Ya ücretsiz izin ya ücrette indirim
Pandemi dolayısıyla istihdamı korumak amacıyla alınan önlemler, bazı fırsatçı işverenlerce çalışanların aleyhine kullanılmaya başlandı. Yüksek ücretli çalışanlarını kısa çalışmaya veya ücretsiz izne ayıran bazı işverenler, çalışanlara "Düşük ücretle çalışmayı kabul edersen gel başla, yoksa ücretsiz izne devam et" diyor. Bu uygulamanın, özellikle ortak güvenlik ve sağlık birimlerinde (OSGB) yaygın olduğu görülüyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, pandemi fırsatçılarını yazdı
Covid-19 pandemisi sırasında istihdamı korumak, çalışanların gelir kaybını azaltmak amacıyla birçok tedbir uygulamaya konuldu. Kısa çalışma konusunda kolaylık sağlanarak, 3.7 milyon işçiye mart-haziran döneminde genel sağlık sigortası primleri ile birlikte 14 milyar lira destek sağlandı.
17 Nisan’dan itibaren uygulamaya konulan ve 17 Ağustos’a kadar uzatılan işten çıkarma yasağı döneminde işveren işçileri ücretsiz izne çıkartabiliyor. Ücretsiz izne çıkartılan işçilere, günlük 39.24 TL nakdi ücret desteği veriliyor. Nakdi ücret desteği aylık brüt 1.177 TL, net 1.168 TL olarak ödeniyor. Nakdi ücret desteği kapsamında nisan, mayıs, haziran aylarında yaklaşık 1.7 milyon işçiye 2.8 milyar lira tutarında ödeme yapıldı.
TBMM gündemindeki yasa teklifi ile de kısa çalışmadan ve ücretsiz izin uygulamasından yararlanan işverenlere, bu işçileri normal çalışmaya geçirmeleri halinde işçi başına ayda 868 liraya kadar prim desteği sağlanacak.
İşten çıkarma yasağı döneminde işveren istediği işçiyi ücretsiz izne ayırabiliyor. Normalde rızası dışında ücretsiz izne çıkartılan işçi, bunu haklı fesih sebebi yaparak iş akdini feshettiğinde kıdem tazminatını alıp işten ayrılabiliyor. Ancak, işten çıkarma yasağı döneminde ücretsiz izne çıkartılan işçi bu durumu haklı fesih sebebi yapamıyor. Normal çalışırken aldığı ücret ne olursa olsun, ücretsiz izne çıkartıldığında sadece 1.168 TL ile yetinmek zorunda kalıyorlar. Çalışanlar, kıdem tazminatlarını yakmamak için ya bu ücret ile çalışmaya devam etme, ya da kıdem tazminatını işverende bırakıp işten ayrılma ikilemine düşüyor. İyi niyetli işveren, karşılıklı anlaşarak kıdem tazminatını ödeyip işçisiyle helalleşmek istese bile bu kez de işçi işsizlik ödeneği hakkını kaybediyor.
ÜCRETTE İNDİRİM FIRSATI DOĞDU
Çalışanlar şimdi de ücrette indirim talepleriyle karşılaşmaya başladılar. İsmi saklı iş güvenliği uzmanı bir okurumuz, bazı ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin (OSGB) kısa çalışma sırasında hem devletin verdiği destekten yararlanıp, hem de kısa çalışmaya gönderdiği elemanların yerine daha düşük ücretle çalışan yeni eleman aldıklarını belirtti. Ayda 4 bin 250 lira ücretli uzmana işverenin, “3000 liraya çalışmayı kabul edersen gel başla, kabul etmezsen ücretsiz izne devam edersin” diye tekliflerde bulunduklarını ifade etti.
İş Kanunu’na göre, işveren işçinin rızası olmadan ücrette indirim yapamaz. İşçi, işverenin ücrette indirim talebini 6 iş günü içinde yazılı olarak kabul etmezse teklif reddedilmiş sayılıyor. İşveren buna rağmen ücrette indirim yaparsa, işçi açısından iş akdini haklı fesih sebebi ortaya çıkar. Haklı fesih yapan işçi kıdem tazminatını alıp ayrılabilir.
İşten çıkarma yasağı döneminde işverenden ücrette indirim talebini alan işçi ise ya teklifi kabul edecek, ya da ücretsiz izne çıkartılanlara verilen ayda 1.168 lira nakdi ücret desteği ile yetinecek.
İşten çıkarma yasağı ve yasak süresince işverene tanınan işçiyi ücretsiz izne ayırma hakkı 17 Ağustos’ta sona eriyor. TBMM gündeminde bulunan yasa teklifi ile işten çıkarma yasağı 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatılabilecek.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ OSGB’LERE EMANET
Kanuna göre, tehlikeli ve çok tehlikeli iş yerleri ile 50’den fazla çalışanı bulunan az tehlikeli iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği uzmanı çalıştırma zorunluluğu bulunuyor. İşveren bu amaçla personel çalıştırabileceği gibi, ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet satın alabiliyor. OSGB’lerde istihdam edilen iş sağlığı ve güvenliği uzmanları, iş yerlerinde olası risk ve aksaklıkları belirleyip, tedbir alınmasını sağlamakla görevli kılınıyor. Nispeten yüksek ücretle çalışan nitelikli uzmanların yerini deneyimsiz uzmanların alması, iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği açısından riski de artırıyor.
