BEŞ yıl önce Pekin’deki otelin önündeki kadranları büyük ekranlardan oluşan aracın tamamen elektrikli olduğu söylendiğinde dikkatimi çekmişti.
Birlikte geziye katıldığım Çin ekonomisi üzerine çalışan Prof. Dr. Cumhur Coşkun Küçüközmen’e elektrikli otomobillerin geleceğini sorduğumda verdiği yanıt bugün gibi aklımda:
“Çin barajı patladı, batının elektrikli otomobil ve pil teknolojisinde engel koymasının olanağı yok; batı ne yaparsa yapsın, sahip olduğu ekonomik sistem ile Çin’i durduramaz…”
Bu diyaloğu anımsamamın nedeni ABD Başkanı Biden’ın, Çin’den gelen elektrikli araçlar, gelişmiş pil ithalatında gümrük vergilerini artırdığına ilişkin dünkü açıklaması…
Gerekçesi de açık, “stratejik Amerikan endüstrilerini, adil olmayan yeni bir rakip dalgasından koruma” çabası…
ÇİN’İ, ÇİN YAPAN NEDENLER
Peki, bu engellemede başarılı olabilir mi?
Prof. Dr. Küçüközmen’i arayıp, 5 yıl önceki diyaloğumuzu anımsattım ve aynı soruyu yineledim, yanıtı aynı oldu:
“Engelleyemez. Çünkü Çin’i Çin yapan nedenler var. Örneğin ABD’de 3 bin mühendisi ancak 11 ayda bir araya getirebilirsiniz; Çin’de bu süre iki hafta. Çalışanın saati yok, bir ürünün piyasada tutup tutmayacağını kısa sürede test etme olanağına sahip. Devletten de iyi destek görüyor…”
Batının birçok büyük firmasının Çin’de üretimi tercih etmesinin nedeninin de bundan kaynaklandığını vurguladı.
ABD’nin son dönem büyük firmaların Çin’den Hindistan’a fabrikalarını kaydırmaları için yaptığı baskının sonuç vermediğini de anımsattı…
“Çin bugündür, Hindistan ise yakın gelecektir. Çin’i bugün var eden değerlerin, gelecekte de olacağı kesindir…”
Özetle, geleceğin ikisi üzerinde yükseleceğine inanıyor…
Haksız da değil…
5 BÜYÜĞÜN TOPLAMINDAN DAHA FAZLASINI ÜRETİYOR
Bundan 40 yıl önce plastik oyuncak ve taklit ürün sektörüyle öne çıkan Çin, pil ve elektrikli otomobil sanayinin en büyüğü durumunda.
Dünyada üretilen malların üçte biri Çin’de üretiliyor ve DTÖ verilerine göre dünyanın en gelişmiş sanayilerine sahip ABD, Almanya, Güney Kore, İngiltere ve Japonya’nın toplam üretiminden fazla…
İTHAL ETTİĞİ 10 MALI ÜRETİR HALE GELİNCE
Bu noktaya da on yıl önce aldığı “Made in Chine 2025” programı ile geldi…
Çin’in ithal ettiği 10 ileri imalat sanayindeki ürünü ülke içinde üretme kararı ile işe koyuldu.
Bu alana yatırım yapanlara devlet kontrolünde olan bankacılık sisteminden önemli destekler verildi.
Çin Merkez Bankası verilerine göre 2019'da 83 milyar dolar olan destek miktarı, 5 yıl sonucunda geçen yıl 670 milyar dolara yükseldi.
Bununla da kalmadı, elektrikli otomobil sanayine yatırım yapan şirketleri destekledi.
Bugün Çin’de elektrikli otomobil üreten tam 18 firma var…
Çin 2016’da elektrikli otomobil ve pil teknolojisine yönelirken önemli bir karar da aldı; elektrikli otomobillerinde Çinli şirketlerin sahip olduğu fabrikaların pillerini kullanması durumunda tüketici sübvansiyonundan yararlanacaklarını açıkladı.
Güney Koreli firmaların neredeyse tamamı 1.4 milyar nüfusu ve tüketici sübvansiyonlarının cazibesine kapılıp pillerini Çin markaları ile değiştirdi.
TESLA DA ÇİN’DE ÜRETİYOR
Bundan 5 yıl kadar önce elektrikli otomobil konusunda oldukça geride olan Çin uyguladığı planla bugün Tesla’nın Model 3’ünü de ülkesinde üretir duruma geldi…
Çin bugün otomobil üretiminde dünya lideri olarak bilinen Almanya ve Japonya’yı açık ara geride bırakırken, yılda 6 milyon otomobili yurt dışına satar hale geldi.
Hatta önüne çıkabilecek engelleri de öngörerek otomobilleri taşıyacak özel uzun yol gemileri üretti…
Başta BYD olmak üzere Çin’de elektrikli otomobil üreten 18 firma her yıl 71 farklı modeli piyasaya çıkarıyor.
Diğer ülkelerde üretilen elektrikli otomobillerin ağırlıklı bölümünün de akülerini sağlıyor.
Bundan dolayı Çin’in lityum-iyon pil ihracatı 2019’da 13 milyar Dolar iken 5 yılda 65 milyar Dolara ulaştı; bunun da üçte ikisi Avrupa ve ABD’ye yollanıyor.
Güneş panelleri konusunda da iddiasını sürdürüyor, ABD’ye yılda 44 milyar Dolarlık panel satışı gerçekleştiriyor.
SODYUM İYON PİLLER GELİYOR
Çin’de pil teknolojisi üzerinde çalışmaları olan dünyanın en ince ve en hızlı şarj olan pil teknolojisini geliştiren Mehmet Türker ile dün sohbet ederken şu ilginç bilgiyi verdi:
“Samsung, LG, Panasonic de pillerini Çin’de üretmeye başladı. Tesla da Model 3’ünü Çin’de üretmeye başladı. Bunu yaparken temel teknolojisini de açık hale getirdi. Bugün Çinli otomobillerin ağırlıklı bölümü teknoloji deneyimini Tesla’dan aldı.”
Çin’in pil teknolojisindeki gelişimini durdurmak için batılı şirketlerin özellikle Afrika ve Asya’daki değerli madenleri satın almaya başladığını anımsatan Mehmet Türker’in şu tespiti de dikkat çekiciydi:
“Lityum madenleri batılı şirketlerin eline geçip elde edilmesi gittikçe pahalılaşınca Çin şimdi sodyum iyon pillere döndü. Tuzdan elde ediyor. Bu hem daha güvenli, hem de tuz her yerde olduğu için daha ucuz ve engelleme şansı yok…”
Bu denli büyük buluşlara ve yatırımlara, dünyanın en büyük firmalarını ülkesinde fabrika kurar hale getirmiş Çin, ABD’nin gümrük vergilerine yenilir mi?
YASAK YERİNE, KARŞI MODELLİ GELİŞTİRDİ…
Bunu anlamak için cep telefonu örneği önümüzde duruyor.
ABD, Çinli telefon şirketi Huawei’nin ülkede satışına ve kullanılmasına engeller getirdi.
Hatta o denli ki Huawei telefon kullanmak casuslukla eş tutulur hale geldi.
Çinli firma bir yandan Dünya Ticaret Örgütü nezdinde hukuk mücadelesini sürdürürken, Washington’un yaptığı gibi ABD’li şirket Apple’ın i-Phone ürünlerine, mütekabiliyet yapıp yasaklama yoluna gitmedi.
Tam tersine Çin’de satışını engellemezken, i-Phone 15 piyasaya çıkmadan hemen önce kendi 5G çip teknolojisini üretti ve son derece gelişmiş işlemcisini (7 nanometre) de içine koyarak Huawei Mate 60 modelini piyasaya sürdü.
Huawei’nin bu atağı Apple hisselerinde 200 milyar Dolarlık düşüşe neden olurken, i-Phone 15 satışları da batılı birçok ülkede beklenenden az oldu.
PAZARIN %95’İ ELİNDE
ABD Başkanı Biden’ın Cuma gününden itibaren yürürlüğe girmesi beklenen kararları bu kez Çin’i durdurmaya yeter mi?
Bunun için öncelikle ABD ve Avrupa’da üretilen benzinli ve mazotlu otomobiller de dahil birçok otomobilin Çin’de üretilen yarı iletkenlerle kontrol edildiğini anımsamak gerekiyor.
Yani atılan her adım kendi içini vuruyor.
Devletten çok yüksek destek alan ve pazarın %95’ini elinde tutan Çinli şirketleri ABD pazarına sokmamak bir şey ifade etmiyor.
Dönüp bir başka yerden yeniden giriş yapıyor.
Ya da iPhone, Tesla örneğinde olduğu gibi içeri giremezse ABD’li şirketi getirip kendisinde ürettiriyor, öyle veya böyle yine pazarına girmiş oluyor.
Nasıl ki interneti ne denli yasaklarsanız yasaklayın ağın bir tarafından size ulaşmayı başarıyorsa, yeni teknoloji de kendine hep bir çıkış yolu buluyor.
Yasaklayan yasakladığıyla kalıyor…
