteriyor. IATA uzmanları 2014’ün bilet fiyatlarına göre %44'lük bir düşüşü temsil ettiğini belirttiler. Sektörün verimliliği artırma yönündeki sürekli çabalarının tüketicilere önemli bir değer aktardığını söylemeye gerek yok sanırım.
Yolcu talebi yüzde 8 büyücek
Yolcu talebinin 2025 yılında %8,0 oranında büyümesi bekleniyor. Bu büyüme havayollarının da %7,1 oranında kapasite genişleyeceğine işaret ediyor. 2024’te yakıt dışında diğer kalemlerde yüksek maliyetler görüldü. Ana maliyet sorunları arasında maaş baskısı, çeşitli problemlerden uçakların yere indirilmesi ve yaşlanan uçak filo nedeniyle bakım maliyetlerinde keskin bir artış yaşandı.
Uçak yakıtı fiyatları düştü
Uçakların kullandığı jet yakıtı fiyatları, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlangıcından bu yana ilk kez Eylül 2024'te varil başına 70 dolara düştü. 2025'te ise jet yakıtının varil başına ortalama 87 dolar olması bekleniyor. 2024’te 99 dolardan düşmüştü. Uçak yakıtının 2025’te havayolu maliyetlerinin %26,4’ünü oluşturması bekleniyor. Bu oranın 2024’teki %28,9 rakamıyla kıyaslandığında önemli bir düşüşü gösteriyor.
Havacılık sektörünü bekleyen riskler
Avrupa’da Rusya-Ukrayna ve Orta Doğu’daki gelişmeler, İsrail’in önlemeyen saldırıları en önemli riskler olarak öne çıkıyor.
ABD’de Donald Trump yönetimi de bazı belirsizliklere neden olduğu için risk olarak görülüyor. Tarifeler ve ticaret savaşlarının hava kargo talebini azaltabileceği ve ayrıca iş seyahatlerini de etkileyebileceği yönünde beklenti var. ABD’de yeni yönetimin izleyeceği politikalar netleşene kadar, ABD'de havacılığın karbonsuzlaştırma çabalarına yönelik hükümet desteği konusunda belirsizliklerin nasıl şekilleneceği merak ediliyor.
En yüksek karlılık Orta Doğu’da
Havacılık sektöründe karlılıklar, taşıyıcıya ve bölgeye değişiyor. Afrika havayollarının toplu net kar marjının %0,9 ile en zayıf olması beklenirken, Orta Doğu’daki havayollarının %8,2’lik kar marjıyla en güçlü olması bekleniyor. Bölgelere göre tahmini net kâr marjı ve yolcu başına düşen net kâr durumu şöyle;
Kuzey Amerika:
2024’teki net kâr; 11,8 milyar dolar (net mart %3,6), yolcu başı 10,3 dolar
2025’teki net kâr; 13,8 milyar dolar (net marj %4,2), yolcu başı 11,8 dolar
Avrupa
2024’teki net kâr; 10,0 milyar dolar (net marj %3,9), yolcu başı 8,2 dolar
2025’teki net kâr; 13,8 milyar dolar (net marj %4,4), yolcu başı 9,2 dolar
Asya Pasifik
2024’teki net kâr; 3,2 milyar dolar (net marj %1,3), yolcu başı 1,8 dolar
2025’teki net kâr; 1,4 milyar dolar (net marj %1,4), yolcu başı 1,8 dolar
Latin Amerika
2024’teki net kâr; 1,0 milyar dolar (net marj %2,1), yolcu başı 3,2 dolar
2025’teki net kâr; 1,3 milyar dolar (net marj %2,4), yolcu başı 3,8 dolar
Yolcu başına en yüksek net kâr marjı Orta Doğu’da
2024’teki net kâr; 5,3 milyar dolar (net marj %7,7), yolcu başı 23,1 USD
2025’teki net kâr; 5,9 milyar dolar (net marj %8,2), yolcu başı 23,9 USD
Afrika’da
2024’teki net kâr; 0,1 milyar dolar (net marj %0,8), yolcu başı 0,9 USD
2025’teki net kâr; 0,2 milyar dolar (net marj %0,9), yolcu başı 1,0 USD
Çin ile ABD ilişkileri havaya da yansıyor!
Asya Pasifik’te, Çin bölge trafiğinin %40'ından fazlasını oluşturuyor. Çinli taşıyıcılar, tedarik zinciri sorunları, iç pazardaki aşırı arz ve Çin'den ABD'ye haftalık 100 frekans sınırlaması (pandemi öncesine göre üçte bir daha düşük) 2024’ün ilk yarısında net zarara sebep oldu.
Orta Doğu, dünyadaki diğer tüm bölgelerle kıyaslandığında yolcu başına en yüksek net kârla öne çıktığı, 2024’te en güçlü finansal performansı elde edildiği görülüyor. Bölgenin güçlü ekonomik performansı, stratejik altyapı yatırımları, destekleyici hükümet politikaları ve Rus hava sahasının Avrupa, Amerikan ve bazı Asya havayollarına kapatılması olması olumlu tabloya sebep oldu. İsrail saldırılarıyla Gazze’deki çatışmanın tırmanmasına rağmen, Körfez havayolları çok fazla etkilenmedi.
2024'ÜN EN İYİ TASARIMA SAHİP HAVAYOLLARI
Havayolları markalaşmalarına ciddi önem verirler ve uzun yıllar korudukları imajlarını, dönemlere göre de geliştirmek için yoğun çaba sarf ederler. THY’nin kabin tasarımıyla ilk 10’de yer aldığı derecelendirme veya ödüller sektör tarafından da yakından takip ediliyor. Bilinirliğin çok önemli olduğu havacılık sektöründe şirketlerin en iyi tasarımlarını belirleyen TheDesignAir, 12’nci kez verdiği ödüllerde dikkat çeken ürünler ortaya çıktı. 10 binin üzerinde görüş alınarak yapılan araştırmayla belirlenen en yenilikçi tasarımlara sahip havayolları ve aldıkları ödüller şöyle;
En iyi inovasyon ödülü: Oman Air 'Business Studio'
Oman Air her zaman ağırlığının üzerinde bir performans sergiliyor ve diğer Orta Doğu havayollarının gölgesinde kalsa dahi bazı ürünleriyle ön plana çıkabiliyor. Havayolu bu yıl, bir zamanlar zarif ve sade olan first class ürünlerini business class 'Studio' olarak yeniden konumlandırdı. Böylece gökyüzündeki en büyük business class koltuklardan biri ortaya çıkmış. Ayrıca kabinin yeniden dizayn edilmesi, benzer hizmet, ikram ve eğitim yoluyla daha fazla verimlilik sağlanmış ve genel giderleri azaltılmış.
En iyi üniforma: Riyadh Air
Riyadh Air, bu yıl tanıtılan ve 2025'te gökyüzüne çıkacak olan çarpıcı kapsül gardırobuyla jüriyi etkilemiş. Çarpıcı palto ve ceketler aynı zamanda Riyadh Air logosunda görülen aynı modern çizgileri içerirken, havayolunu küresel rakiplerinden ayıracak bir zarafet havası veriyor. Havayolunun detaylara gösterdiği özen, yerel yetenekleri kullanması ve JetSet dönemine selam göndererek göklere yeniden ihtişam katması ödülü almasında büyük etken olmuş.
En iyi business tasarım: Cathay 'Aria Süit'
Doğal malzemeler ve yumuşak tonlarla sadece sıcak bir kabin yaratmakla kalmamış, aynı zamanda Cathay'ın sadece bir havayolu şirketi olmaktan çok bir yaşam tarzı markası olma vaadini yerine getirmiş. Tüm tasarım dili, havayolunun halihazırda istisnai olan lounge hizmetlerinin doğal bir uzantısını oluşturmuş.
En iyi uçak giydirme: beOnd
Maldivler merkezli yeni kurulan havayolu beOnd, markanın yaratılmasında tasarım ustası Paul Wylde ile çalışılmış. Şu anda filosunda sadece iki uçak bulunan ve genişleme konusunda büyük hedefleri olan beOnd, göklere lüksü yansıtan göz alıcı bir tasarıma sahip. Hizmet ve konsept düşünüldüğünde akıllıca bir marka konumlandırması olarak ön plana çıkıyor.
En iyi premium ekonomi: Cathay Pacific
Cathay'ın yeni premium ekonomi koltukları, birçok açıdan sektöre liderlik yapıyor. Yeni Recaro koltuklar, bacak ve baldır destekleri, ceket kancası ve okuma lambası gibi çarpıcı altın kaplama unsurları ile güzel bir şekilde tasarlanmış.
Dünyanın en iyi tasarıma sahip 10 havayolu:
1-Ethad: Skor: 87.6 (Altın Ödül)
2-Qantas: Skor: 84.4 (Gümüş ödül)
3-Qatar Airways: Skor: 84 (Bronz ödül)
4-Condor: Skor: 82.7
5-LATAM: Skor 82.4
6-Cathay: Skor: 81.9
7-Türk Hava Yolları: Skor: 80.9
8-Air New Zealand: Skor: 79
9-Fiji Airways: Skor: 77.7
10-Singapore Airlines: Skor: 77.6
