SGK’daki aylık ve gelirinizi 5 yıla kadar alabilirsiniz
Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan (SGK) süresinde alınmayan aylık ve gelirler için beş yıllık zaman aşımı uygulanıyor. Hak sahipleri, talepte bulundukları tarihten itibaren beş yıl geriye dönük aylık ve gelirlerini alabilir. Bazı yardım ve ödenekleri beş yıl içinde almayanların ise hakları düşer. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, sosyal güvenlikte zaman aşımı ve hak düşürücü süreleri yazdı.
Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) iş kazası, meslek hastalığı, vazife malûllüğü ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde alınması gerekir. Gelir ve aylıkların beş yıllık sürede alınmayan kısmı zaman aşımına uğruyor. İş kazası ve meslek hastalığı ile ölüm sigortasından kazanılan diğer haklar ise hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıl içinde istenmezse düşüyor.
Gelir ve aylıkların ödenmesinde beş yıllık zaman aşımı, talep tarihinden geriye doğru gidilerek hesaplanıyor, Beş yılı aşan süreye ait gelir ve aylıklar ödenmiyor. Örneğin, 30 Ocak 2011 tarihinde eşinden boşanarak, daha önce ölen babasından dolayı yetim aylığı almaya hak kazanan bir kadın, 30 Haziran 2019 tarihinde SGK’ya yetim aylığı bağlanması talebinde bulunursa, 30 Haziran 2014 tarihinden bugüne kadar olan dönemin parasını alabilir, daha önceki dönemlerin parasını alamaz.
Önceden, beş yıllık zaman aşımının başlangıç tarihi olarak, SSK’da “hakkın doğduğu”, BAĞ-KUR’da ise “ölüm tarihi” dikkate alınıyordu. 2008’den sonra herkes için hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıllık zaman aşımı söz konusu. Örneğin, eşinden boşandığı için yetim aylığı başvurusunda bulunan kadın için zaman aşımı, anne babanın ölüm tarihinde değil, boşanma tarihinden başlatılıyor.
İŞ KAZASINDA ZAMAN AŞIMI RAPORUN ALINDIĞI TARİHTE BAŞLAR
İş kazaları ve meslek hastalıklarında meslekte kazanma gücünün en az yüzde 10 oranında kaybedilmiş olduğuna ilişkin sağlık kurulu raporunun alındığı tarih, zaman aşımı açısından başlangıç kabul ediliyor. Ancak, çoğu zaman iş kazası ve meslekte kazanma gücü kaybı oranı dava konusu olabiliyor. Dava açılması halinde gelirin ödenmesine, mahkeme kararını izleyen ay başından itibaren başlanıyor.
MİRASÇILARA 2 YIL ZAMAN AŞIMI SÜRESİ
Sigortalı veya hak sahiplerinin zamanında eksik aylık aldıklarının, bu kişilerin ölümünden sonra ortaya çıkması halinde, mirasçılar eksik ödenen paraları alabiliyor. Ancak, bu durumda zaman aşımı süresi 5 yıl değil, 2 yıl olarak uygulanıyor. Sadece son iki yıldaki eksik ödenen paraları alabiliyorlar.
HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELERE DİKKAT
SGK’dan yapılan bazı ödemelerde ise hak düşürücü süre uygulanıyor. Geçici iş göremezlik ödeneği, evlenme ve cenaze ödenekleri ile ölüm toptan ödemeleri bu grupta yer alıyor. Söz konusu haklar, beş yıl içinde istenilmezse bir daha ödenmiyor.
SOSYAL GÜVENLİKTE ZAMAN AŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELER
Bağlanacak gelir ve aylıklar: Gelir/aylığa hak kazanılan tarihten itibaren beş yıl geçmişse, talep tarihinden geriye doğru beş yıllık süreye ilişkin gelir/aylıklar ödenir, beş yılı aşan tutarlar ödenmez.
Bağlanmış gelir ve aylıklar: Bağlanmış gelir ve aylıklar için zaman aşımı veya hak düşürücü süre bulunmuyor. Bağlanmış gelir ve aylığı zamanında almamış olanlara, talep halinde ödeme yapılıyor.
Ölüm toptan ödemesi: Ölen sigortalının yeterli prim günü yoksa hak sahipleri, yatırılmış primleri toptan alabilir. Ölüm tarihi ile toptan ödeme talep tarihi arasında beş yıllık süre geçmiş ise ödeme yapılmaz. Toptan ödeme talebinin, beş yıl içinde yapılması gerekir.
Evlenme ödeneği: Ölüm aylığı almakta olanlara yapılan ve halk arasında çeyiz yardımı olarak adlandırılan 24 aylık tutarındaki evlenme ödeneğinin, evlendikten sonra beş yıl içinde talep edilmemesi halinde hak kaybolur.
Cenaze ödeneği: Ölen sigortalıların hak sahiplerine verilmekte olan cenaze ödeneğinin ölüm tarihinden itibaren beş yıl içinde alınmaması halinde hak düşer.
