Araştırma yaklaşım ve yöntemlerinin nihai amacı üzerinde inceleme yapılan canlı ya da cansız kitleler, olgu ve olaylar hakkında, hedeflenen ve araştırma öncesinde saptanan, gerek duyulması durumunda araştırma esnasında yenilenebilen bilgiye ulaşmaktır. Bahis konusu olan bilgi, en küçük parça olan veri şeklinde olabileceği gibi veri grupları halinde de olabilir. İşte bu noktada söz konusu verinin hangi şekilde sembolize edildiği önem taşır. Elde edilecek verinin toplanma esnası veya sonrası rakamlarla ifade edilmesi, araştırma işleminin bu veriler üzerinde gerçekleştirilmesi, nicel araştırma olarak tanımlanır. Aksi durumda, sözgelimi verinin hem sayısal hem de diğer semboller bir arada kullanılarak elde edildiği veya işlendiği araştırmalar ise "Karma Araştırma Yöntemi" adlandırılır.
Nicel araştırmalar başta olmak üzere tüm araştırmalarda, veri kaynağı ya da gözlemler satırlara, araştırılan değişken / kriter / gösterge / bilgi ise sütunlara yerleştirilir. İşte veri olarak adlandırılan parça, söz konusu sütun-satır kesişimi olan hücre değerini ifade eder. Nicel araştırmalarda bu değerin sayısal olması ya da sayılarla sembolize edilmesi gerekir. Bu noktada doğaldır ki değişken ve hücre değerlerinin uyumu önem taşır.
Nicel araştırma yöntemleri elde edilen verinin sayısal semboller içermesine bağlı olarak nitel ve karma araştırma yöntemlerinden ayrılır. Araştırma yöntemleri içinde ele alınan araştırma modelleri ise verinin ölçülmesinde kullanılan sembol yapılarının farklılığına dayanır. Yanı sıra araştırma modelleri, diğer veri işleme özellikleriyle birlikte "araştırma tasarımı" kavramını oluştururlar. Buna göre, nicel araştırma yöntemleri sahip oldukları tasarım çerçevesinde, veri kaynağının nasıl tanımlanacağı, verinin hangi yolla ve nasıl elde edileceği, hangi ölçüm modeli ile ölçülüp sembolize edileceği, nasıl analiz edileceği ve hatta yorumlanacağına kadar uzanan bir süreç halinde birbirinden ayrılır.
Nicel araştırma yöntemlerinde kullanılan veri toplama teknikleri:
1. Mülakat (Veri Kaynağı ile Görüşerek Verinin Elde Edilmesi) Tekniği
Bu teknik kapsamında araştırmacı veri kaynağı ile görüşür. Bu görüşme fiziksel olarak, çevrim dışı ya da zahiri, çevrim içi ortamda gerçekleşebilir. Mülakatlarda bilgi toplama formları kullanılabilir ya da kullanılmayabilir. Mülakat teknikleri araştırma tasarımına bağlı olarak kendi içinde farklı başlıklarda tanımlanır. Farklı seviyelerdeki teknolojik ürünlerin kullanıldığı ya da hiç kullanılmadığı, çevrim-içi ya da çevrim dışı, aynı kaynakla tek seferli ya da çok seferli mülakatlar, ek veri toplama enstrümanı gerektiren ya da gerektirmeyen (bilgisayarlı telefon gibi) mülakatlar, yüz-yüze fiziksel ya da zahiri mülakatlar, kaynakla doğal ortamında ya da diğer ortamlarda mülakat ve benzeri.
Mülakatlar canlı (eş zamanlı) ya da zaman farklılığı olacak şekilde gerçekleştirilebilir
Araştırma yaklaşımı, mülakatların tür ve modellerinde farklılık ortaya çıkarabilir.
2. Veri Kaynağı ile Bir Araya Gelmeden Veri Toplama Tekniği
Kendi başına doldurulan formlar, katılımsız gözlemler ve benzeri teknikler bu başlıkta ele alınır.
3. Deney ya da Klinik Araştırmalarda Kullanılan Karma Teknik
"Müdahale içeren araştırmalar" olarak da adlandırılan çalışmalarda, araştırmacı veri kaynağıyla fiziksel ya zahiri olarak bir araya gelir. Tüm veri toplama uygulamaları birlikte kullanılabilir: Genellikle sayısal veri olmak üzere nitel verilerin de kullanımını mümkün kılar.
Her araştırma en az bir iddia içerir ya da içermesi gerekir. İddia, araştırma ihtiyacının belirmesinin nedenidir. Bir başka söylemle iddia; sorun, aranan çözüm, hedef, amaç yanı sıra, veri toplama yöntemi, analiz yöntemi, kullanılacak araştırma materyalleri, kısaca oluşturulacak araştırma tasarımının bizzat ana belirleyicisidir. Araştırmanın bilimsel özellik kazanması ise bu iddia ya da iddiaların araştırma sonuçları ile kanıtlanma zorunluluğundan gelir. Tam da bu sebepledir ki, bilimsel araştırmalarda mukayeseli olarak nicel araştırma yöntemleri daha yaygın bir kullanım bulur. Zira iddiaların kanıtlanması için sınanacak hipotezlere ve elbette bu hipotezlerin testlerine ihtiyaç duyulur. Bu yöntemlerin bulgularının ve/veya analiz sonuçlarının içerdiği sayısal değerler, bu testlerin uygulanmasını diğer bir ifadeyle, iddiaların kabul veya kabul edilememesini mümkün kılar.
YAZAR
Haluk Zülfikar
