Sabiha Rıfat Gürayman'ın izinden dünya rekorları
Anıtkabir'in inşaatında kontrol şefliği yapan Sabiha Rıfat Gürayman, sınıf arkadaşı Melek Erbul ile birlikte Türkiye'nin ilk iki kadın mühendisi olarak tarihteki yerini aldı. Gürayman, mühendislikte olduğu kadar spor tarihinde de önemli bir konuma sahip. Bir kulüp takımında voleybol oynayan ilk kadın olan Sabiha Rıfat Gürayman, henüz kadın takımları kurulmadığı için Fenerbahçe'nin erkek voleybol takımında oynadı. Takımın kaptanlığını da yapan, şampiyonluklar yaşayan Gürayman'ın doğumundan tam 100 yıl sonra Fenerbahçe Kadın Voleybol Takımı, dünya şampiyonu oldu. Sabiha Rıfat Gürayman'ın açtığı yoldan ilerleyen kadın voleybolcularımız birçok uluslararası başarıya imza attı. O başarıları gösteren takımlardan VakıfBank, iki kez Guinness Dünya Rekorlar Kitabı'na girdi. Mehmet Çalışkan, Habertürk 'Haftanın Portresi'nde Sabiha Rıfat Gürayman'ın hayatını ve dünya şampiyonu olan kadın voleybol takımlarının başarılarını derledi
VakıfBank Kadın Voleybol Takımı, uluslararası başarılarıyla iki kez Guinness Dünya Rekorları Kitabı'na girdi.
Türkiye'de kadınların profesyonel olarak voleybol oynayabilmesinin yolunu açan kişi, aynı zamanda Melek Erbul ile birlikte Türkiye'nin ilk kadın mühendisi olan, Anıtkabir'in inşaatının kontrol şefliğini de yapanSabiha Rıfat Gürayman'dır.
1895... ABD'li beden eğitimi öğretmeni William G. Morgan, top yere değmeden vurma ilkesinden yola çıkarak voleybol adını verdiği sporu tasarladı.
1919... Voleybol, ABD'liler tarafından Türkiye'ye getirildi.
Çarşıkapı'daki maçlar İstanbullular'ın ilgisini çekince Cağaloğlu'ndaki Erkek Muallim Mektebi'nden beden eğitimi öğretmeni Selim Sırrı Tarcan, öğrencilerine voleybol öğretti.
1924... Kız öğrenciler arasında ilk turnuva yapıldı. Şampiyon İstanbul Kız Lisesi oldu.
Sabiha Rıfat'ın Kars'ta, Filistin'de ve Balkanlar'da savaşırken yaralanmış, bir süre esir kalmış babası,Yüzbaşı Rıfat Bey...
Kurmay başkanının Mustafa Kemal'in olduğu Hareket Ordusu, 31 Mart Olayı'nı bastırmak için Nisan 1909'da İstanbul'a girdi.
O sıralarda Manastır'da olan Yüzbaşı Rıfat Bey, 1910'da Hareket Ordusu'ndan aldığı emirle yeni doğan kızı Sabiha, eşi ve annesiyle birlikte İstanbul'a gelerek Üsküdar'a yerleşti.
Ne var ki kısa bir süre sonra anlaşmazlık yaşadığı Üsküdar Kaymakamı'nın başında iskemle kıran Yüzbaşı Rıfat Bey, Biga'ya sürgün edildi.
Çocukluk dönemi; sürgün yılları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'na denk gelenSabiha Rıfat, Cumhuriyet'in kurulduğu yıl, tıpkı adının anlamı gibi şirin, latif genç bir kız olmuştu. İstanbul Kız Lisesi'nde öğrenim görmeye başlayan Sabiha Rıfat, okulun voleybol takımına seçildi. Okul takımının şampiyon olmasında da büyük rol oynadı.
Liseden mezun olan Sabiha Rıfat, bir gün okul arkadaşı Nesibe'ye uğradı.Nesibe'den günümüzdeki adı İstanbul Teknik Üniversitesi olan Mühendishane-i Bahr-i Hümâyûn'a Atatürk'ün talimatıyla kız öğrencilerin kabul edileceğini öğrenen Sabiha Rıfat, soluğu okulda aldı.O gün giriş sınavlarına girmek için yapılan başvurunun son günüydü.
Sabiha Rıfat, görevlinin "Boşuna yorulma kızım" diyerek sınavı kazanamayacağını ima etmesine kulak asmayıp zar - zor giriş sınavı için kayıt yaptırdı.
1927'de 17 yaşındayken sınavı geçerek Melek (Erbul) ile birlikte Mühendishane-i Bahr-i Hümâyûn'da öğrenim gören ilk kız öğrenci oldu.
1927'de Mühendishane-i Bahr-i Hümâyûn'un en iyi voleybolcuları olan Aziz Torun, Bedii Süheyl Enüstün, Fikret Germen, İsmail Hakkı, Yusuf ve Fahri; kurdukları Ateş adlı takımla, İstanbul Ligi'ne Fenerbahçe adına girmeye karar verdi.Okulun spor konseyi, kulübün top, forma ve diğer gerekli malzeme ve zaruri harcamaları karşılaması koşuluyla Ateş takımının lige Fenerbahçe adıyla katılmasını resmen kabul etti.
Takımdaki erkekler, voleybolda oldukça başarılı olduğunu duydukları Sabiha Rıfat'ı da takıma aldı.
Fenerbahçe; Türkiye'de voleybol takımı da olan ilk kulüp, Sabiha Rıfat Gürayman ise bir kulüp çatısı altında voleybol oynayan ve şampiyonluk kazanan ilk kadın voleybolcu unvanını elde etti.
Kız Köprüsü'nün yapımı ve günümüzdeki hali.
Sabiha Rıfat, 1933'te Mühendishane-i Bahr-i Hümâyûn'dan mezun olduktan sonra Ankara'ya Bayındırlık Müdürlüğü'ne atandı. Resmi göreve atanmasından bir yıl sonra da Erzurum'da iki okul inşa etmesi için talimat aldı.
Okulların inşaatı ise 1935'te tamamlandı.
Sabiha Rıfat, ardından Ankara - Beypazarı yolunun 86'ncı kilometresinde inşa edilecek Kemer Köprü için "Ben de bu işte olmak istiyorum" dedi. Başmühendis, "Dağ başında bir şantiyede kadın mühendis olmaz" dese de Sabiha Rıfat, köprü inşaatında görev almak için direttikçe diretti.
Başmühendis, en sonunda ısrarları karşısında daha fazla dayanamayıp Sabiha Rıfat Gürayman'a köprü inşaatında çalışma izni verdi.
Kış yaklaşıyordu ama köprünün inşaatı henüz tamamlanmamıştı.
Ayrıca işçiler zam istiyor, müteahhit veremiyordu.
Bunun üzerine işçiler bir gece vakti aralarında konuşup köprü inşaatından ayrılarak yakınlardaki bir köyde daha iyi para kazanacakları cami inşaatında çalışmak üzere yola çıktı.
Müteahhit, Sabiha Rıfat'ın çadırına girerek "Gidiyorlar mühendis hanım" dedi.
Sabiha Rıfat, bunun üzerine elindeki çırayla karanlık içinde arkalarından koşarak yetiştiği işçilere "Durun, yazıklar olsun. Kadınlığımdan utanın. Bu köprü bitsin, sonra gider camiyi yaparsınız" dedi.
Bir süre birbirlerine bakan işçiler, şantiyeye dönerek kış bastırmadan köprüyü tamamladı.
Çevre köylerden bu durumu öğrenenler, Kemer Köprüsü'nü 'Kız Köprüsü' diye anmaya başladı.
Ankara ve çevresinde birçok köprü ve yolun yapımında görev alan Sabiha Rıfat, 1939'da okul arkadaşı Remzi Gürayman ile evlendi.
Mühendislikteki başarılarından dolayı Ankara'nın nüfuzlu simalarından biri haline gelmesiyleSabiha Rıfat Gürayman'a siyasete atılması önerildi. Gürayman, Ankara valisi ve bazı milletvekillerinin bu konudaki tüm ısrarlarına rağmen "Ben mesleğimi seviyorum" diyerek milletvekili olmayı reddetti.
Başbakan Şükrü Saraçoğlu, Anıtkabir inşaatına ilk kazmayı 9 Ekim 1944'te vurdu.
Ne var ki bütün ülkenin bitmesini sabırsızlıkla beklediği Anıtkabir inşaatında işler yolunda gitmiyordu.
İşi alan firmalardan bazıları malzeme ücretlerinin arttığını ileri sürerek daha çok ödenek istiyordu. Anlaşmazlık nedeniyle açılan davalar, mühendis değişimleri derken iş uzayıp gidiyordu.
Sabiha Rıfat Gürayman, 1945'te kendisini gözyaşlarına boğan bir mektup aldı; "Koordinasyon Bölge Şefliğine. Anıtkabir Kontrol Şefliği ödevini bugüne kadar başarıyla yapmış olan değerli arkadaşımız Yüksek Mühendis Ekrem Demirtaş'ın görevden ayrılması üzerine açılan kontrol şefliğine Yüksek Mühendis Sabiha Rıfat Gürayman getirilmiştir. Sabiha Rıfat Gürayman'ın bu yeni ödevinde de şimdiye kadar olduğu gibi, muvaffakiyet göstereceğine olan inancımı tekrarlarken, bütün arkadaşlarımın büyük tarihi yapının fevkalade olan önemini göz önüne alarak kendisine candan yardım etmelerini bilhassa rica ederim. Bayındırlık Bakanlığı, Yapı ve İmar İşleri Reisliği. 29.12.1945″
Sabiha Rıfat Gürayman, kontrol mühendisliğini yaptığı Anıtkabir için şöyle dedi; "Anıtkabir ikindiden sonra bir başka güzeldir. Taşın sarımsı rengi ile güneşin altın ışıkları bir başka türlü kaynaşırlar. Bir sonbahar akşamında birden siyah bulutlarla doldu gökyüzü, yağmur, gök gürültüsü birbirini kovaladı. Gece olmuştu sanki, az sonra kor gibi bir kırmızılık siyah bulutlara karıştı. Anlatamayacağım muhteşem bir tablo idi bu. Herkes işi gücü bıraktı, toplaşıp seyretmeye başladık. Hiç kimse konuşmuyordu. Dalıp gitmişti herkes.. Akşamları paydos olunca taş çıtırtıları ve her türlü gürültü bitince, Rasattepe'de bir sessizlik gelip oturur. O anlarda günlük yaşantınızı unutuverirsiniz. Daha iyiyi, daha güzeli yaratmak özlemini duyarsınız ve size böyle bir görev verdiği için şükredersiniz Tanrı'ya..."
Anıtkabir'in 1953'te tamamlanmasından sonra Sabiha Rıfat Gürayman, Yapı ve İmar İşleri Reisliği'nde Teknik Müşavirliğe getirildi. Sabiha Rıfat Gürayman, 10 yıl daha görev yaptıktan sonra emekliliğini istedi. Bayındırlık Bakanı İlyas Seçkin, emekliliğini isteyen Sabiha Rıfat Gürayman için şöyle bir mektup yazdı; "Otuz senelik devlet hizmetinden sonra kendi arzunuzla emekliye ayrılmış bulunuyorsunuz. Meslek ve memuriyet hayatınızın tamamını vakfettiğiniz bakanlığımda bıraktığınız boşluk daima hissedilecektir. Anıtkabir gibi bir eserle taçlandırdığınız meslek hayatınızın aynı başarı ile devamını temenni eder, saygılarımı sunarım."
Sabiha Rıfat Gürayman, 1963'te emekli olduktan sonra 1993'e kadar eşiyle mütevazi bir yaşam sürdü.
Eşi Remzi Gürayman'ın 1993'te hayatını kaybetmesinden sonra İzmir'e yerleşen Sabiha Rıfat Gürayman, 4 Ocak 2003'te 93 yaşındayken vefat ettikten sonra Doğançay Mezarlığı'na defnedildi.
Sabiha Rıfat Gürayman'ın hemcinslerine yolunu açtığı kadın voleybolunun Türkiye'deki gelişimi şöyle;
1957... Voleybol kadın milli takımı ilk maçına çıktı.
İlk milli takım kadrosu; Dr. Ayten Salih, Nazmiye Kor, Güneş Çapa, Seta Yağcıoğlu, Ayda Caner, Seda Acudoğulu, Ümran Okay, Siray Arca Özgüden, Fatma Egenen, Gülçin Eroğlu, Tomris Göksan ve Nezin Mutibaş'tan oluştu.
1961... Voleybol kadın milli takımı, Batı Almanya'yı 3 - 2 yenerek ilk galibiyetini aldı.
1980... Bir kadın voleybol takımı ilk uluslararası başarıya imza attı. Eczacıbaşı, Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası'nda ikinci oldu.
Türkiye'de ana hatlarıyla böyle bir tarihe sahip olan voleybolda VakıfBank Kadın Voleybol Takımı, son 10 yıla damgasını vurdu.
1988'de kurulan VakıfBank Kadın Voleybol Takımı 9 uluslararası şampiyonlukla ''Türkiye'nin uluslararası alanda en çok kupa kazanan takımı'' unvanını elinde bulunduruyor.
VakıfBank Kadın Voleybol Takımı, 23 Ekim 2012'den 22 Ocak 2014'e kadar oynadığı 73 maçı kazanarak daha önce Guinness Dünya Rekorları Kitabı'nagirmişti.
İtalyan Giovanni Guidetti'nin başantrenörü, Neslihan Demir'in ise genel menajeri olduğu takım, hafta içinde Kadınlar FIVB Kulüpler Dünya Şampiyonası'nı en çok kazanan takım olarak bir kez daha Guinness Dünya Rekorları Kitabı'na girmeyi başardı.
2020 Kadınlar FIVB Kulüpler Dünya Şampiyonası, pandemi nedeniyle düzenlenemedi.
Her ne kadar bu yıl düzenlenememiş olsa da VakıfBank Kadın Voleybol Takımı, 2013, 2017 ve 2018'deki şampiyonluklarıyla geçtiğimiz hafta bir kez daha Guinness Dünya Rekorları Kitabı'nda yer aldı.
Eczacıbaşı Kadın Voleybol Takımı ise 17'si üst üste olmak üzere 23 Türkiye şampiyonluğuyla daha önce Guinness Dünya Rekorları Kitabı'nda yer almayı başarmıştı.
İlk kez 1991'de düzenlenen Kadınlar FIVB Kulüpler Dünya Şampiyonası'nda Fenerbahçe, Sabiha Rıfat Gürayman'ın 100'üncü doğum yılı olan 2010'da dünyanın en iyi takımı olmayı başardı.Fenerbahçe, Vakıfbank ve Eczacıbaşı'nın dünya şampiyonasında elde ettiği başarılar şöyle;
FENERBAHÇE
2010... Şampiyonluk
2012... Üçüncülük
VAKIFBANK
2011... İkincilik
2013... Şampiyonluk
2016... Üçüncülük
2017... Şampiyonluk
2018... Şampiyonluk
2019... Üçüncülük
ECZACIBAŞI
2015... Şampiyonluk
2016... Şampiyonluk
2018... Üçüncülük
2019... İkincilik
Üç Türk takımı, Kadınlar FIVB Kulüpler Dünya Şampiyonası'nda kazandıkları toplam 6 altın, 2 gümüş ve 4 bronz madalyayla Türkiye'nin kulüpler bazında dünya sıralamasında ilk sırada yer almasını sağladı.
Aynı zamanda Fenerbahçe, VakıfBank ve Eczacıbaşı'nın oyuncuları, şampiyonalarda 'En Değerli Oyuncu' unvanına da sahip oldu.
2010... Katarzyna Skowrońska-Dolata (Fenerbahçe)
2013... Jovana Brakočević (Vakıfbank)
2015... Jordan Larson (Eczacıbaşı)
2016... Tijana Bošković (Eczacıbaşı)
2017... Zhu Ting (Vakıfbank)
2018... Zhu Ting (Vakıfbank)
İtalyan Giovanni Guidetti, antrenörlük kariyerine 1994'te İtalya'nın Volley Spezzano takımında başladı. Guidetti, ikinci ligdeki takımı birinci lige çıkarmayı başardı.
2000 - 2001 arasında ABD'nin USPV takımına transfer olan Giovanni Guidetti, daha sonra ülkesine dönerek 2001 - 2003 arasında Vicenza Volley takımını çalıştırdı.
2003 - 2004 arasında ise ülkesinin Volley Modena takımının yanı sıra Bulgaristan Kadın Milli Voleybol Takımı'nın başında olan Giovanni Guidetti, 2004'ten 2007'ye kadar İtalyan Chieri ile Almanya Kadın Milli Voleybol Takımı'nda görev yaptı.
Giovanni Guidetti, 2008'de antrenörlüğünü üstlendiği VakıfBank Kadın Voleybol Takımı'nda büyük başarılar elde etti.
2015 - 2017 arasında Vakıfbank Kadın Voleybol Takımı'nın yanı sıra Hollanda Kadın Milli Voleybol Takımı'nı da çalıştıran Giovanni Guidetti, 2017'de Türkiye Kadın Milli Voleybol Takımı'nın başına geçti.
Filenin Sultanları'nın tarihinde en büyük başarısı, 2003'te Avrupa Şampiyonası'nda ikinci olarak gümüş madalya kazanması. 2019'da Giovanni Guidetti'nin yönetimindeki Filenin Sultanları, bu başarıyı tekrarladı.
Giovanni Guidetti, hem VakıfBank Kadın Voleybol Takımı'nı hem de 55 ülkenin yer aldığı Avrupa Voleybol Konfederasyonu'nda 5'inci sırada bulunan Türkiye Kadın Milli Voleybol Takımı'nı çalıştırmaya devam ediyor.
Giovanni Guidetti ile Fenerbahçe Kadın Voleybol Takımı'nın oyuncularından Bahar Toksoy 2013'te evlendi. Çift, kızlarına Allison adını verdi.
Guinness Dünya Rekorları Kitabı...
1955'ten günümüze kadar her yıl 31 dilde basılan ve hem insanlar tarafından kırılan hem de doğanın aşırılıklarının neden olduğu dünya rekorlarını barındıran referans kitabı. Jim Pattison Group'un yayımcısı olduğu kitap, 2008'den beri Türkçe olarak da yayımlanıyor.
