İnternet ve sosyal medya ortamlarına erişim olanağı farklılığıdır. Kavram, iletişim bilimleri literatüründe yeni iletişim teknolojilerine ve ekonomik kaynaklara sahiplik üzerinden, ilk olarak sahip olanlar ve olmayanlar şeklinde tartışılmıştır. Araç ve kaynaklara sahiplik, literatürde dijital uçurum olarak adlandırılmıştır. Zamanla ilgili literatürde, yeni medya ekosistemine erişim ve sahiplik sorunu birincil düzey eşitsizlik olarak tanımlanmış, kullanım becerisinden kaynaklı sorunlar ise ikincil düzey eşitsizlik olarak kavranmıştır. Dijital eşitsizlik çalışmalarının birincil düzeyinde, "kimler kullanıyor?" sorusu ön planda iken ikincil düzey eşitsizlik çalışmalarında "nasıl kullanılıyor?" sorusu ön plandadır. İkincil düzey eşitsizlikler, bireylerin dijital erişim olanağına sahip olsalar dahi yaş, toplumsal cinsiyet, ırk ve etnisite, sınıf, eğitim düzeyi ve yaşanılan yerden (kırsal alan veya köy) dolayı dijital becerilerindeki birtakım eksiklikler veyahut yetersizlikler nedeniyle ortaya çıkmaktadır. İkincil düzey eşitsizlikler olgusu, bir toplumdaki tüm bireylerin aynı düzeyde dijital okuryazar olmadığını göstermektedir. Özellikle bireyin sahip olduğu kültürel sermaye birikimi dijital kültüre dahil olduğunda neler yaptığını etkilemektedir. Toplumsal, kültürel ve ekonomik eşitsizlikler dijital erişim halinde bireyin kullanım becerilerini olumsuz yönde etkilemektedir. Dijital eşitsizlikler olgusunu ele alırken en önemli husus, bu olgunun yalnızca sahiplik ve ekonomik kaynak yaratımı ile değil, eşitsizliğin öznesi olan farklı bireylere gereksinimlerine yönelik dijital okuryazarlık eğitim içerikleri geliştirilmesi gereğidir. Toplumda herkesi eş düzeyde dijital okuryazar olarak görmek yerine toplumsal cinsiyetler, yaşlar ve kuşaklar, sınıflar, ırk ve etnisite ile kır ve kent arasındaki ayrımların farkında olunarak dijital eşitsizliklerin giderilmesi için politika üretilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, literatürde yeni yeni referans verilen üçüncül düzey eşitsizlik kavramıyla, dijital erişimin gündelik yaşamda sağladığı olanaklar ve yarattığı olumlu etkiler üzerine odaklanılarak çevrimiçinden çevrimdışı yaşama uzanan toplumsal, ekonomik ve kültürel ilişkilenmelerin düzeyindeki ayrımlar incelemekte ve bunların nedenleri ele alınmaktadır.
YAZAR
Mutlu Binark
