Devletler arası ilişkilerin tarihine odaklanan tarih disiplininin bir alt dalıdır. Uluslararası ilişkiler disiplini devletler arası ilişkilerin daha yakın dönemi içeren ve güncel boyutlarını incelerken, diplomasi tarihi üzerine uzmanlaşan bilim insanları bu münasebetlerin belirli dönemlerini diplomatik belgelere dayalı ve detaylı bir şekilde araştırıp yorumlayarak tarihsel bir perspektife oturtmak açısından çok önemli katkılar sunmaktadır.
Bu disiplinin araştırma konusu olan diplomasi ve diplomatik uygulamalar tarih boyunca bir değişim ve gelişim içinde olmuştur. Açık diplomasi örnekleri Antik Yunan'da görülse de I. Dünya Savaşı'na kadar genellikle gizli diplomasi yürütülmüştür. I. Dünya Savaşı'ndan sonra özellikle Amerika Birleşik Devlet'lerinde Başkan Woodrow Wilson ve Sovyetler Birliği'nde Bolşevik lider Lenin sayesinde açık diplomasi tekrar önem kazansa da bu yeterli bir seviyede olmamıştır. Eski çağlarda olan geçici (ad-hoc)diplomasi yöntemi de daha sonra yerini daha kalıcı temsilciliklere ve sürekli konferanslara bırakmıştır. Fakat diplomasi asıl Rönesans dönemi İtalya'sının şehir devletlerinin kendi aralarında elçilikler kurmasıyla profesyonel ve düzenli bir faaliyet olmaya başlamıştır. Diplomasinin 18. ve 19. yüzyıllarda gelişmesinde özellikle Avrupa devletleri arasındaki ilişkiler belirleyici rol oynamıştır. Diplomasi eskiden sadece devlet temsilcileri tarafından uygulanırken, günümüzde hükûmetler arası örgütler, hükûmet dışı örgütler ve çok uluslu şirketler de devletler arası ilişkilerde belirleyici olabilmektedir. Diplomasi tarihi de tüm bu ilişkiler ağlarını ve bunların etki ve sonuçlarını incelemektedir. Bu bağlamda bu alanda çalışan uzmanlar için ilgili devletlerin arşiv belgelerine erişim ve diğer birincil kaynakların araştırılması büyük önem taşımaktadır. Ayrıca özellikle son dönemlerde daha geleneksel diplomatik, iktisadi ve siyasi tarihin yanı sıra toplumsal ve kültürel alanları kapsayan yaklaşımlar da ağırlık kazanmaktadır.
YAZAR
Şuhnaz Yılmaz Özbağcı
