Yerel, ulusal ve uluslararası olguların, olayların, fikirlerin, hareketlerin; hükûmet organlarının, seçmenlerin, partilerin, çıkar gruplarıyla liderlerin yaklaşımlarından doğan davranış biçimlerinin anlatısı ve analizini içeren tarih türüdür.
Alman Tarihçi Leopold von Ranke (ö. 1886) tarafından 19. yüzyılda eleştirel tarihçilik anlayışının geliştirilmesi esnasında temelleri atılmıştır. Son yüzyılda gelişen uluslararası ilişkiler disiplinin hem kaynak tarihidir hem de temel anabilim dallarından birisidir. İktidarın ve gücün geçmişte nasıl tanımlanıp, paylaşıldığını; meşruiyet araçlarının hangi koşullar altında kullanıldığını inceler. Siyaset ve tarih bilimlerinin sentezinden oluşan disiplinler arası bir çalışma alanıdır.
Ulusal, bölgesel ya da uluslararası antlaşma, sözleşme ve anlaşmazlıkların ortaya çıktıkları koşulları derinlemesine bir metotla sistematik olarak değerlendirerek; insanoğlunu ilgilendiren, geleceğe yönelik her türlü ilişki, gelişme ve yapılanmanın şekillenmesinde deneyim paylaşımına dayanan yol gösterici bir altyapı oluşturmayı hedefler. Yalın aktarımcı tarihçilik metodundan ayrılarak olay ve olguları kuramsal çerçevenin ışığında sistematik, analizci ve sorgulayıcı anlayış içinde epistemolojik yaklaşımla ele alır. Yöntemi ve geniş araştırma sahasıyla başta diplomasi tarihi olmak üzere, anayasal tarih, kamusal tarih, dünya tarihi, iktisat tarihi, siyasi düşünceler tarihi gibi bilim dalları ile karşılıklı, kapsayıcı dikey ilişki içerisindedir. Geçmişte veya günümüzde yaşanan olguları ve vakaları kapsamlı biçimde irdeler. Analitik sonuçlar çıkartarak benzer koşulların benzer olumsuzluklara neden olmaması için öğretici perspektifler üretmeyi hedeflerken, olumlu ya da olumsuz olası sonuçları alternatifler içinde öngörüp sorunlara evrensel çözümler üretmeye çalışır. Yaşanılan an dahil ileri ucu açık bir anlayışla, insan toplulukları kadar, aktörlerin tutumlarının ve tarihsel döngüde ortaya çıkan olguların derinlemesine, kavramsallaşmış yaklaşımlarla, olası bütün aktif faktörler dikkate alınarak değerlendirilmesi, daha önce öngörülmemiş simülasyonların üretilip, ortak uzlaşı kültürünün gelişmesi için evrensel veri setleri oluşturulması siyasi tarih araştırmalarının temel hedefidir.
YAZAR
İsmail Köse
